Οδύσσεια 16 στ. 266-320

Γυρνώντας ο θεϊκός, πολύπαθος του μίλησε Οδυσσέας:
«Πολληώρα λέω μακριά απ᾽ τον πόλεμο δε θα σταθούν τον άγριο
εκείνοι οι δυο, καθώς στο σπίτι μας εμείς με τους μνηστήρες
απάλιο φοβερό θα στήσουμε, σε ποιόν θα γείρει η νίκη.
Μα τώρα εσύ με τα χαράματα στο σπίτι γύρνα πίσω 270
κι ανακατέψου με τους άνομους μνηστήρες· σε λιγάκι
θα δεις και μένα ο θείος χοιροβοσκός στο κάστρο να με φέρνει·
και θά ᾽χω ειδή ζητιάνου, γέροντα και λεροφορεμένου.
Κι αν καταφρόνια μες στο σπίτι μας μου δείξουν, εσύ κράτα
στα στήθη την καρδιά σου ατάραχη, βαριά κι ας με παιδεύουν· 275
κι από τα πόδια να με σέρνουνε να με πετάξουν όξω,
να ρίχνουν ό,τι θες απάνω μου ― βλέπε και βάστα μόνο!
Μονάχα αρμήνευέ τους τ᾽ άμυαλα φερσίματα να πάψουν,
με λόγια μαλακά μιλώντας τους· κι εκείνοι δε θ᾽ ακούσουν,
τι κιόλα στέκεται από πάνω τους η μοίρα του θανάτου. 280
Κάτι άλλο τώρα εγώ θα σού ᾽λεγα και συ στα φρένα βάλ᾽ το·
το νου μου ως η Αθηνά η πολύβουλη φωτίσει και σου γνέψω
με το κεφάλι, εσύ κατάλαβε, κι όσα άρματα πολέμου
στο αρχονταρίκι μέσα βρίσκουνται να τα σηκώσεις όλα·
κι ως στη γωνιά της μέσα κάμαρας της αψηλής τα κρύψεις, 285
χωρίς ν᾽ αφήσεις ένα, πλάνευε με λόγια τους μνηστήρες
γλυκά, καθώς αυτοί θωρώντας τα να λείπουν θα ρωτάνε:
“Τα πήρα απ᾽ τους καπνούς και τά ᾽κρυψα· πια αλήθεια δε θυμίζαν
αυτά ο Οδυσσέας που αφήκε κάποτε να πάει στης Τροίας τα μέρη·
η ανάσα της φωτιάς τούς θάμπωσεν εδώ κι εκεί τη λάμψη ― 290
κάτι χειρότερο! μου τό ᾽βαλε στα φρένα ο γιος του Κρόνου·
φοβάμαι, απάνω στο μεθύσι σας καβγά μη στήστε ξάφνου
και χτυπηθείτε, και ντροπιάσετε και προξενιές και τάβλες·
τι αλήθεια αποτραβάει το σίδερο τους άντρες μοναχό του.”
Και μόνο δυο σπαθιά στην κάμαρα και δυο κοντάρια κράτα 295
για μας, και δυο σκουτάρια, νά ᾽χουμε στα χέρια να βαστούμε,
σα θα χυθούμε να τ᾽ αρπάξουμε· κι εκείνων θα πλανέψει
τότε η Αθηνά κι ο βαθυστόχαστος ο Δίας μεμιάς τα φρένα.
Κάτι άλλο τώρα εγώ θα σού ᾽λεγα και συ στο νου σου βάλ᾽ το·
δικός μου αν είσαι κι απ᾽ το γαίμα μου, κανείς να μην το μάθει 300
πως ο Οδυσσέας πια πίσω βρίσκεται στο σπίτι του· να ξέρει
μηδέ ο Λαέρτης θέλω τίποτε μηδέ ο χοιροβοσκός μας
μηδέ κι οι ανθρώποι στο παλάτι μας μηδέ κι η Πηνελόπη·
μονάχα εσύ κι εγώ, να μάθουμε ποιά γνώμη οι σκλάβες έχουν.
Κι ακόμα λέω να δοκιμάσουμε τους σερνικούς μας δούλους, 305
ποιός μάς φοβάται ακόμα μέσα του και σε τιμή μάς έχει,
και ποιός δε μας μετρά, κι αψήφησε και σένα, τέτοιος πού ᾽σαι.»

Κι ο έμνοστος γιος του τότε στράφηκε κι απηλογιά τού δίνει:
«Κύρη, θα ᾽ρθεί μια μέρα κάποτε, φαντάζουμαι, να μάθεις
το φυσικό που κλείνω μέσα μου, μα απρόκοπος δεν είμαι. 310
Ωστόσο αυτό που λες, φαντάζουμαι, συφερτικό δε θά ᾽ναι
σε μας τους δυο, γι᾽ αυτό θα σού ᾽λεγα να το καλολογιάσεις.
Πολύν καιρό θα χάσεις άδικα στα ξώμερα γυρνώντας
να δοκιμάσεις κάθε δούλο μας· κι ωστόσο εκείνοι ανέγνοιοι
το βιος μας τρων στο σπίτι αδιάντροπα, χωρίς να το λυπούνται. 315
Όμως σωστό θαρρώ να μάθουμε των γυναικών τη γνώμη,
ποιές απομείναν ακριμάτιστες και ποιές σε ξεψηφούνε.
Τους δούλους όμως δε θα τό ᾽θελα γυρίζοντας τις μάντρες
να δοκιμάζουμε· κι αργότερα μπορεί να γίνει τούτο,
σημάδι ο Δίας ο βροντοσκούταρος αν σού ᾽χει δώσει αλήθεια.» 320

Τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς·
«οὐ μέν τοι κείνω γε πολὺν χρόνον ἀμφὶς ἔσεσθον
φυλόπιδος κρατερῆς, ὁπότε μνηστῆρσι καὶ ἡμῖν
ἐν μεγάροισιν ἐμοῖσι μένος κρίνηται Ἄρηος.
ἀλλὰ σὺ μὲν νῦν ἔρχευ ἅμ᾽ ἠοῖ φαινομένηφιν 270
οἴκαδε, καὶ μνηστῆρσιν ὑπερφιάλοισιν ὁμίλει·
αὐτὰρ ἐμὲ προτὶ ἄστυ συβώτης ὕστερον ἄξει,
πτωχῷ λευγαλέῳ ἐναλίγκιον ἠδὲ γέροντι.
εἰ δέ μ᾽ ἀτιμήσουσι δόμον κάτα, σὸν δὲ φίλον κῆρ
τετλάτω ἐν στήθεσσι κακῶς πάσχοντος ἐμεῖο, 275
ἤν περ καὶ διὰ δῶμα ποδῶν ἕλκωσι θύραζε
ἢ βέλεσιν βάλλωσι· σὺ δ᾽ εἰσορόων ἀνέχεσθαι.
ἀλλ᾽ ἦ τοι παύεσθαι ἀνωγέμεν ἀφροσυνάων,
μειλιχίοις ἐπέεσσι παραυδῶν· οἱ δέ τοι οὔ τι
πείσονται· δὴ γάρ σφι παρίσταται αἴσιμον ἦμαρ. 280
ἄλλο δέ τοι ἐρέω, σὺ δ᾽ ἐνὶ φρεσὶ βάλλεο σῇσιν·
ὁππότε κεν πολύβουλος ἐνὶ φρεσὶ θῇσιν Ἀθήνη,
νεύσω μέν τοι ἐγὼ κεφαλῇ, σὺ δ᾽ ἔπειτα νοήσας
ὅσσα τοι ἐν μεγάροισιν ἀρήϊα τεύχεα κεῖται
ἐς μυχὸν ὑψηλοῦ θαλάμου καταθεῖναι ἀείρας 285
πάντα μάλ᾽· αὐτὰρ μνηστῆρας μαλακοῖς ἐπέεσσι
παρφάσθαι, ὅτε κέν σε μεταλλῶσιν ποθέοντες·
“ἐκ καπνοῦ κατέθηκ᾽, ἐπεὶ οὐκέτι τοῖσιν ἐῴκει
οἷά ποτε Τροίηνδε κιὼν κατέλειπεν Ὀδυσσεύς,
ἀλλὰ κατῄκισται, ὅσσον πυρὸς ἵκετ᾽ ἀϋτμή. 290
πρὸς δ᾽ ἔτι καὶ τόδε μεῖζον ἐνὶ φρεσὶ θῆκε Κρονίων,
μή πως οἰνωθέντες, ἔριν στήσαντες ἐν ὑμῖν,
ἀλλήλους τρώσητε καταισχύνητέ τε δαῖτα
καὶ μνηστύν· αὐτὸς γὰρ ἐφέλκεται ἄνδρα σίδηρος.”
νῶϊν δ᾽ οἴοισιν δύο φάσγανα καὶ δύο δοῦρε 295
καλλιπέειν καὶ δοιὰ βοάγρια χερσὶν ἑλέσθαι,
ὡς ἂν ἐπιθύσαντες ἑλοίμεθα· τοὺς δέ κ᾽ ἔπειτα
Παλλὰς Ἀθηναίη θέλξει καὶ μητίετα Ζεύς.
ἄλλο δέ τοι ἐρέω, σὺ δ᾽ ἐνὶ φρεσὶ βάλλεο σῇσιν·
εἰ ἐτεόν γ᾽ ἐμός ἐσσι καὶ αἵματος ἡμετέροιο, 300
μή τις ἔπειτ᾽ Ὀδυσῆος ἀκουσάτω ἔνδον ἐόντος,
μήτ᾽ οὖν Λαέρτης ἴστω τό γε μήτε συβώτης
μήτε τις οἰκήων μήτ᾽ αὐτὴ Πηνελόπεια,
ἀλλ᾽ οἶοι σύ τ᾽ ἐγώ τε γυναικῶν γνώομεν ἰθύν·
καί κέ τεο δμώων ἀνδρῶν ἔτι πειρηθεῖμεν, 305
ἠμὲν ὅπου τις νῶϊ τίει καὶ δείδιε θυμῷ,
ἠδ᾽ ὅτις οὐκ ἀλέγει, σὲ δ᾽ ἀτιμᾷ τοῖον ἐόντα.»

Τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσεφώνεε φαίδιμος υἱός·
«ὦ πάτερ, ἦ τοι ἐμὸν θυμὸν καὶ ἔπειτά γ᾽, ὀΐω,
γνώσεαι· οὐ μὲν γάρ τι χαλιφροσύναι γέ μ᾽ ἔχουσιν· 310
ἀλλ᾽ οὔ τοι τόδε κέρδος ἐγὼν ἔσσεσθαι ὀΐω
ἡμῖν ἀμφοτέροισι· σὲ δὲ φράζεσθαι ἄνωγα.
δηθὰ γὰρ αὔτως εἴσῃ ἑκάστου πειρητίζων,
ἔργα μετερχόμενος· τοὶ δ᾽ ἐν μεγάροισιν ἕκηλοι
χρήματα δαρδάπτουσιν ὑπέρβιον, οὐδ᾽ ἔπι φειδώ. 315
ἀλλ᾽ ἦ τοί σε γυναῖκας ἐγὼ δεδάασθαι ἄνωγα,
αἵ τέ σ᾽ ἀτιμάζουσι καὶ αἳ νηλείτιδές εἰσιν·
ἀνδρῶν δ᾽ οὐκ ἂν ἐγώ γε κατὰ σταθμοὺς ἐθέλοιμι
ἡμέας πειράζειν, ἀλλ᾽ ὕστερα ταῦτα πένεσθαι,
εἰ ἐτεόν γέ τι οἶσθα Διὸς τέρας αἰγιόχοιο.» 320