Οδύσσεια 21 στ. 221-284

Είπε, κι απ᾽ το βαθύ αναμέρισε σημάδι τα κουρέλια·
κι εκείνοι, ως τό ᾽δαν και το ξέτασαν καλά, τον Οδυσσέα
τον αντρειωμένο γύρω αγκάλιαζαν και τον καλωσορίζαν
χύνοντας δάκρυα και φιλώντας τον στην κεφαλή, στους ώμους.
Το ίδιο κι εκείνος τούς εφίλησε στην κεφαλή, στα χέρια. 225
Θρηνώντας εκεί πέρα θά ᾽μεναν ως να βουτήξει ο γήλιος,
αν ο Οδυσσέας δεν τους αντίσκοφτε και δεν τους έλεε τούτα:
«Θρήνους και δάκρυα παρατάτε τα, μη βγει απ᾽ τον αντρωνίτη
κανένας τώρα και θωρώντας μας το πει και πάρα μέσα.
Με τη σειρά να μπείτε, ξέχωρα, κι όχι όλοι αντάμα θέλω, 230
πρώτος εγώ και σεις κατόπι μου, κι ακούστε το σημάδι:
Όλοι οι μνηστήρες οι αρχοντόγεννοι σα δεις να μην αφήνουν
το σαϊτολόγο να μου δώσουνε και το δοξάρι, πάρ᾽ το,
Εύμαιε, μονάχος, και διαβαίνοντας την κάμαρα, το τόξο
μες στα δικά μου χέρια απίθωσε, και πες και στις γυναίκες 235
στο αρχονταρίκι τα καλάρμοστα πορτόφυλλα να κλείσουν.
Κι αν απ᾽ τους άντρες βόγγο κάποια τους ακούσει γιά και βρόντο,
την ώρα που όλοι μέσα θά ᾽μαστε κλεισμένοι, από την πόρτα
να μην προβάλει, μόνο αμίλητη να κάνει τη δουλειά της.
Κι εσύ, τρανέ Φιλοίτιε, γρήγορα να κλείσεις με το σύρτη 240
την πόρτα της αυλής, και δέσε την και με σκοινί από πάνω.»

Σαν είπε αυτά, στο αρχοντοκάμωτο παλάτι μέσα εδιάβη,
και πήγε στο σκαμνί και κάθισε, που λίγο πριν καθόταν·
κι οι δυο του οι δούλοι μπήκαν έπειτα κι αυτοί στο αρχονταρίκι.

Στριφογυρνούσε ωστόσο ο Ευρύμαχος στα χέρια το δοξάρι, 245
στη λόχη της φωτιάς ζεσταίνοντας τις δυο του πήχες· όμως
να το τανύσει ουδ᾽ έτσι μπόρεσε, κι η πέρφανη καρδιά του
βαριαναστέναξε, και φώναξε βαρυγκομώντας κι είπε:
«Ωχού μου, και για μένα θλίβουμαι και για τους άλλους όλους!
Τόσο δεν κλαίω το γάμο πού ᾽χασα, κι ας μου κοστίζει· κι άλλες 250
πολλές Ελληνοπούλες βρίσκουνται μαθές, και στην Ιθάκη
την ίδια εδώ τη θαλασσόζωστη και σε άλλες πολιτείες·
πικραίνουμαι που τόσο φάνηκε πιο κάτω η δύναμή μας
απ᾽ του Οδυσσέα του ισόθεου· ούτ᾽ ένας μας το τόξο να τανύσει
άξιος δεν είναι· κι οι μελλούμενοι θα μάθουν τη ντροπή μας!» 255

Κι ο γιος του Ευπείθη, ο Αντίνοος, γύρισε κι απηλογήθη κι είπε:
«Αυτά δε θα γενούν, Ευρύμαχε, κι ατός σου το κατέχεις.
Γιορτή είναι του θεού μας σήμερα κι ο κόσμος ξεφαντώνει,
ιερή· δοξάρια εδώ ποιός γνοιάζεται να σύρει; δίχως έγνοια
βάλτε τα κάτω! Κι ας αφήσουμε να στέκουν τα πελέκια 260
στη θέση τους· δεν το φαντάζουμαι πως θα βρεθεί κανένας
μες στου Οδυσσέα το αρχοντοπάλατο να μπεί να τα σηκώσει.
Ελάτε, ο κεραστής τις κούπες μας να πάρει να γεμίσει,
και κάνοντας σπονδή ν᾽ αφήσουμε τα στρουφιχτά δοξάρια!
Κι ο Μελανθέας ταχιά προστάχτε τον, ο γιδολάτης, νά ᾽ρθει 265
τις πιο παχιές του γίδες φέρνοντας απ᾽ όλο το κοπάδι·
κι ως κάψουμε μεριά του Απόλλωνα του τρανοσαγιτάρη,
το τόξο πια να δοκιμάσουμε, να πάρει ο αγώνας τέλος.»

Αυτά ειπε ο Αντίνοος, και στη γνώμη του μετά χαράς συγκλίναν.
Κι οι κράχτες πήραν και τους έχυναν νερό στα χέρια πάνω, 270
και τα κροντήρια τα παιδόπουλα πιοτό τα ξεχειλίζαν,
και σε όλα τα ποτήρια εμοίραζαν, απ᾽ τις σπονδές ν᾽ αρχίσουν.
Και σα σταλάξαν κι ήπιαν όλοι τους, όσο η καρδιά ποθούσε,
ο πολυμήχανος τους μίλησε με πονηριά Οδυσσέας:
«Ακούστε μου, της κοσμολόγητης βασίλισσας μνηστήρες, 275
το τί η καρδιά στα στήθη μέσα μου με σπρώχνει να μιλήσω·
πιο απ᾽ όλους θέλω απ᾽ τον Ευρύμαχο μια χάρη να γυρέψω
κι απ᾽ τον Αντίνοο το θεόμορφο· τά ᾽πε σωστά! σκολνάτε
το τόξο πια, και στων αθάνατων τα χέρια τ᾽ άλλα αφήστε·
ταχιά ο θεός τη νίκη σίγουρα θα δώκει σ᾽ όποιον θέλει. 280
Μα ελάτε, δώστε το καλόξυστο δοξάρι και σε μένα,
να ιδώ αν με ακούν τα χέρια, δύναμη και τώρα αν μού ᾽χει μείνει,
η ανάκαρα που ανθούσε κάποτε στο λυγερό κορμί μου,
γιά μου την πήρε η κακοπέραση στα παραδέρματά μου.»

Ὣς εἰπὼν ῥάκεα μεγάλης ἀποέργαθεν οὐλῆς.
τὼ δ᾽ ἐπεὶ εἰσιδέτην εὖ τ᾽ ἐφράσσαντο ἕκαστα,
κλαῖον ἄρ᾽ ἀμφ᾽ Ὀδυσῆϊ δαΐφρονι χεῖρε βαλόντε,
καὶ κύνεον ἀγαπαζόμενοι κεφαλήν τε καὶ ὤμους.
ὣς δ᾽ αὔτως Ὀδυσεὺς κεφαλὰς καὶ χεῖρας ἔκυσσε. 225
καί νύ κ᾽ ὀδυρομένοισιν ἔδυ φάος ἠελίοιο,
εἰ μὴ Ὀδυσσεὺς αὐτὸς ἐρύκακε φώνησέν τε·
«παύεσθον κλαυθμοῖο γόοιό τε, μή τις ἴδηται
ἐξελθὼν μεγάροιο, ἀτὰρ εἴπῃσι καὶ εἴσω.
ἀλλὰ προμνηστῖνοι ἐσέλθετε, μηδ᾽ ἅμα πάντες, 230
πρῶτος ἐγώ, μετὰ δ᾽ ὔμμες· ἀτὰρ τόδε σῆμα τετύχθω·
ἄλλοι μὲν γὰρ πάντες, ὅσοι μνηστῆρες ἀγαυοί,
οὐκ ἐάσουσιν ἐμοὶ δόμεναι βιὸν ἠδὲ φαρέτρην·
ἀλλὰ σύ, δῖ᾽ Εὔμαιε, φέρων ἀνὰ δώματα τόξον
ἐν χείρεσσιν ἐμοὶ θέμεναι, εἰπεῖν δὲ γυναιξὶ 235
κληῗσαι μεγάροιο θύρας πυκινῶς ἀραρυίας,
ἢν δέ τις ἢ στοναχῆς ἠὲ κτύπου ἔνδον ἀκούσῃ
ἀνδρῶν ἡμετέροισιν ἐν ἕρκεσι, μή τι θύραζε
προβλώσκειν, ἀλλ᾽ αὐτοῦ ἀκὴν ἔμεναι παρὰ ἔργῳ.
σοὶ δέ, Φιλοίτιε δῖε, θύρας ἐπιτέλλομαι αὐλῆς 240
κληῖσαι κληῗδι, θοῶς δ᾽ ἐπὶ δεσμὸν ἰῆλαι.»

Ὣς εἰπὼν εἰσῆλθε δόμους εὖ ναιετάοντας·
ἕζετ᾽ ἔπειτ᾽ ἐπὶ δίφρον ἰών, ἔνθεν περ ἀνέστη·
ἐς δ᾽ ἄρα καὶ τὼ δμῶε ἴτην θείου Ὀδυσῆος.

Εὐρύμαχος δ᾽ ἤδη τόξον μετὰ χερσὶν ἐνώμα, 245
θάλπων ἔνθα καὶ ἔνθα σέλᾳ πυρός· ἀλλά μιν οὐδ᾽ ὣς
ἐντανύσαι δύνατο, μέγα δ᾽ ἔστενε κυδάλιμον κῆρ·
ὀχθήσας δ᾽ ἄρα εἶπεν ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζεν·
«ὢ πόποι, ἦ μοι ἄχος περί τ᾽ αὐτοῦ καὶ περὶ πάντων.
οὔ τι γάμου τοσσοῦτον ὀδύρομαι, ἀχνύμενός περ· 250
εἰσὶ καὶ ἄλλαι πολλαὶ Ἀχαιΐδες, αἱ μὲν ἐν αὐτῇ
ἀμφιάλῳ Ἰθάκῃ, αἱ δ᾽ ἄλλῃσιν πολίεσσιν·
ἀλλ᾽ εἰ δὴ τοσσόνδε βίης ἐπιδευέες εἰμὲν
ἀντιθέου Ὀδυσῆος, ὅ τ᾽ οὐ δυνάμεσθα τανύσσαι
τόξον· ἐλεγχείη δὲ καὶ ἐσσομένοισι πυθέσθαι.» 255

Τὸν δ᾽ αὖτ᾽ Ἀντίνοος προσέφη, Εὐπείθεος υἱός·
«Εὐρύμαχ᾽, οὐχ οὕτως ἔσται· νοέεις δὲ καὶ αὐτός.
νῦν μὲν γὰρ κατὰ δῆμον ἑορτὴ τοῖο θεοῖο
ἁγνή· τίς δέ κε τόξα τιταίνοιτ᾽; ἀλλὰ ἕκηλοι
κάτθετ᾽· ἀτὰρ πελέκεάς γε καὶ εἴ κ᾽ εἰῶμεν ἅπαντας 260
ἑστάμεν· οὐ μὲν γάρ τιν᾽ ἀναιρήσεσθαι ὀΐω,
ἐλθόντ᾽ ἐς μέγαρον Λαερτιάδεω Ὀδυσῆος.
ἀλλ᾽ ἄγετ᾽, οἰνοχόος μὲν ἐπαρξάσθω δεπάεσσιν,
ὄφρα σπείσαντες καταθείομεν ἀγκύλα τόξα·
ἠῶθεν δὲ κέλεσθε Μελάνθιον, αἰπόλον αἰγῶν, 265
αἶγας ἄγειν, αἳ πᾶσι μέγ᾽ ἔξοχοι αἰπολίοισιν,
ὄφρ᾽ ἐπὶ μηρία θέντες Ἀπόλλωνι κλυτοτόξῳ
τόξου πειρώμεσθα καὶ ἐκτελέωμεν ἄεθλον.»

Ὣς ἔφατ᾽ Ἀντίνοος, τοῖσιν δ᾽ ἐπιήνδανε μῦθος.
τοῖσι δὲ κήρυκες μὲν ὕδωρ ἐπὶ χεῖρας ἔχευαν, 270
κοῦροι δὲ κρητῆρας ἐπεστέψαντο ποτοῖο,
νώμησαν δ᾽ ἄρα πᾶσιν ἐπαρξάμενοι δεπάεσσιν.
οἱ δ᾽ ἐπεὶ οὖν σπεῖσάν τ᾽ ἔπιόν θ᾽ ὅσον ἤθελε θυμός,
τοῖς δὲ δολοφρονέων μετέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·
«κέκλυτέ μευ, μνηστῆρες ἀγακλειτῆς βασιλείης· 275
ὄφρ᾽ εἴπω τά με θυμὸς ἐνὶ στήθεσσι κελεύει·
Εὐρύμαχον δὲ μάλιστα καὶ Ἀντίνοον θεοειδέα
λίσσομ᾽, ἐπεὶ καὶ τοῦτο ἔπος κατὰ μοῖραν ἔειπε,
νῦν μὲν παῦσαι τόξον, ἐπιτρέψαι δὲ θεοῖσιν·
ἠῶθεν δὲ θεὸς δώσει κράτος ᾧ κ᾽ ἐθέλῃσιν. 280
ἀλλ᾽ ἄγ᾽ ἐμοὶ δότε τόξον ἐΰξοον, ὄφρα μεθ᾽ ὑμῖν
χειρῶν καὶ σθένεος πειρήσομαι, ἤ μοι ἔτ᾽ ἐστὶν
ἴς, οἵη πάρος ἔσκεν ἐνὶ γναμπτοῖσι μέλεσσιν,
ἦ ἤδη μοι ὄλεσσεν ἄλη τ᾽ ἀκομιστίη τε.»