Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΑΙΣΧΙΝΗΣ

Κατὰ Κτησιφῶντος (186-190)


[186] Προέλθετε δὴ τῇ διανοίᾳ καὶ εἰς τὴν στοὰν τὴν ποικίλην· ἁπάντων γὰρ ὑμῖν τῶν καλῶν ἔργων τὰ ὑπομνήματα ἐν τῇ ἀγορᾷ ἀνάκειται. Τί οὖν ἐστιν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἐγὼ λέγω; ἐνταῦθα ἡ ἐν Μαραθῶνι μάχη γέγραπται. Τίς οὖν ἦν ὁ στρατηγός; οὑτωσὶ μὲν ἐρωτηθέντες ἅπαντες ἀποκρίναισθε ἂν ὅτι Μιλτιάδης, ἐκεῖ δὲ οὐκ ἐπιγέγραπται. Πῶς; οὐκ ᾔτησε ταύτην τὴν δωρεάν; ᾔτησεν, ἀλλ᾽ ὁ δῆμος οὐκ ἔδωκεν, ἀλλ᾽ ἀντὶ τοῦ ὀνόματος συνεχώρησεν αὐτῷ πρώτῳ γραφῆναι παρακαλοῦντι τοὺς στρατιώτας. [187] Ἐν τοίνυν τῷ μητρώῳ παρὰ τὸ βουλευτήριον ἣν ἔδοτε δωρεὰν τοῖς ἀπὸ Φυλῆς φεύγοντα τὸν δῆμον καταγαγοῦσιν, ἔστιν ἰδεῖν. Ἦν μὲν γὰρ ὁ τὸ ψήφισμα γράψας καὶ νικήσας Ἀρχῖνος ὁ ἐκ Κοίλης, εἷς τῶν καταγαγόντων τὸν δῆμον, ἔγραψε δὲ πρῶτον μὲν αὐτοῖς εἰς θυσίαν καὶ ἀναθήματα δοῦναι χιλίας δραχμάς, καὶ τοῦτ᾽ ἔστιν ἔλαττον ἢ δέκα δραχμαὶ κατ᾽ ἄνδρα, ἔπειτα κελεύει στεφανῶσαι θαλλοῦ στεφάνῳ αὐτῶν ἕκαστον, ἀλλ᾽ οὐ χρυσῷ· τότε μὲν γὰρ ἦν ὁ τοῦ θαλλοῦ στέφανος τίμιος, νυνὶ δὲ καὶ ὁ χρυσοῦς καταπεφρόνηται. Καὶ οὐδὲ τοῦτο εἰκῇ πρᾶξαι κελεύει ἀλλ᾽ ἀκριβῶς τὴν βουλὴν σκεψαμένην ὅσοι ἐπὶ Φυλῇ ἐπολιορκήθησαν, ὅτε Λακεδαιμόνιοι καὶ οἱ τριάκοντα προσέβαλλον τοῖς καταλαβοῦσι Φυλήν, οὐχ ὅσοι τὴν τάξιν ἔλιπον ἐν Χαιρωνείᾳ τῶν πολεμίων ἐπιόντων. Ὅτι δ᾽ ἀληθῆ λέγω, ἀναγνώσεται ὑμῖν τὸ ψήφισμα.
ΨΗΦΙΣΜΑ ΠΕΡΙ ΔΩΡΕΑΣ ΤΟΙΣ ΑΠΟ ΦΥΛΗΣ
[188] Παρανάγνωθι δὴ καὶ ὃ γέγραφε Κτησιφῶν Δημοσθένει τῷ τῶν μεγίστων αἰτίῳ κακῶν.
ΨΗΦΙΣΜΑ
Τούτῳ τῷ ψηφίσματι ἐξαλείφεται ἡ τῶν καταγαγόντων τὸν δῆμον δωρεά. Εἰ τοῦτ᾽ ἔχει καλῶς, ἐκεῖνο αἰσχρῶς· εἰ ἐκεῖνοι κατ᾽ ἀξίαν ἐτιμήθησαν, οὗτος ἀνάξιος ὢν στεφανοῦται.
[189] Καίτοι πυνθάνομαί γ᾽ αὐτὸν μέλλειν λέγειν ὡς οὐ δίκαια ποιῶ παραβάλλων αὐτῷ τὰ τῶν προγόνων ἔργα· οὐδὲ γὰρ Φιλάμμωνα φήσει τὸν πύκτην Ὀλυμπίασι στεφανωθῆναι νικήσαντα Γλαῦκον τὸν παλαιὸν ἐκεῖνον πύκτην, ἀλλὰ τοὺς καθ᾽ ἑαυτὸν ἀγωνιστάς, ὥσπερ ὑμᾶς ἀγνοοῦντας ὅτι τοῖς μὲν πύκταις ἐστὶν ὁ ἀγὼν πρὸς ἀλλήλους, τοῖς δ᾽ ἀξιοῦσι στεφανοῦσθαι πρὸς αὐτὴν τὴν ἀρετήν, ἧς καὶ ἕνεκα στεφανοῦνται. Δεῖ γὰρ τὸν κήρυκα ἀψευδεῖν ὅταν τὴν ἀνάρρησιν ἐν τῷ θεάτρῳ ποιῆται πρὸς τοὺς Ἕλληνας. Μὴ οὖν ἡμῖν ὡς Παταικίωνος ἄμεινον πεπολίτευσαι διέξιθι, ἀλλ᾽ ἐφικόμενος τῆς ἀνδραγαθίας, οὕτω τὰς χάριτας τὸν δῆμον ἀπαίτει.
[190] Ἵνα δὲ μὴ ἀποπλανῶ ὑμᾶς ἀπὸ τῆς ὑποθέσεως, ἀναγνώσεται ὑμῖν ὁ γραμματεὺς τὸ ἐπίγραμμα ὃ ἐπιγέγραπται τοῖς ἀπὸ Φυλῆς τὸν δῆμον καταγαγοῦσιν.
ΕΠΙΓΡΑΜΜΑ
Τούσδ᾽ ἀρετῆς ἕνεκα στεφάνοις ἐγέραιρε παλαίχθων
δῆμος Ἀθηναίων, οἵ ποτε τοὺς ἀδίκοις
θεσμοῖς ἄρξαντας πόλιος πρῶτοι καταπαύειν
ἦρξαν, κίνδυνον σώμασιν ἀράμενοι.


[186] Μεταφερθείτε τώρα με τη φαντασία σας στην Ποικίλη στοά, γιατί εκεί στην αγορά βρίσκονται τα μνημεία όλων των λαμπρών κατορθωμάτων μας. Τι νόημα έχουν, Αθηναίοι, όσα τώρα λέω; Εκεί απεικονίζεται η μάχη του Μαραθώνα. Ποιος λοιπόν ήταν ο στρατηγός; Αν σας απηύθυναν αυτή την ερώτηση, όλοι θα απαντούσατε ότι ήταν ο Μιλτιάδης, αλλά το όνομά του δεν είναι γραμμένο εκεί. Πώς έγινε αυτό; Δεν ζήτησε να του γίνει αυτή η τιμή; Τη ζήτησε, αλλά ο λαός του την αρνήθηκε. Αντί να γραφεί όμως το όνομά του, συμφώνησε μαζί του να απεικονιστεί στην πρώτη γραμμή να εμψυχώνει τους στρατιώτες. [187] Στο Μητρώο, εξάλλου, κοντά στο Βουλευτήριο, μπορείτε να δείτε ποια ανταμοιβή δώσατε σε εκείνους που, εξορμώντας από τη Φυλή, αποκατέστησαν τη δημοκρατία που είχε καταλυθεί. Αυτός που πρότεινε και κατάφερε να περάσει το ψήφισμα ήταν ο Αρχίνος από την Κοίλη, ένας από αυτούς που αποκατέστησαν τη δημοκρατία. Πρότεινε πρώτα να δώσουν σ᾽ αυτούς για θυσίες και αφιερώματα χίλιες δραχμές, τουτέστιν λιγότερα από δέκα δραχμές στον καθένα· στη συνέχεια ορίζει να στεφανώσουν τον καθένα τους με στεφάνι από ελιά και όχι με χρυσό· γιατί τότε το στεφάνι από κλαδί ελιάς είχε αξία, ενώ τώρα ακόμη και το χρυσό στεφάνι έχει τελείως ευτελιστεί. Όρισε επίσης και αυτό ακόμη, να μη γίνει στην τύχη, αλλά αφού προηγουμένως εξακριβώσει η Βουλή ύστερα από έρευνα πόσοι είχαν πολιορκηθεί στη Φυλή, όταν οι Λακεδαιμόνιοι και οι Τριάκοντα χτυπούσαν αυτούς που είχαν καταλάβει το φρούριο της Φυλής, και όχι πόσοι ήταν αυτοί που εγκατέλειψαν τη θέση τους στη Χαιρώνεια κατά την επίθεση των εχθρών. Για την αλήθεια των όσων λέω, θα σας διαβάσει ο γραμματέας το ψήφισμα.
ΨΗΦΙΣΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΑΜΟΙΒΗ
ΑΥΤΩΝ ΠΟΥ ΗΡΘΑΝ ΑΠΟ ΤΗ ΦΥΛΗ
[188] Διάβασε τώρα παράλληλα και το ψήφισμα που έχει προτείνει ο Κτησιφών για τον Δημοσθένη, τον υπεύθυνο των πιο μεγάλων συμφορών μας.
ΨΗΦΙΣΜΑ
Με αυτό το ψήφισμα εκμηδενίζεται η αξία της ανταμοιβής αυτών που αποκατέστησαν τη δημοκρατία. Αν το ψήφισμα του Αρχίνου φέρνει τιμή, το ψήφισμα του Κτησιφώντα προκαλεί ντροπή. Και, αν εκείνοι τιμήθηκαν όπως τους άξιζε, ο Δημοσθένης θα στεφανωθεί χωρίς να του αξίζει.
[189] Πληροφορούμαι όμως ότι ετοιμάζεται να ισχυριστεί πως δεν είμαι δίκαιος που συγκρίνω τα έργα του με εκείνα των προγόνων. Γιατί θα υποστηρίξει ότι ούτε και ο Φιλάμμων ο πυγμάχος στεφανώθηκε στην Ολυμπία επειδή νίκησε τον Γλαύκο, τον ξακουστό παλαιό πυγμάχο, αλλά τους ανταγωνιστές της εποχής του, σαν να αγνοείτε εσείς ότι στην πυγμαχία ο αγώνας γίνεται μεταξύ πυγμάχων, ενώ, για όσους διεκδικούν το στεφάνι ο αγώνας γίνεται για την αρετή, για την οποία και στεφανώνονται. Δεν πρέπει λοιπόν να λέει ψέματα ο κήρυκας, όταν κάνει την ανακήρυξη στο θέατρο μπροστά στους Έλληνες. Μη μας λες λοιπόν, Δημοσθένη, ότι υπήρξες καλύτερος πολίτης από τον Παταικίωνα. Φτάσε πρώτα σε αδραγαθήματα και μετά να ζητάς από τον λαό να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του.
[190] Για να μη σας απομακρύνω από την υπόθεση, θα σας διαβάσει ο γραμματέας το επίγραμμα που έχει γραφεί προς τιμήν εκείνων που, εξορμώντας από τη Φυλή, αποκατέστησαν τη δημοκρατία.
ΕΠΙΓΡΑΜΜΑ
Αυτούς εδώ για την αρετή τούς τίμησε
με στεφάνια το αρχαίο γέννημα αυτής της χώρας,
ο δήμος των Αθηναίων, αυτούς που κάποτε
πρώτοι επιχείρησαν να καταλύσουν όσους
εξουσίαζαν με άδικους θεσμούς την πόλη,
αναλαμβάνοντας κίνδυνο για τη ζωή τους.