Οδύσσεια 16 στ. 1-67

Οι δυο τους, ο Οδυσσέας, χαράματα, κι ο θείος χοιροβοσκός του
φωτιά μες στο καλύβι ως άναψαν, το γιόμα τους συντάζαν·
οι άλλοι βοσκοί είχαν φύγει, βγαίνοντας τους χοίρους να βοσκήσουν.
Μα τα σκυλιά τα γαυγισιάρικα δε γαύγιζαν, μονάχα,
θωρώντας μπρος τους τον Τηλέμαχο, κουνούσαν τις ουρές τους. 5
Το πρόσεξε ο Οδυσσέας κι ως τού ᾽φτασε στ᾽ αφτιά και ποδολάτι,
γυρνάει στον Εύμαιο κι ανεμάρπαστα του συντυχαίνει λόγια:
«Εύμαιε, θα ιδείς απ᾽ τους συντρόφους σου να φτάνει τώρα κάποιος,
γιά και κανένας άλλος γνώριμος· δεν αλιχτούν οι σκύλοι,
μόν᾽ τις ουρές κουνούν, και μού ᾽φτασε στ᾽ αφτιά και ποδολάτι.» 10

Ακόμα εστέκουνταν ο λόγος του, σαν πρόβαλε στη θύρα
ο ακριβογιός του, κι ο Εύμαιος τά ᾽χασε· μεμιάς πετάχτη απάνω,
κι από τα χέρια οι κούπες τού ᾽πεσαν, που εκράτει ως συγκερνούσε
κρασί φλογάτο· τον αφέντη του γοργά να σμίξει τρέχει,
και στο κεφάλι τον εφίλησε, στα δυο πανώρια μάτια, 15
στα δυο τα χέρια, κι ασταμάτητα τα κλάματα τον πήραν.
Ένας πατέρας την αγάπη του την τρυφερή πώς δείχνει
στο γιο, απ᾽ τα ξένα ξάφνου πού ᾽φτασε, στα δέκα χρόνια απάνω,
μοναχογιός και μοσκανάθρεφτος πολυλαχταρισμένος ―
όμοια φιλούσε τον Τηλέμαχο περιλαμπάζοντάς τον 20
ο θείος χοιροβοσκός, του Χάροντα λες κι είχε ξεγλιτώσει·
και τέτοια κλαίοντας ανεμάρπαστα κινούσε λόγια ομπρός του:
«Ήρθες, γλυκό μου φως, Τηλέμαχε! Δεν τό ᾽λεγα ποτέ μου
πως θα σε ιδώ ξανά, μια κι έφυγες στην Πύλο με καράβι.
Μόν᾽ έλα, γιε μου, στο καλύβι μου να μπείς, χαρά να πάρω 25
θωρώντας σε, που μόλις έφτασες στον τόπο σου απ᾽ τα ξένα.
Τα χτήματά σου δε συχνόρχεσαι να δεις και τους βοσκούς σου·
στη χώρα μένεις πάντα· θά ᾽λεγα πως χαίρεται η ψυχή σου
μέσα στη μάζωξη να βρίσκεσαι των άνομων μνηστήρων.»

Κι ο γνωστικός γυρνάει Τηλέμαχος κι απηλογιά τού δίνει: 30
«Μετά χαράς, παππούλη· αν έφτασα δω πέρα, ειναι για σένα,
για να σε δουν μαθές τα μάτια μου, το λόγο σου ν᾽ ακούσω,
αν βρίσκεται στο σπίτι η μάνα μου γιά μήπως την παντρεύτη
κανένας άλλος άντρας κι έμεινε ― ποιός ξέρει ― του Οδυσσέα
παραφισμένη η κλίνη, ξέστρωτη και κακαραχνιασμένη!» 35

Σ᾽ αυτά ο χοιροβοσκός τού απάντησε, στους δούλους μέσα ο πρώτος:
«Και βέβαια εκείνη πάντα βρίσκεται στο σπίτι σου κλεισμένη
και κάνει υπομονή, κι αγλύκαντες μια μια ν᾽ αποδιαβαίνουν
θωρεί τις νύχτες και τις μέρες της, στα δάκρυα βουτηγμένη.»

Είπε, και πήρε από το χέρι του το χάλκινο κοντάρι, 40
και κείνος μπήκε δρασκελίζοντας το πέτρινο κατώφλι.
Μα ως ο Οδυσσέας ο κύρης του έκαμε να σηκωθεί μπροστά του,
να κάτσει εκείνος, τον αμπόδισε κι αυτά τα λόγια τού ᾽πε:
«Κάθισε, ξένε! Εμείς στη μάντρα μας κάποιο σκαμνί θα βρούμε
έτσι κι αλλιώς· έχω τον άνθρωπο που θα μου βρεί να κάτσω.» 45

Αυτά ειπε, κι ο Οδυσσέας ξανάκατσε· κι ως σώριασε στο χώμα
ο θείος χοιροβοσκός χλωρόκλαρα και μια προβιά από πάνω,
βρήκε να κάτσει κι ο Τηλέμαχος την ώρα αυτή κοντά τους.
Μετά ο χοιροβοσκός απίθωσε πινάκια κρέας ομπρός τους
ψητό, που από τα χτες, σαν έφαγαν, τους είχε περισσέψει· 50
κι ακόμα και ψωμί τούς σώριαζε με βιάση σε πανέρια·
κι αφού γλυκόπιοτο συγκέρασε κρασί σε κρασοκαύκι,
πήγε κι αυτός κι αντίκρυ εκάθισε στο θεϊκό Οδυσσέα.
Κι αυτοί στα ετοιμασμένα αντίκρυ τους φαγιά τα χέρια απλώσαν·
και σύντας του πιοτού θαράπεψαν και του φαγιού τον πόθο, 55
στο θείο χοιροβοσκό ο Τηλέμαχος μιλεί και συντυχαίνει:
«Πούθε, παππούλη, ο ξένος έρχεται; και πώς τον έχουν φέρει
οι ναύτες στο νησί; Ποιοί πέτουνταν πως είναι τάχα, πες μου·
στα μέρη ετούτα δε φαντάζουμαι πεζός φτασμένος νά ᾽ναι!»

Εύμαιε, και συ του απηλογήθηκες, χοιροβοσκέ, και τού ᾽πες: 60
«Γι᾽ αυτά, παιδί μου, που με ρώτησες θα πω την πάσα αλήθεια·
απ᾽ την πλατιά την Κρήτη πέτεται το γένος του πως σέρνει,
και λέει πως πλήθος, παραδέρνοντας, θνητών ανθρώπων χώρες
έχει γυρίσει· τέτοια τού ᾽κλωθε μαθές να πάθει η μοίρα!
Και τώρα από καράβι ξέφυγε των Θεσπρωτών πριν λίγο 65
κι έτυχε νά ᾽ρθει εδώ στη μάντρα μου· μα θα τον δώσω εσένα.
Κάμε ό,τι θέλεις, τι είναι ικέτης σου, στα γόνατά σου πέφτει.»

Τὼ δ᾽ αὖτ᾽ ἐν κλισίῃ Ὀδυσεὺς καὶ δῖος ὑφορβὸς
ἐντύνοντ᾽ ἄριστον ἅμ᾽ ἠοῖ, κηαμένω πῦρ,
ἔκπεμψάν τε νομῆας ἅμ᾽ ἀγρομένοισι σύεσσι·
Τηλέμαχον δὲ περίσσαινον κύνες ὑλακόμωροι,
οὐδ᾽ ὕλαον προσιόντα. νόησε δὲ δῖος Ὀδυσσεὺς 5
σαίνοντάς τε κύνας, περί τε κτύπος ἦλθε ποδοῖϊν.
αἶψα δ᾽ ἄρ᾽ Εὔμαιον ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«Εὔμαι᾽, ἦ μάλα τίς τοι ἐλεύσεται ἐνθάδ᾽ ἑταῖρος
ἢ καὶ γνώριμος ἄλλος, ἐπεὶ κύνες οὐχ ὑλάουσιν,
ἀλλὰ περισσαίνουσι· ποδῶν δ᾽ ὑπὸ δοῦπον ἀκούω.» 10

Οὔ πω πᾶν εἴρητο ἔπος, ὅτε οἱ φίλος υἱὸς
ἔστη ἐνὶ προθύροισι. ταφὼν δ᾽ ἀνόρουσε συβώτης,
ἐκ δ᾽ ἄρα οἱ χειρῶν πέσον ἄγγεα, τοῖς ἐπονεῖτο,
κιρνὰς αἴθοπα οἶνον. ὁ δ᾽ ἀντίος ἦλθεν ἄνακτος,
κύσσε δέ μιν κεφαλήν τε καὶ ἄμφω φάεα καλὰ 15
χεῖράς τ᾽ ἀμφοτέρας· θαλερὸν δέ οἱ ἔκπεσε δάκρυ.
ὡς δὲ πατὴρ ὃν παῖδα φίλα φρονέων ἀγαπάζῃ
ἐλθόντ᾽ ἐξ ἀπίης γαίης δεκάτῳ ἐνιαυτῷ,
μοῦνον τηλύγετον, τῷ ἔπ᾽ ἄλγεα πολλὰ μογήσῃ,
ὣς τότε Τηλέμαχον θεοειδέα δῖος ὑφορβὸς 20
πάντα κύσεν περιφύς, ὡς ἐκ θανάτοιο φυγόντα·
καί ῥ᾽ ὀλοφυρόμενος ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«ἦλθες, Τηλέμαχε, γλυκερὸν φάος· οὔ σ᾽ ἔτ᾽ ἐγώ γε
ὄψεσθαι ἐφάμην, ἐπεὶ οἴχεο νηῒ Πύλονδε.
ἀλλ᾽ ἄγε νῦν εἴσελθε, φίλον τέκος, ὄφρα σε θυμῷ 25
τέρψομαι εἰσορόων νέον ἄλλοθεν ἔνδον ἐόντα.
οὐ μὲν γάρ τι θάμ᾽ ἀγρὸν ἐπέρχεαι οὐδὲ νομῆας,
ἀλλ᾽ ἐπιδημεύεις· ὣς γάρ νύ τοι εὔαδε θυμῷ,
ἀνδρῶν μνηστήρων ἐσορᾶν ἀΐδηλον ὅμιλον.»

Τὸν δ᾽ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα· 30
«ἔσσεται οὕτως, ἄττα· σέθεν δ᾽ ἕνεκ᾽ ἐνθάδ᾽ ἱκάνω,
ὄφρα σέ τ᾽ ὀφθαλμοῖσιν ἴδω καὶ μῦθον ἀκούσω,
ἤ μοι ἔτ᾽ ἐν μεγάροις μήτηρ μένει, ἦέ τις ἤδη
ἀνδρῶν ἄλλος ἔγημεν, Ὀδυσσῆος δέ που εὐνὴ
χήτει ἐνευναίων κάκ᾽ ἀράχνια κεῖται ἔχουσα.» 35

Τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε συβώτης, ὄρχαμος ἀνδρῶν·
«καὶ λίην κείνη γε μένει τετληότι θυμῷ
σοῖσιν ἐνὶ μεγάροισιν· ὀϊζυραὶ δέ οἱ αἰεὶ
φθίνουσιν νύκτες τε καὶ ἤματα δάκρυ χεούσῃ.»

Ὣς ἄρα φωνήσας οἱ ἐδέξατο χάλκεον ἔγχος· 40
αὐτὰρ ὅ γ᾽ εἴσω ἴεν καὶ ὑπέρβη λάϊνον οὐδόν.
τῷ δ᾽ ἕδρης ἐπιόντι πατὴρ ὑπόειξεν Ὀδυσσεύς·
Τηλέμαχος δ᾽ ἑτέρωθεν ἐρήτυε φώνησέν τε·
«ἧσο, ξεῖν᾽· ἡμεῖς δὲ καὶ ἄλλοθι δήομεν ἕδρην
σταθμῷ ἐν ἡμετέρῳ· παρὰ δ᾽ ἀνὴρ ὃς καταθήσει.» 45

Ὣς φάθ᾽, ὁ δ᾽ αὖτις ἰὼν κατ᾽ ἄρ᾽ ἕζετο· τῷ δὲ συβώτης
χεῦεν ὕπο χλωρὰς ῥῶπας καὶ κῶας ὕπερθεν·
ἔνθα καθέζετ᾽ ἔπειτα Ὀδυσσῆος φίλος υἱός.
τοῖσιν δὲ κρειῶν πίνακας παρέθηκε συβώτης
ὀπταλέων, ἅ ῥα τῇ προτέρῃ ὑπέλειπον ἔδοντες, 50
σῖτον δ᾽ ἐσσυμένως παρενήεεν ἐν κανέοισιν,
ἐν δ᾽ ἄρα κισσυβίῳ κίρνη μελιηδέα οἶνον·
αὐτὸς δ᾽ ἀντίον ἷζεν Ὀδυσσῆος θείοιο.
οἱ δ᾽ ἐπ᾽ ὀνείαθ᾽ ἑτοῖμα προκείμενα χεῖρας ἴαλλον.
αὐτὰρ ἐπεὶ πόσιος καὶ ἐδητύος ἐξ ἔρον ἕντο, 55
δὴ τότε Τηλέμαχος προσεφώνεε δῖον ὑφορβόν·
«ἄττα, πόθεν τοι ξεῖνος ὅδ᾽ ἵκετο; πῶς δέ ἑ ναῦται
ἤγαγον εἰς Ἰθάκην; τίνες ἔμμεναι εὐχετόωντο;
οὐ μὲν γάρ τί ἑ πεζὸν ὀΐομαι ἐνθάδ᾽ ἱκέσθαι.»

Τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφης, Εὔμαιε συβῶτα· 60
«τοιγὰρ ἐγώ τοι, τέκνον, ἀληθέα πάντ᾽ ἀγορεύσω.
ἐκ μὲν Κρητάων γένος εὔχεται εὐρειάων,
φησὶ δὲ πολλὰ βροτῶν ἐπὶ ἄστεα δινηθῆναι
πλαζόμενος· ὣς γάρ οἱ ἐπέκλωσεν τά γε δαίμων.
νῦν αὖ Θεσπρωτῶν ἀνδρῶν παρὰ νηὸς ἀποδρὰς 65
ἤλυθ᾽ ἐμὸν πρὸς σταθμόν, ἐγὼ δέ τοι ἐγγυαλίξω·
ἔρξον ὅπως ἐθέλεις· ἱκέτης δέ τοι εὔχεται εἶναι.»