Οδύσσεια 14 στ. 199-272 | Ομηρικά Έπη

Απ᾽ την πλατιά την Κρήτη πέτουμαι πως η γενιά μου σέρνει·
πλούσιος ο κύρης μου, που ανάσταινε κι είχε γεννήσει κι άλλους 200
πολλούς στο σπίτι γιους· το ταίρι του τους είχε γεννημένα ―
γνήσιους υγιούς· κι ήταν η μάνα μου συγκόρμισσά του μόνο
αγοραστή, μα δε με χώριζεν απ᾽ τους υγιούς τους άλλους
καθόλου ο γιος του Υλάκου, ο Κάστορας ― τι είμαι σπορά δικιά του.
Στην Κρήτη τότε σαν αθάνατο τόνε τιμούσε ο κόσμος 205
για τ᾽ αγαθά του και τα πλούτη του και τους παράξιους γιους του.
Μα σύντας πια τον πήραν κι έφυγαν του Κάτω Κόσμου οι Λάμιες,
στον Άδη να τον παν, διαμοίρασαν το βιος του βάζοντάς το
τ᾽ άλλα τ᾽ αδέρφια μου τα πέρφανα σε κλήρο· μόνο εμένα
απ᾽ τ᾽ αγαθά του λίγα μού ᾽δωκαν κι ένα μονάχα σπίτι. 210
Κι όμως την κόρη εγώ παντρεύτηκα τρανών νοικοκυραίων
για την αξιά μου· φυγοπόλεμος κι ανούφελος δεν ήμουν
μαθές καθόλου· κι όμως χάθηκαν τα πάντα πια για μένα!
Μα εσύ θαρρώ πως κι έτσι, βλέποντας την καλαμιά, θα νιώσεις
ποιός ήμουν άλλοτε, τα βάσανα προτού πλακώσουν πλήθια. 215
Ο Άρης μαθές κουράγιο μού ᾽δινε περίσσιο κι η Παλλάδα
και τσάκιζα στρατούς· κι ως διάλεγα, καρτέρι για να στήσω,
τους πιο αντρειανούς, για τους αντίμαχους κακά στο νου κλωσώντας,
το θάνατο η καρδιά μου η πέρφανη ποτέ της δε φοβόταν.
Πρώτος μπροστά χιμώντας έριχνα με το κοντάρι κάτω 220
όποιον αντίμαχο τα πόδια μου προφταίναν, ως δρομούσε.
Τέτοιαν αξιά ειχα εγώ στον πόλεμο· τη γη δεν τη γνοιαζόμουν
κι ουδέ το σπίτι, που προκόβοντας τρανά παιδιά ανασταίνει·
εμένα ο νους μου πάντα στ᾽ άρμενα και στα κουπιά γυρνούσε
και στους πολέμους, στα καλόξυστα κοντάρια, στις σαγίτες, 225
που είν᾽ όλο αγριότη και θωρώντας τα τά τρέμουν οι άλλοι ανθρώποι.
Αυτά ο θεός ωστόσο μού ᾽βαζε στα φρένα, αυτά μού αρέσαν·
κάθε άνθρωπος και με άλλη χαίρεται μαθές δουλειά στον κόσμο.
Των Αχαιών οι γιοι το πόδι τους δεν είχαν βάλει ακόμα
στην Τροία, κι εννιά φορές κυβέρνησα στρατούς και πλοία, να πάμε 230
μακριά σε αλλόξενους αντίμαχους, κι ήταν πολλά τα κούρσα.
Ατός μου περισσά εξεδιάλεγα, και μού ᾽δινε κι ο κλήρος
κι άλλα πολλά· σε λίγο επλούτυνε το σπίτι μου, κι ο κόσμος
στην Κρήτη πήρε να με σέβεται, να νιώθει φόβο ομπρός μου.
Μα ως τούτη τη στρατιά αποφάσισεν ο Δίας ο μακροβίγλης, 235
τη μισητή, που τόσων έλυσε παλικαριών τα γόνα,
τον ξακουσμένο επήραν κι έσπρωχναν Ιδομενέα και μένα
στην Τροία τα πλοία να κυβερνήσουμε. Για ν᾽ αρνηθούμε τρόπος
δεν ήταν· η βαριά μάς τρόμαζε καταλαλιά του κόσμου.
Των Αχαιών οι γιοι παλεύαμε χρόνους εννιά κει πέρα· 240
στους δέκα, του Πριάμου ως πήραμε το κάστρο, ξεκινούμε,
μα ένας θεός ανεμοσκόρπισε τ᾽ αργίτικα καράβια.
Για μένα βάσανα ο βαθύγνωμος ο Δίας στοχάστηκε άλλα,
του άμοιρου, τι ένα μήνα εχάρηκα μονάχα τα παιδιά μου
και τ᾽ αγαθά μου και το ταίρι μου· στους δυο η καρδιά μου ξάφνου 245
καράβια ν᾽ αρματώσω μ᾽ έσπρωξε, για ν᾽ αρμενίσω αλάργα
με τους ισόθεους τους συντρόφους μου, στης Αίγυπτος τα μέρη.
Εννιά καράβια πρώτα αρμάτωσα και βρήκα τσούρμο αμέσως·
έξι μερόνυχτα ξεφάντωναν οι γκαρδιακοί συντρόφοι,
κι εγώ σφαχτά πολλά τούς έστελνα, νά ᾽χουν μαθές να κάνουν 250
και στους θεούς θυσίες κι οι τάβλες τους γεμάτες νά ᾽ναι πάντα.
Απάνω στις εφτά μπαρκάραμε, κι απ᾽ την πλατιά την Κρήτη
με πρίμο δυνατό αρμενίζαμε βοριά, λες κάποιο ρέμα
μαζί του ανέκοπα μας έσερνε· κανένα μου καράβι
δεν έπαθε· γεροί κι ανέβλαβοι καθόμαστε, τι εκείνα 255
καλά τα κυβερνούσαν οι άνεμοι κι οι τιμονιέροι μόνο.
Σε πέντε μέρες κιόλας φτάσαμε στον ωριορεματάρη
το Νείλο ποταμό, κι αράξαμε τα δρεπανόγυρτά μας
καράβια εκεί· κι εγώ παράγγελνα στους γκαρδιακούς συντρόφους
στ᾽ άρμενα πλάι να μένουν, τ᾽ άρμενα στο νου τους πάντα νά ᾽χουν, 260
και βίγλες τις κορφές επρόσταξα να πιάσουν ένα γύρο.
Μα αυτοί το παραπήραν πάνω τους, και στην αποκοτιά τους
των Αιγυπτίων τα πλούσια χτήματα κινούσαν να πατήσουν,
και σέρναν σκλάβες τις γυναίκες τους και τα μικρά παιδιά τους,
και σκότωναν κι αυτούς. Μα ως έφτασε γοργά η βοή στην πόλη, 265
εκείνοι ακούγοντας το κάλεσμα χαράματα προφτάσαν,
κι ευτύς ο κάμπος όλος γέμισε πεζούς κι αμαξολάτες,
και τα χαλκένια αστράφταν άρματα. Στους σύντροφούς μου τότε
φύτεψε ο Δίας ο κεραυνόχαρος δείλια κακή, κι ούτ᾽ ένας
μπρος στον οχτρό εκρατήθη, τι ο χαμός μάς είχε ζώσει ολούθε. 270
Εκεί πολλούς δικούς μας σκότωσαν με τα χαλκά κοντάρια·
τους άλλους ζωντανούς τούς έσερναν, να τους δουλεύουν σκλάβοι.

ἐκ μὲν Κρητάων γένος εὔχομαι εὐρειάων,
ἀνέρος ἀφνειοῖο πάϊς· πολλοὶ δὲ καὶ ἄλλοι 200
υἱέες ἐν μεγάρῳ ἠμὲν τράφεν ἠδ᾽ ἐγένοντο
γνήσιοι ἐξ ἀλόχου· ἐμὲ δ᾽ ὠνητὴ τέκε μήτηρ
παλλακίς, ἀλλά με ἶσον ἰθαιγενέεσσιν ἐτίμα
Κάστωρ Ὑλακίδης, τοῦ ἐγὼ γένος εὔχομαι εἶναι·
ὃς τότ᾽ ἐνὶ Κρήτεσσι θεὸς ὣς τίετο δήμῳ 205
ὄλβῳ τε πλούτῳ τε καὶ υἱάσι κυδαλίμοισιν.
ἀλλ᾽ ἦ τοι τὸν κῆρες ἔβαν θανάτοιο φέρουσαι
εἰς Ἀΐδαο δόμους· τοὶ δὲ ζωὴν ἐδάσαντο
παῖδες ὑπέρθυμοι καὶ ἐπὶ κλήρους ἐβάλοντο,
αὐτὰρ ἐμοὶ μάλα παῦρα δόσαν καὶ οἰκί᾽ ἔνειμαν. 210
ἠγαγόμην δὲ γυναῖκα πολυκλήρων ἀνθρώπων
εἵνεκ᾽ ἐμῆς ἀρετῆς, ἐπεὶ οὐκ ἀποφώλιος ἦα
οὐδὲ φυγοπτόλεμος· νῦν δ᾽ ἤδη πάντα λέλοιπεν·
ἀλλ᾽ ἔμπης καλάμην γέ σ᾽ ὀΐομαι εἰσορόωντα
γιγνώσκειν· ἦ γάρ με δύη ἔχει ἤλιθα πολλή. 215
ἦ μὲν δὴ θάρσος μοι Ἄρης τ᾽ ἔδοσαν καὶ Ἀθήνη
καὶ ῥηξηνορίην· ὁπότε κρίνοιμι λόχονδε
ἄνδρας ἀριστῆας, κακὰ δυσμενέεσσι φυτεύων,
οὔ ποτέ μοι θάνατον προτιόσσετο θυμὸς ἀγήνωρ,
ἀλλὰ πολὺ πρώτιστος ἐπάλμενος ἔγχει ἕλεσκον 220
ἀνδρῶν δυσμενέων ὅ τέ μοι εἴξειε πόδεσσι.
τοῖος ἔα ἐν πολέμῳ· ἔργον δέ μοι οὐ φίλον ἔσκεν
οὐδ᾽ οἰκωφελίη, ἥ τε τρέφει ἀγλαὰ τέκνα,
ἀλλά μοι αἰεὶ νῆες ἐπήρετμοι φίλαι ἦσαν
καὶ πόλεμοι καὶ ἄκοντες ἐΰξεστοι καὶ ὀϊστοί, 225
λυγρά, τά τ᾽ ἄλλοισίν γε καταριγηλὰ πέλονται.
αὐτὰρ ἐμοὶ τὰ φίλ᾽ ἔσκε τά που θεὸς ἐν φρεσὶ θῆκεν·
ἄλλος γάρ τ᾽ ἄλλοισιν ἀνὴρ ἐπιτέρπεται ἔργοις.
πρὶν μὲν γὰρ Τροίης ἐπιβήμεναι υἷας Ἀχαιῶν
εἰνάκις ἀνδράσιν ἄρξα καὶ ὠκυπόροισι νέεσσιν 230
ἄνδρας ἐς ἀλλοδαπούς, καί μοι μάλα τύγχανε πολλά.
τῶν ἐξαιρεύμην μενοεικέα, πολλὰ δ᾽ ὀπίσσω
λάγχανον· αἶψα δὲ οἶκος ὀφέλλετο, καί ῥα ἔπειτα
δεινός τ᾽ αἰδοῖός τε μετὰ Κρήτεσσι τετύγμην.
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ τήν γε στυγερὴν ὁδὸν εὐρύοπα Ζεὺς 235
ἐφράσαθ᾽, ἣ πολλῶν ἀνδρῶν ὑπὸ γούνατ᾽ ἔλυσε,
δὴ τότ᾽ ἔμ᾽ ἤνωγον καὶ ἀγακλυτὸν Ἰδομενῆα
νήεσσ᾽ ἡγήσασθαι ἐς Ἴλιον· οὐδέ τι μῆχος
ἦεν ἀνήνασθαι, χαλεπὴ δ᾽ ἔχε δήμου φῆμις.
ἔνθα μὲν εἰνάετες πολεμίζομεν υἷες Ἀχαιῶν, 240
τῷ δεκάτῳ δὲ πόλιν Πριάμου πέρσαντες ἔβημεν
οἴκαδε σὺν νήεσσι, θεὸς δ᾽ ἐκέδασσεν Ἀχαιούς.
αὐτὰρ ἐμοὶ δειλῷ κακὰ μήδετο μητίετα Ζεύς·
μῆνα γὰρ οἶον ἔμεινα τεταρπόμενος τεκέεσσι
κουριδίῃ τ᾽ ἀλόχῳ καὶ κτήμασιν· αὐτὰρ ἔπειτα 245
Αἴγυπτόνδε με θυμὸς ἀνώγει ναυτίλλεσθαι,
νῆας ἐῢ στείλαντα, σὺν ἀντιθέοις ἑτάροισιν.
ἐννέα νῆας στεῖλα, θοῶς δ᾽ ἐσαγείρετο λαός.
ἑξῆμαρ μὲν ἔπειτα ἐμοὶ ἐρίηρες ἑταῖροι
δαίνυντ᾽· αὐτὰρ ἐγὼν ἱερήϊα πολλὰ παρεῖχον 250
θεοῖσίν τε ῥέζειν αὐτοῖσί τε δαῖτα πένεσθαι.
ἑβδομάτῃ δ᾽ ἀναβάντες ἀπὸ Κρήτης εὐρείης
ἐπλέομεν Βορέῃ ἀνέμῳ ἀκραέϊ καλῷ
ῥηϊδίως, ὡς εἴ τε κατὰ ῥόον· οὐδέ τις οὖν μοι
νηῶν πημάνθη, ἀλλ᾽ ἀσκηθέες καὶ ἄνουσοι 255
ἥμεθα, τὰς δ᾽ ἄνεμός τε κυβερνῆταί τ᾽ ἴθυνον.
πεμπταῖοι δ᾽ Αἴγυπτον ἐϋρρείτην ἱκόμεσθα,
στῆσα δ᾽ ἐν Αἰγύπτῳ ποταμῷ νέας ἀμφιελίσσας.
ἔνθ᾽ ἦ τοι μὲν ἐγὼ κελόμην ἐρίηρας ἑταίρους
αὐτοῦ πὰρ νήεσσι μένειν καὶ νῆας ἔρυσθαι, 260
ὀπτῆρας δὲ κατὰ σκοπιὰς ὄτρυνα νέεσθαι·
οἱ δ᾽ ὕβρει εἴξαντες, ἐπισπόμενοι μένεϊ σφῷ,
αἶψα μάλ᾽ Αἰγυπτίων ἀνδρῶν περικαλλέας ἀγροὺς
πόρθεον, ἐκ δὲ γυναῖκας ἄγον καὶ νήπια τέκνα,
αὐτούς τ᾽ ἔκτεινον· τάχα δ᾽ ἐς πόλιν ἵκετ᾽ ἀϋτή. 265
οἱ δὲ βοῆς ἀΐοντες ἅμ᾽ ἠόϊ φαινομένηφι
ἦλθον· πλῆτο δὲ πᾶν πεδίον πεζῶν τε καὶ ἵππων
χαλκοῦ τε στεροπῆς· ἐν δὲ Ζεὺς τερπικέραυνος
φύζαν ἐμοῖς ἑτάροισι κακὴν βάλεν, οὐδέ τις ἔτλη
μεῖναι ἐναντίβιον· περὶ γὰρ κακὰ πάντοθεν ἔστη. 270
ἔνθ᾽ ἡμέων πολλοὺς μὲν ἀπέκτανον ὀξέϊ χαλκῷ,
τοὺς δ᾽ ἄναγον ζωούς, σφίσιν ἐργάζεσθαι ἀνάγκῃ.