Οδύσσεια 4 στ. 491-553

Είπα, κι αυτός γυρνώντας μίλησε κι απηλογιά μού δίνει:
“Υγιέ του Ατρέα, γιατί με ρώτησες για τούτα; ποιός ο λόγος
να τα κατέχεις, κι ό,τι μέσα μου κρυφό φυλάω να μάθεις;
Ακούγοντας πολληώρα αδάκρυτος σου λέω πως δε θα μείνεις!
Πολλοί σκοτώθηκαν, κι απόμειναν πολλοί· μα απ᾽ τους προλάτες 495
των Αχαιών των χαλκοθώρακων στου γυρισμού το δρόμο
δυο μόνο χάθηκαν (στον πόλεμο και συ μπροστά βρισκόσουν)·
ζει κι ένας, μα κλεισμένος βρίσκεται στα πλατιά πέλαα κάπου.
Ο λοκρός Αίαντας στα μακρόκουπα καράβια μέσα εχάθη·
τον είχε στης Γυρής τα τρίψηλα ριγμένο επάνω βράχια 500
ο Ποσειδώνας κι απ᾽ τα κύματα γλιτώσει· και του Χάρου
θα ξέφευγε, η Παλλάδα μάνητα βαριά κι ας του κρατούσε,
λόγο μεγάλο αν δεν ξεστόμιζε, κακό της κεφαλής του:
καυκίστη δυνατά πως ξέφυγε της θάλασσας τα πλάτη
στο πείσμα των θεών· κι ως άκουσε το λόγο ο Ποσειδώνας, 505
μεμιάς αρπάζει το τρικράνι του στα δυνατά του χέρια
και της Γυρής το βράχο εχτύπησε, στα δυο χωρίζοντάς τον·
κι έμεινε εκεί ο μισός· το απόκομμα, που πάνω του καθόταν,
ο Αίας την ώρα που καυκίστηκε, στο πέλαο μέσα πέφτει,
στ᾽ απέραντα αγριεμένα κύματα μαζί του σέρνοντάς τον. 510
Έτσι αφανίστη, με το στόμα του πλημμυρισμένο αρμύρα.
Τον αδερφό σου τον διαφέντεψε στα βαθουλά καράβια
η Ήρα η σεβάσμια, κι έτσι ξέφυγε του Χάρου αλήθεια τότε.
Μα σύντας στου Μαλιά το απόγκρεμο βουνό κοντά ειχε φτάσει,
ξάφνου ένας δρόλαπας τον άρπαξε στα βογγητά του μέσα 515
κι ως το στερνό της χώρας σύνορο του σέρνει τα καράβια
στο ψαροθρόφο επάνω πέλαγο. Στα μέρη εκείνα ζούσε
παλιά ο Θυέστης, όμως ο Αίγιστος, ο γιος του, εζούσε τώρα.
Και κείθε ο γυρισμός τούς φάνηκε νά ᾽ναι εύκολος, κι ως πρίμο
γυρίσαν οι θεοί τον άνεμο, διαγείραν στην πατρίδα. 520
Κι αυτός ολόχαρος τα χώματα τα γονικά πατώντας
τα φίλειε σκύβοντας, τα χάιδευε, και τού ᾽τρεχαν ποτάμι
ζεστά τα δάκρυα, που το αξιώθηκε να ξαναϊδεί πατρίδα.
Μα από τη βίγλα ένας βιγλάτορας τον ξέκρινε, βαλμένος
απ᾽ τον παμπόνηρο τον Αίγιστο· τού ᾽χε χρυσάφι τάξει 525
δυο τάλαντα, και παραμόνευε σωστό ενα χρόνο, ο ρήγας
μη φτάσει ανένιωστος και στ᾽ άρματα ριχτεί να τον χτυπήσει.
Κι αμέσως κίνησε, το μήνυμα να πάει στο βασιλιά του·
κι ο Αίγιστος τότε ακούοντας πίβουλες εμηχανεύτη τέχνες:
Είκοσι διάλεξε απ᾽ τη χώρα του, τους πιο αντρειανούς, να στήσει 530
καρτέρι, κι απ᾽ την άλλη επρόσταζε τις τάβλες να του στρώσουν.
Μετά κινάει, τον Αγαμέμνονα το ρήγα να καλέσει
με αμάξια κι άτια, πράξες άνομες στα φρένα μελετώντας.
Κι ως δέχτη εκείνος, δίχως θάνατο να κακοβάνει ο νους του,
τον σφάζει στο τραπέζι, ως σφάζουνε το βόδι στο παχνί του. 535
Κι ουδέ απ᾽ του γιου του Ατρέα τους σύντροφους απόμεινε κανένας,
ουδέ κι απ᾽ του Αίγιστου· σκοτώθηκαν κι εκείνοι στο παλάτι.”

Ως είπε τούτα, εμένα ράγισε βαθιά η καρδιά στα στήθη,
κι απά στην αμμουδιά καθούμενος θρηνούσα· πια η καρδιά μου
δεν ήθελε να ζει, να χαίρεται το φως του ηλιού στον κόσμο. 540
Κι αφού πια απόκαμα να μύρουμαι κυλούμενος στον άμμο,
ο αλάθευτος θαλασσογέροντας αυτά τα λόγια μού ᾽πε:
“Υγιέ του Ατρέα, μην κλαις αδιάκοπα και δίχως τέλος έτσι·
δε βγαίνει από το θρήνο τίποτα, μόν᾽ κοίτα να γυρίσεις
πίσω και συ μιαν ώρα αρχύτερα στη γη την πατρική σου· 545
γιά ζωντανό θα βρείς τον Αίγιστο γιά εχει προλάβει ο Ορέστης
να τον σκοτώσει· λέω το ξόδι του μπορείς να το προφτάσεις.”

Στα λόγια αυτά η καρδιά στα στήθη μου κι η πέρφανη ψυχή μου
πήραν και γλύκαναν, κι ας ένιωθα βαθιά μου τόση πίκρα,
και κράζοντάς τον ανεμάρπαστα του συντυχαίνω λόγια: 550
“Γι᾽ αυτούς πια ξέρω· τώρα λέγε μου τον τρίτο πώς τον λένε;
ποιός είναι ο ζωντανός στ᾽ απέραντα πελάγη που κρατιέται,
γιά κι ο νεκρός; ν᾽ ακούσω θά ᾽θελα, κι ας νιώθω πίκρα τόση.”

ὣς ἐφάμην, ὁ δέ μ᾽ αὐτίκ᾽ ἀμειβόμενος προσέειπεν·
Ἀτρεΐδη, τί με ταῦτα διείρεαι; οὐδέ τί σε χρὴ
ἴδμεναι, οὐδὲ δαῆναι ἐμὸν νόον· οὐδέ σέ φημι
δὴν ἄκλαυτον ἔσεσθαι, ἐπεί κ᾽ εὖ πάντα πύθηαι.
πολλοὶ μὲν γὰρ τῶν γε δάμεν, πολλοὶ δὲ λίποντο· 495
ἀρχοὶ δ᾽ αὖ δύο μοῦνοι Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων
ἐν νόστῳ ἀπόλοντο· μάχη δέ τε καὶ σὺ παρῆσθα.
εἷς δ᾽ ἔτι που ζωὸς κατερύκεται εὐρέϊ πόντῳ.
Αἴας μὲν μετὰ νηυσὶ δάμη δολιχηρέτμοισι·
Γυρῇσίν μιν πρῶτα Ποσειδάων ἐπέλασσε 500
πέτρῃσιν μεγάλῃσι, καὶ ἐξεσάωσε θαλάσσης·
καί νύ κεν ἔκφυγε κῆρα, καὶ ἐχθόμενός περ Ἀθήνῃ,
εἰ μὴ ὑπερφίαλον ἔπος ἔκβαλε καὶ μέγ᾽ ἀάσθη·
φῆ ῥ᾽ ἀέκητι θεῶν φυγέειν μέγα λαῖτμα θαλάσσης.
τοῦ δὲ Ποσειδάων μεγάλ᾽ ἔκλυεν αὐδήσαντος· 505
αὐτίκ᾽ ἔπειτα τρίαιναν ἑλὼν χερσὶ στιβαρῇσιν
ἤλασε Γυραίην πέτρην, ἀπὸ δ᾽ ἔσχισεν αὐτήν·
καὶ τὸ μὲν αὐτόθι μεῖνε, τὸ δὲ τρύφος ἔμπεσε πόντῳ,
τῷ ῥ᾽ Αἴας τὸ πρῶτον ἐφεζόμενος μέγ᾽ ἀάσθη·
τὸν δ᾽ ἐφόρει κατὰ πόντον ἀπείρονα κυμαίνοντα. 510
ὣς ὁ μὲν ἔνθ᾽ ἀπόλωλεν, ἐπεὶ πίεν ἁλμυρὸν ὕδωρ.
σὸς δέ που ἔκφυγε κῆρας ἀδελφεὸς ἠδ᾽ ὑπάλυξεν
ἐν νηυσὶ γλαφυρῇσι· σάωσε δὲ πότνια Ἥρη.
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ τάχ᾽ ἔμελλε Μαλειάων ὄρος αἰπὺ
ἵξεσθαι, τότε δή μιν ἀναρπάξασα θύελλα 515
πόντον ἐπ᾽ ἰχθυόεντα φέρεν βαρέα στενάχοντα,
ἀγροῦ ἐπ᾽ ἐσχατιήν, ὅθι δώματα ναῖε Θυέστης
τὸ πρίν, ἀτὰρ τότ᾽ ἔναιε Θυεστιάδης Αἴγισθος.
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ καὶ κεῖθεν ἐφαίνετο νόστος ἀπήμων,
ἂψ δὲ θεοὶ οὖρον στρέψαν, καὶ οἴκαδ᾽ ἵκοντο, 520
ἦ τοι ὁ μὲν χαίρων ἐπεβήσετο πατρίδος αἴης,
καὶ κύνει ἁπτόμενος ἣν πατρίδα· πολλὰ δ᾽ ἀπ᾽ αὐτοῦ
δάκρυα θερμὰ χέοντ᾽, ἐπεὶ ἀσπασίως ἴδε γαῖαν.
τὸν δ᾽ ἄρ᾽ ἀπὸ σκοπιῆς εἶδε σκοπός, ὅν ῥα καθεῖσεν
Αἴγισθος δολόμητις ἄγων, ὑπὸ δ᾽ ἔσχετο μισθὸν 525
χρυσοῦ δοιὰ τάλαντα· φύλασσε δ᾽ ὅ γ᾽ εἰς ἐνιαυτόν,
μή ἑ λάθοι παριών, μνήσαιτο δὲ θούριδος ἀλκῆς.
βῆ δ᾽ ἴμεν ἀγγελέων πρὸς δώματα ποιμένι λαῶν.
αὐτίκα δ᾽ Αἴγισθος δολίην ἐφράσσατο τέχνην·
κρινάμενος κατὰ δῆμον ἐείκοσι φῶτας ἀρίστους 530
εἷσε λόχον, ἑτέρωθι δ᾽ ἀνώγει δαῖτα πένεσθαι.
αὐτὰρ ὁ βῆ καλέων Ἀγαμέμνονα, ποιμένα λαῶν,
ἵπποισιν καὶ ὄχεσφιν, ἀεικέα μερμηρίζων.
τὸν δ᾽ οὐκ εἰδότ᾽ ὄλεθρον ἀνήγαγε, καὶ κατέπεφνε
δειπνίσσας, ὥς τίς τε κατέκτανε βοῦν ἐπὶ φάτνῃ. 535
οὐδέ τις Ἀτρεΐδεω ἑτάρων λίπεθ᾽ οἵ οἱ ἕποντο,
οὐδέ τις Αἰγίσθου, ἀλλ᾽ ἔκταθεν ἐν μεγάροισιν.
ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐμοί γε κατεκλάσθη φίλον ἦτορ,
κλαῖον δ᾽ ἐν ψαμάθοισι καθήμενος, οὐδέ νύ μοι κῆρ
ἤθελ᾽ ἔτι ζώειν καὶ ὁρᾶν φάος ἠελίοιο. 540
αὐτὰρ ἐπεὶ κλαίων τε κυλινδόμενός τε κορέσθην,
δὴ τότε με προσέειπε γέρων ἅλιος νημερτής·
μηκέτι, Ἀτρέος υἱέ, πολὺν χρόνον ἀσκελὲς οὕτω
κλαῖ᾽, ἐπεὶ οὐκ ἄνυσίν τινα δήομεν· ἀλλὰ τάχιστα
πείρα ὅπως κεν δὴ σὴν πατρίδα γαῖαν ἵκηαι. 545
ἢ γάρ μιν ζωόν γε κιχήσεαι, ἤ κεν Ὀρέστης
κτεῖνεν ὑποφθάμενος· σὺ δέ κεν τάφου ἀντιβολήσαις.
ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐμοὶ κραδίη καὶ θυμὸς ἀγήνωρ
αὖτις ἐνὶ στήθεσσι καὶ ἀχνυμένῳ περ ἰάνθη·
καί μιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδων. 550
τούτους μὲν δὴ οἶδα· σὺ δὲ τρίτον ἄνδρ᾽ ὀνόμαζε,
ὅς τις ἔτι ζωὸς κατερύκεται εὐρέϊ πόντῳ
ἠὲ θανών· ἐθέλω δὲ καὶ ἀχνύμενός περ ἀκοῦσαι.