Jean Giraudoux

Ο πόλεμος της Τροίας δε θα γίνει

Μετάφραση: Μαρία Λάζου

(απόσπασμα)

Σκηνή έκτη

[…]

ΠΡΙΑΜΟΣ

Αγαπητές μου κόρες, η ίδια η επανάστασή σας δείχνει πως έχουμε δίκιο. Υπάρχει μεγαλύτερη γενναιότητα απ’ αυτήν που σας σπρώχνει αυτή τη στιγμή να πολεμάτε για την ειρήνη, την ειρήνη που θα σας δώσει τους άντρες σας άβουλους, αργόσχολους, φυγάδες ενώ ο πόλεμος θα σας τους κάνει πραγματικούς άντρες;

ΔΗΜΟΚΟΟΝΤΑΣ

Ήρωες.

ΕΚΑΒΗ

Το ξέρουμε το λεξιλόγιο. Ο άντρας σε καιρό πολέμου ονομάζεται ήρωας. Μπορεί να μην είναι πιο γενναίος από πριν και να τρέπεται σε άτακτη φυγή. Μα είναι τουλάχιστον, ένας ήρωας που το βάζει στα πόδια.

ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ

Πατέρα μου, σας ικετεύω. Αν νιώθετε αυτή τη φιλία για τις γυναίκες ακούστε τί σας λένε με το δικό μου στόμα, όλες οι γυναίκες του κόσμου. Αφήστε μας τους άντρες μας όπως είναι. Για να κρατήσουν την ευκινησία τους και το κουράγιο τους, οι θεοί έφτιαξαν γύρω τους πλήθος από ζωντανούς κι άψυχους προπονητές. Αρχίζοντας από το πιο απλό: τη θύελλα! Κι ύστερα ακολουθούν τα θηρία. Όσο υπάρχουν λύκοι, ελέφαντες, λεοπαρδάλεις, ο άνθρωπος θα ’χει κάποιον καλύτερο από τον άνθρωπο σαν ανταγωνιστή και εχθρό. Όλα αυτά τα μεγάλα πουλιά που πετάνε τριγύρω μας, οι λαγοί, που εμείς οι γυναίκες μπερδεύουμε το τρίχωμά τους με τα ρείκια, εγγυούνται πιο πολύ για το διαπεραστικό βλέμμα των αντρών μας παρά ο στόχος της καρδιάς του εχθρού, φυλακισμένης μέσα στο θώρακά του. Κάθε φορά που είδα να σκοτώνουν ένα ελάφι ή έναν αετό, τον ευγνωμονούσα. Ήξερα πως πέθαινε για τον Έκτορα. Γιατί θέλετε να χρωστάω τον Έκτορα στο θάνατο άλλων ανθρώπων;

ΠΡΙΑΜΟΣ

Δεν το θέλω, μικρούλα μου. Μα ξέρετε γιατί βρισκόσαστε τώρα εδώ πέρα, τόσο όμορφες και τόσο θαρραλέες όλες; Γιατί οι άντρες σας κι οι πατεράδες σας κι οι παππούδες σας ήταν πολεμιστές. Αν ήταν τεμπέληδες στα όπλα, αν δε συνειδητοποιούσα πως αυτή η ηλίθια και ξεπλυμένη απασχόληση που λέγεται ζωή, δικαιώνεται ξάφνου και φωτίζεται από την περιφρόνηση που αισθάνονται οι άντρες για δαύτην, τότε σεις θα ’σαστε δειλές και θ’ απαιτούσατε τον πόλεμο. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να γίνεις αθάνατος εδώ κάτω παρά να ξεχνάς πως είσαι θνητός!

ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ

Ω! Αυτό ακριβώς, πατέρα. Το ξέρετε πολύ καλά! Οι γενναίοι είναι αυτοί που πεθαίνουν στον πόλεμο. Για να μη σκοτωθείς, χρειάζεται ή μεγάλη τύχη ή μεγάλη ευκινησία. Πρέπει να ’χεις σκύψει ή να ’χεις γονατίσει τουλάχιστον μια φορά μπροστά στον κίνδυνο. Οι στρατιώτες που παρελαύνουν κάτω από τις αψίδες του θριάμβου είναι αυτοί που λιποτάκτησαν από το θάνατο. Πώς θα μπορούσε μια χώρα να κερδίσει περισσότερη τιμή και δύναμη χάνοντάς τα και τα δύο;

ΠΡΙΑΜΟΣ

Κόρη μου, η πρώτη ανανδρία είναι και η πρώτη ρυτίδα ενός λαού.

ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ

Ποιά είναι η χειρότερη ανανδρία; Να φαίνεσαι άνανδρος απέναντι στους άλλους και να εξασφαλίζεις την ειρήνη ή να ’σαι άνανδρος απέναντι στον εαυτό σου και να προκαλείς τον πόλεμο;

ΔΗΜΟΚΟΟΝΤΑΣ

Ανανδρία είναι να μην προτιμάς απ’ όλους τους θανάτους το θάνατο για την πατρίδα σου.

ΕΚΑΒΗ

Την περίμενα την ποίηση στη στροφή τούτη. Δε χάνει την ευκαιρία.

ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ

Πάντα πεθαίνεις για την πατρίδα σου. Όταν έχεις ζήσει άξιος, ενεργητικός, φρόνιμος, γι’ αυτήν πεθαίνεις. Οι σκοτωμένοι δεν είναι ήσυχοι κάτω απ’ τη γη, Πρίαμε. Δε χώνονται από κάτω, για ξεκούραση και για αιώνιο βόλεμα. Δε γίνονται η λάσπη της και η σάρκα της. Όταν ξαναβρίσκουν στο χώμα έναν ανθρώπινο σκελετό, υπάρχει πάντα κοντά του ένα ξίφος. Είναι ένα κόκαλο της γης, ένα στείρο κόκαλο. Είναι ένας πολεμιστής.

ΕΚΑΒΗ

Αλλιώς, ας αφήσουμε τους γέρους να είναι οι μοναδικοί πολεμιστές. Κάθε χώρα είναι η χώρα της νιότης. Πεθαίνει όταν πεθαίνουν και τα νιάτα.

ΔΗΜΟΚΟΟΝΤΑΣ

Μας ζαλίσατε πια με τα νιάτα. Σε τριάντα χρόνια θα ’χουν κι αυτοί γεράσει.

ΚΑΣΣΑΝΔΡΑ

Λάθος.

ΕΚΑΒΗ

Λάθος! Όταν ο ώριμος άντρας γίνεται σαράντα χρονώ, τον αντικαθιστούμε μ’ ένα γέρο. Αυτός εξαφανίζεται. Λίγες μονάχα ομοιότητες υπάρχουν ανάμεσα σ’ αυτούς τους δυο. Τίποτα από τον ένα δε συνεχίζεται στον άλλο.

ΔΗΜΟΚΟΟΝΤΑΣ

Η φροντίδα της δόξας μου συνεχίστηκε Εκάβη…

ΕΚΑΒΗ

Είναι αλήθεια. Και οι ρευματισμοί σου επίσης…

(Καινούρια ξεσπάσματα γέλιου των υπηρετριών).

ΕΚΤΟΡΑΣ

Και συ τα ακούς όλα αυτά δίχως λέξη, Πάρη. Και δε σου περνάει από το μυαλό να θυσιάσεις μια περιπέτεια για να μας σώσεις από τόσα χρόνια διχόνοιας και σφαγής;

ΠΑΡΙΣ

Τί θες να σου πω; Η περίπτωσή μου είναι διεθνής.

ΕΚΤΟΡΑΣ

Την αγαπάς στ’ αλήθεια την Ελένη, Πάρη;

ΚΑΣΣΑΝΔΡΑ

Είναι κι οι δυο τους το σύμβολο της αγάπης. Δεν μπορούν να κάνουν τίποτα άλλο από το ν’ αγαπιούνται.

ΠΑΡΙΣ

Λατρεύω την Ελένη.

ΚΑΣΣΑΝΔΡΑ

(Προς τη μεριά του οχυρώματος):

Νά την η Ελένη.

ΕΚΤΟΡΑΣ

Αν την πείσω να μπαρκάρει θα δεχτείς;

ΠΑΡΙΣ

Ναι, δέχομαι.

ΕΚΤΟΡΑΣ

Πατέρα, αν η Ελένη δεχτεί να ξαναφύγει για την Ελλάδα θα την κρατήσετε με το ζόρι;

ΠΡΙΑΜΟΣ

Γιατί με ρωτάς κάτι αδύνατο;

ΕΚΑΒΗ

Και γιατί είναι αδύνατο; Αν οι γυναίκες είναι το ένα τέταρτο τουλάχιστον από αυτό που ισχυρίζεστε πως είναι, τότε η Ελένη θα φύγει από μόνη της.

ΠΑΡΙΣ

Πατέρα, αυτή τη φορά σας παρακαλώ εγώ. Τους βλέπετε και τους ακούτε. Η βασιλική τούτη φυλή όταν πρόκειται για την Ελένη γίνεται αμέσως ένα σύνολο από πεθερές, κουνιάδες, και έναν πεθερό αντάξιο της καλύτερης μπουρζουαζίας. Δε φαντάζομαι να υπάρχει κανένας ρόλος πιο ταπεινωτικός σε μια πολυάριθμη οικογένεια, από το ρόλο του διαφθορέα γιου. Τους χόρτασα πια τους υπαινιγμούς τους. Δέχομαι την πρόσκληση του Έκτορα.

ΔΗΜΟΚΟΟΝΤΑΣ

Η Ελένη δεν ανήκει μόνο σε σένα, Πάρη. Ανήκει στην πόλη. Ανήκει στην χώρα.

Ο ΓΕΩΜΕΤΡΗΣ

Ανήκει στο τοπίο.

ΕΚΑΒΗ

Σώπα συ, Γεωμέτρη.

ΚΑΣΣΑΝΔΡΑ

Νά την η Ελένη…

ΕΚΤΟΡΑΣ

Πατέρα, σας το ζητάω σα χάρη. Δώστε μου αυτή την ευκαιρία. Ακούστε… Με φωνάζουν για την τελετή. Αφήστε με εδώ και θα ’ρθω να σας συναντήσω.

ΠΡΙΑΜΟΣ

Στ’ αλήθεια δέχεσαι, Πάρη;

ΠΑΡΙΣ

Σας εξορκίζω.

ΠΡΙΑΜΟΣ

Έστω. Ελάτε, παιδιά μου. Πάμε να ετοιμάσουμε τις πύλες του πολέμου.

ΚΑΣΣΑΝΔΡΑ

Καημένες πόρτες. Πιο πολύ λάδι χρειάζεται για να τις κλείσουμε παρά για να τις ανοίξουμε.

(Ο Πρίαμος και η ακολουθία του απομακρύνονται. Ο Δημοκόοντας μένει).

[…]

Jean Giraudoux. 1980. Ο πόλεμος της Τροίας δε θα γίνει. Μετ. Μαρία Λάζου. Αθήνα: Δωδώνη. Τίτλος πρωτοτύπου: La guerre de Troie n’ aura pas lieu (1935).