Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΟΜΗΡΟΣ

Ἰλιάς (14.153-14.223)


Ἥρη δ᾽ εἰσεῖδε χρυσόθρονος ὀφθαλμοῖσι
στᾶσ᾽ ἐξ Οὐλύμποιο ἀπὸ ῥίου· αὐτίκα δ᾽ ἔγνω
155 τὸν μὲν ποιπνύοντα μάχην ἀνὰ κυδιάνειραν
αὐτοκασίγνητον καὶ δαέρα, χαῖρε δὲ θυμῷ·
Ζῆνα δ᾽ ἐπ᾽ ἀκροτάτης κορυφῆς πολυπίδακος Ἴδης
ἥμενον εἰσεῖδε, στυγερὸς δέ οἱ ἔπλετο θυμῷ.
μερμήριξε δ᾽ ἔπειτα βοῶπις πότνια Ἥρη
160 ὅππως ἐξαπάφοιτο Διὸς νόον αἰγιόχοιο·
ἥδε δέ οἱ κατὰ θυμὸν ἀρίστη φαίνετο βουλή,
ἐλθεῖν εἰς Ἴδην εὖ ἐντύνασαν αὐτήν,
εἴ πως ἱμείραιτο παραδραθέειν φιλότητι
ᾗ χροιῇ, τῷ δ᾽ ὕπνον ἀπήμονά τε λιαρόν τε
165 χεύῃ ἐπὶ βλεφάροισιν ἰδὲ φρεσὶ πευκαλίμῃσι.
βῆ δ᾽ ἴμεν ἐς θάλαμον, τόν οἱ φίλος υἱὸς ἔτευξεν
Ἥφαιστος, πυκινὰς δὲ θύρας σταθμοῖσιν ἐπῆρσε
κληῗδι κρυπτῇ, τὴν δ᾽ οὐ θεὸς ἄλλος ἀνῷγεν·
ἔνθ᾽ ἥ γ᾽ εἰσελθοῦσα θύρας ἐπέθηκε φαεινάς.
170 ἀμβροσίῃ μὲν πρῶτον ἀπὸ χροὸς ἱμερόεντος
λύματα πάντα κάθηρεν, ἀλείψατο δὲ λίπ᾽ ἐλαίῳ
ἀμβροσίῳ ἑδανῷ, τό ῥά οἱ τεθυωμένον ἦεν·
τοῦ καὶ κινυμένοιο Διὸς κατὰ χαλκοβατὲς δῶ
ἔμπης ἐς γαῖάν τε καὶ οὐρανὸν ἵκετ᾽ ἀϋτμή.
175 τῷ ῥ᾽ ἥ γε χρόα καλὸν ἀλειψαμένη ἰδὲ χαίτας
πεξαμένη χερσὶ πλοκάμους ἔπλεξε φαεινοὺς
καλοὺς ἀμβροσίους ἐκ κράατος ἀθανάτοιο.
ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ ἀμβρόσιον ἑανὸν ἕσαθ᾽, ὅν οἱ Ἀθήνη
ἔξυσ᾽ ἀσκήσασα, τίθει δ᾽ ἐνὶ δαίδαλα πολλά·
180 χρυσείῃς δ᾽ ἐνετῇσι κατὰ στῆθος περονᾶτο.
ζώσατο δὲ ζώνῃ ἑκατὸν θυσάνοις ἀραρυίῃ,
ἐν δ᾽ ἄρα ἕρματα ἧκεν ἐϋτρήτοισι λοβοῖσι
τρίγληνα μορόεντα· χάρις δ᾽ ἀπελάμπετο πολλή.
κρηδέμνῳ δ᾽ ἐφύπερθε καλύψατο δῖα θεάων
185 καλῷ νηγατέῳ· λευκὸν δ᾽ ἦν ἠέλιος ὥς·
ποσσὶ δ᾽ ὑπὸ λιπαροῖσιν ἐδήσατο καλὰ πέδιλα.
αὐτὰρ ἐπεὶ δὴ πάντα περὶ χροῒ θήκατο κόσμον,
βῆ ῥ᾽ ἴμεν ἐκ θαλάμοιο, καλεσσαμένη δ᾽ Ἀφροδίτην
τῶν ἄλλων ἀπάνευθε θεῶν πρὸς μῦθον ἔειπε·
190 «ἦ ῥά νύ μοί τι πίθοιο, φίλον τέκος, ὅττι κεν εἴπω,
ἦέ κεν ἀρνήσαιο, κοτεσσαμένη τό γε θυμῷ,
οὕνεκ᾽ ἐγὼ Δαναοῖσι, σὺ δὲ Τρώεσσιν ἀρήγεις;»
Τὴν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα Διὸς θυγάτηρ Ἀφροδίτη·
«Ἥρη, πρέσβα θεά, θύγατερ μεγάλοιο Κρόνοιο,
195 αὔδα ὅ τι φρονέεις· τελέσαι δέ με θυμὸς ἄνωγεν,
εἰ δύναμαι τελέσαι γε καὶ εἰ τετελεσμένον ἐστίν.»
Τὴν δὲ δολοφρονέουσα προσηύδα πότνια Ἥρη·
«δὸς νῦν μοι φιλότητα καὶ ἵμερον, ᾧ τε σὺ πάντας
δαμνᾷ ἀθανάτους ἠδὲ θνητοὺς ἀνθρώπους.
200 εἶμι γὰρ ὀψομένη πολυφόρβου πείρατα γαίης,
Ὠκεανόν τε, θεῶν γένεσιν, καὶ μητέρα Τηθύν,
οἵ με σφοῖσι δόμοισιν ἐῢ τρέφον ἠδ᾽ ἀτίταλλον,
δεξάμενοι ῾Ρείας, ὅτε τε Κρόνον εὐρύοπα Ζεὺς
γαίης νέρθε καθεῖσε καὶ ἀτρυγέτοιο θαλάσσης·
205 τοὺς εἶμ᾽ ὀψομένη, καί σφ᾽ ἄκριτα νείκεα λύσω·
ἤδη γὰρ δηρὸν χρόνον ἀλλήλων ἀπέχονται
εὐνῆς καὶ φιλότητος, ἐπεὶ χόλος ἔμπεσε θυμῷ.
εἰ κείνω γ᾽ ἐπέεσσι παραιπεπιθοῦσα φίλον κῆρ
εἰς εὐνὴν ἀνέσαιμι ὁμωθῆναι φιλότητι,
210 αἰεί κέ σφι φίλη τε καὶ αἰδοίη καλεοίμην.»
Τὴν δ᾽ αὖτε προσέειπε φιλομμειδὴς Ἀφροδίτη·
«οὐκ ἔστ᾽ οὐδὲ ἔοικε τεὸν ἔπος ἀρνήσασθαι·
Ζηνὸς γὰρ τοῦ ἀρίστου ἐν ἀγκοίνῃσιν ἰαύεις.»
Ἦ, καὶ ἀπὸ στήθεσφιν ἐλύσατο κεστὸν ἱμάντα
215 ποικίλον, ἔνθα τέ οἱ θελκτήρια πάντα τέτυκτο·
ἔνθ᾽ ἔνι μὲν φιλότης, ἐν δ᾽ ἵμερος, ἐν δ᾽ ὀαριστὺς
πάρφασις, ἥ τ᾽ ἔκλεψε νόον πύκα περ φρονεόντων.
τόν ῥά οἱ ἔμβαλε χερσὶν ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζε·
«τῆ νῦν, τοῦτον ἱμάντα τεῷ ἐγκάτθεο κόλπῳ,
220 ποικίλον, ᾧ ἔνι πάντα τετεύχαται· οὐδέ σέ φημι
ἄπρηκτόν γε νέεσθαι, ὅ τι φρεσὶ σῇσι μενοινᾷς.»
Ὣς φάτο, μείδησεν δὲ βοῶπις πότνια Ἥρη,
μειδήσασα δ᾽ ἔπειτα ἑῷ ἐγκάτθετο κόλπῳ.


Και από του Ολύμπου κορυφήν τότε η χρυσόθρον᾽ Ήρα
ως έστεκε κι εκοίταζε, και τον αυτάδελφόν της
155είδεν ομού και ανδράδελφον, με αγώνα να κινείται
στον πόλεμον εχάρηκε· κι εξάνοιξε τον Δία
στην Ίδην την πολύβρυσην, στην άκρην κορυφήν της,
καθήμενον και μισητός εγίνη στην ψυχήν της.
Κι εσκέφθη η μεγαλόφθαλμη θεά πώς θα ημπορούσε
160να ξεπλανέψει αυτή τον νουν του αιγιδοφόρου Δία.
Και τούτο συμφερότερον εφάνη στην ψυχήν της,
αφού ωραία στολισθεί να κατεβεί στην Ίδην
ίσως αυτός στο πλάγι της να πέσει επιθυμήσει,
κι ύπνον κατόπιν άβλαβον και μαλακόν ν᾽ απλώσει,
165σ᾽ εκείνου τα ματόφυλλα και στης καρδιάς τα βάθη·
κι επήγεν εις τον θάλαμον που ο ποθητός υιός της
τεχνούργησεν ο Ήφαιστος με τα θυρόφυλλά του
λαμπρά και κλείδ᾽ αγνώριστη σ᾽ άλλον θεόν του Ολύμπου·
και μέσα εμπήκε κι έκλεισε την στιλβωμένην θύραν
170και πρώτα όλο το σώμα της το χαριτοπλασμένο
με αμβροσίαν εύμορφα καθάρισε και αλείφθη
λάδι άφθαρτο γλυκότατο με μύρα ευωδιασμένο·
μόλις εκείνο αναδευθεί στα δώματα του Ολύμπου
γη και ουρανός μοσχοβολούν απ᾽ την γλυκιά πνοή του·
175τ᾽ ωραίο σώμα ως άλειψε κι εκτένισε την κόμην
έπλεξε με τα χέρια της τες άφθαρτες πλεξίδες,
που από την θείαν κεφαλήν λαμπρές εκυματίζαν.
Κι ενδύθη αμβρόσιο φόρεμα, οπού της είχε κάμει
η Αθηνά με πάμπολλες εικόνες πλουμισμένο·
180και το ᾽χε κλείσει με χρυσές περόνες προς το στήθος.
Κι εζώσθη ζώνην που εκατόν είχε τριγύρω κρόσσες
και σκουλαρίκια πέρασε στες τρύπες των αυτιών της
τριόφθαλμα, πολύτεχνα, που αστράφταν όλα χάρη.
Κι εφόρεσε η σεπτή θεά της κεφαλής μαντίλα,
185ωραίαν, ολοκαίνουργην, που ᾽χε του ηλιού την λάμψιν,
και σάνδαλα προσέδεσε στα πόδια της ωραία,
Και αφού όλη εστολίσθηκεν, από τον θάλαμόν της
εβγήκ᾽ ευθύς κι εκάλεσε σιμά την Αφροδίτην
ανάμερ᾽ από τους θεούς τους άλλους και της είπε:
190«Θα στέρξεις άρα ό,τι θα ειπώ, παιδί μου, να μου κάμεις;
Ή τάχα θα μου τ᾽ αρνηθείς καθώς χολήν μου τρέφεις
επειδή εγώ τους Δαναούς βοηθώ και συ τους Τρώας».
Σ᾽ αυτήν η κόρη του Διός απάντησε Αφροδίτη:
«Ω Ήρα, σεβαστή θεά, του υψίστου Κρόνου κόρη·
195ό,τι ποθείς λέγε μου ευθύς και να το κάμω θέλω
αν πράγμα είναι να γίνεται και να ημπορώ να πράξω».
Με δόλον της απάντησεν η Ήρα η σεβασμία:
«Την χάριν και τον έρωτα σ᾽ εμέ ζητώ να δώσεις,
οπού αθανάτους και θνητούς μ᾽ αυτά δαμάζεις όλους.
200Θα πάω στα πέρατα της γης να εβρώ των θεών όλων
τον γεννητήν Ωκεανόν και την Τηθύν μητέρα,
οπού με γλυκανάστησαν στα σπίτια τους, που η Ρέα
στην αγκαλιά τους μ᾽ έβαλεν, όταν ο Ζευς τον Κρόνον
κάτω απ᾽ την γην εβύθισε και κάτω απ᾽ τα πελάγη.
205Πηγαίνω εκεί τες άλυτες να λύσω διαφορές τους·
ότι πολύν τώρα καιρόν, ως είναι χολωμένοι,
δεν θέλουν να συγκοιμηθούν στην νυμφικήν τους κλίνην·
κι εάν με λόγια μαλακά μαλάξουν την καρδιά τους
ν᾽ ανταμωθούν ερωτικά στην κλίνην οπού αφήκαν,
210αγαπητήν και σεβαστήν θα μ᾽ έχουν στον αιώνα».
Εκείνης η φιλόγελη απάντησε Αφροδίτη:
«Ό,τι ζητείς να σου αρνηθώ, δεν γίνεται, δεν πρέπει,
αφού του υψίστου των θεών κοιμάσαι στες αγκάλες».
Είπε, απ᾽ τα στήθη έλυσε την κεντημένην ζώνην,
215την θαυμαστήν, που όλες εκεί τες πλάνες είχε κλείσει·
χάρις και πόθος είν᾽ αυτού, γλυκόλογα είναι μέσα,
συνομιλιά, καλή τον νουν να κλέψει και φρονίμων,
εκείνην της παράδωκε στα χέρια και της είπε:
«Ιδού, βάλε στον κόλπον σου την θαυμαστήν μου ζώνην
220τούτην, όπ᾽ έχει μέσα της ό,τι αν ειπείς, κι ελπίζω
πως όσα τώρα επιθυμείς θα κατορθώσεις όλα».
Είπε και με χαμόγελο την άκουσεν η Ήρα
κι έβαλεν εις τον κόλπον της το θαυμαστό ζωνάρι.