Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

Στο έργο του Γιάννη Βλαχογιάννη επανέρχεται συχνά το φεγγάρι μαζί με τη μαγευτική ατμόσφαιρα που αυτό υποβάλλει, συνθέτοντας μαζί με άλλα στοιχεία (νύχτα, ερημιά, σκοτεινή θάλασσα) ένα ρομαντικό σκηνικό. Πρόκειται για ένα συμβολιστικό κείμενο. Η μυθική μορφή της Εκάτης συμβολίζει τη Σελήνη και τις μαγικές της ιδιότητες, καθώς και τον θάνατο, ενώ η παρουσία της ήδη στον τίτλο του έργου προοικονομεί και την τραγική του κατάληξη. Η σημαντική παρουσία της Εκάτης στην αρπαγή της Περσεφόνης παραπέμπει και στην αρπαγή της πρωταγωνίστριας του διηγήματος από το φεγγάρι, που θα οδηγήσει τελικά στον θάνατό της. Ειδικότερα, στο συγκεκριμένο διήγημα, βασική πρωταγωνίστρια είναι η Χρυσούλα, πρότυπο σεμνότητας και αρετής. Η ηρωίδα από τη θλίψη της για την απώλεια του έρωτά της χάνει τα λογικά της και μοιάζει με φεγγαροχτυπημένη. Στην ταραγμένη συνείδησή της το φεγγάρι υποκαθιστά τον αγαπημένο της, για τον οποίο φαντάζεται ότι την περιμένει. Βιάζεται λοιπόν να ντυθεί και να ετοιμαστεί για να πάει να τον συνταντήσει. Στην πραγματικότητα όμως συναντά τον θάνατο. Σε γενικές γραμμές, η υπόθεση, που είναι απλή και περιορίζεται στη γεμάτη δραματική ένταση τριτοπρόσωπη περιγραφή ενός επεισοδίου με τραγική κατάληξη, έχει ως εξής: «σε ένα φτωχικό αγροτικό σπίτι, η είσοδος του φεγγαρόφωτος στο δωμάτιο ξυπνά μάνα και κόρη. Η μάνα, έντρομη, αντιλαμβάνεται ότι η κόρη δέχεται κάτι σαν μυστηριακή πρόσκληση από τη Σελήνη. Αρχίζει ένα ξέφρενο κυνηγητό της κόρης από τη μάνα και του φεγγαριού από την κόρη, που καταλήγει στον θάνατο της κόρης […] Η τελική περιγραφή του φεγγαριού προαναγγέλλει την αντίστοιχη κίνηση πτώσης και βυθίσματος της κόρης και ολοκληρώνει την αλληλουχία των επιμέρους επεισοδίων, κατά τα οποία ένα παράξενο φαινόμενο σεληνιασμού εξελίσσεται σε μιαν ακόμη μυθολογική αρπαγή (ας θυμηθούμε εδώ και τον σύνδεσμο Εκάτης - Περσεφόνης - Δήμητρας)» (Ιωακειμίδου 2005: 191, 193).
Σύμφωνα με τον μύθο, ήταν στενοί οι δεσμοί της Εκάτης με τον Κάτω Κόσμο και με θεούς που με κάποιο τρόπο σχετίζονται με τον θάνατο. Όταν ο Πλούτων απαγάγει την Περσεφόνη, η Εκάτη άκουσε τη φωνή της Κόρης, όμως τίποτε δεν μπορούσε να πει στη δυστυχισμένη μητέρα Δήμητρα για τον απαγωγέα, γιατί το κεφάλι του περιβαλλόταν από σκιές της νύχτας. Συνόδευσε τον ζωντανό Ορφέα στον κάτω κόσμο, προκειμένου να φέρει πίσω τη γυναίκα του Ευρυδίκη, ήταν παρούσα στην άνοδο της Περσεφόνης από τον κάτω κόσμο και φώτιζε με τις δάδες τον δρόμο της. Προφανώς λόγω αυτής της ιδιαίτερης σχέσης της με τον κάτω κόσμο ανάγεται σε αυτήν η εφεύρεση της μαγικής τέχνης. Σε αυτό συντείνει και το γεγονός ότι παίρνει τη μορφή διαφόρων ζώων, όπως φοράδα, σκύλα, λύκαινα κτλ., καθώς και το ότι αγάλματα με το σώμα της και τρία κεφάλια ή με τρία ολόκληρα σώματα τοποθετούνται σε σταυροδρόμια, τόπους κατεξοχήν μαγείας.
Μεταγενέστερες παραδόσεις τής αποδίδουν ως κόρη την Κίρκη, άλλοτε θεωρείται μητέρα της. Και επειδή η Κίρκη είναι θεία της Μήδειας, οι γυναίκες αυτές συγκροτούν την οικογένεια των μαγισσών.