Οδύσσεια 3 στ. 102-200

Κι ο αλογατάς, γερήνιος Νέστορας απηλογιά τού δίνει:
«Φίλε, τα πάθη σα μου θύμισες, που εμείς στη χώρα εκείνη,
των Αχαιών οι γιοι, τραβήξαμε, με αλύγιστο κουράγιο
πότε στο πέλαο το αχνογάλαζο με τα καράβια ολούθε, 105
όπου ο Αχιλλέας τραβούσε, πίσω του για κούρσα τριγυρνώντας ―
και πότε ολόγυρα χτυπιόμαστε στου Πρίαμου του ρηγάρχη
το μέγα κάστρο, όπου σκοτώθηκαν οι πιο αντρειανοί μας όλοι·
κει πέρα ο μέγας Αίαντας κείτεται, κει πέρα κι ο Αχιλλέας,
εκεί κι ο Πάτροκλος, στη φρόνεση που ίδια θεός λογιόταν, 110
εκεί κι ο γιος μου εμένα, κι άψεγος μαζί και παλικάρι,
ο Αντίλοχος, πιο απ᾽ όλους γρήγορος κι από τους πιο αντρειωμένους.
Βάσανα κι άλλα εκεί τραβήξαμε πολλά· μιαν άκρη ως άλλη
και ποιός θνητός θ᾽ αποδυνάζουνταν να τα ιστορήσει τάχα;
Και πέντε κι έξι χρόνια νά ᾽μενες εδώ, να μάθεις πόσα 115
σύραν οι Αργίτες οι αρχοντόγεννοι στα ξένα εκεί τυράννια,
δε θα βαστούσες, μόνο θά ᾽φευγες βαργεστισμένος πίσω.
Χρόνους εννιά κακά τούς κλώθαμε με χίλιους μύριους δόλους
μοχτώντας, και με χίλια βάσανα μας φέρνει ο Δίας στο τέλος.
Εκεί ο Οδυσσέας ο αρχοντογέννητος μας ενικούσεν όλους 120
στη μάζωξη, γι᾽ αυτό δεν τά ᾽βαζε κανείς ποτέ μαζί του·
τι χίλιους μύριους δόλους κάτεχεν ο κύρης σου ― αν αλήθεια
είσαι δικός του γιος· θαμάζουμαι που σε αντικρίζω ομπρός μου!
Μοιάζουν τα λόγια σας, δε θά ᾽λεγε κανείς πως θα μπορούσε
τόσο πρεπούμενα ένας νιούτσικος να μας μιλήσει λόγια. 125
Εκεί ο Οδυσσέας κι εγώ δεν είχαμε ποτέ μαθές δυο γνώμες,
να βουλευτούν όντας συνάζουνταν οι Αργίτες γιά οι γερόντοι·
μια μόνο γνώμη οι δυο μας είχαμε, να πούμε στους Αργίτες
πώς θα γινόταν το καλύτερο, με γνώση και με κρίση.
Μα πια του Πρίαμου σαν πατήσαμε το απόγκρεμο το κάστρο 130
κι ένας θεός ανεμοσκόρπισε τ᾽ αργίτικα καράβια,
ήταν ο Δίας που διαλογίστηκε φαρμάκι να μας κάνει
το γυρισμό· τι όλοι δε φάνηκαν και γνωστικοί και δίκιοι·
γι᾽ αυτό πολλοί από την ανήμερη της τρανοκυρουδάτης
γλαυκόματης θεάς τη μάνητα κακά απολάψαν τέλη, 135
που σήκωσε διχόνοια ανάμεσα στους δυο τους γιους του Ατρέα.
Τους Αχαιούς αυτοί σε σύναξη μαζί εκαλνούσαν όλους,
άπρεπα, αστόχαστα, σαν έγερνε πια να βουτήξει ο γήλιος,
κι οι γιοι των Αχαιών μαζώνουνταν πιωμένοι, ζαλισμένοι.
Κι εκείνοι ελέγαν τί τους ήθελαν και τους μονοσυνάξαν· 140
πρώτα ο Μενέλαος σε όλους φώναζε τους Αχαιούς να πάρουν
στη ράχη την πλατιά της θάλασσας του γυρισμού τη στράτα·
όμως αυτό στον Αγαμέμνονα δεν άρεσε καθόλου·
να τους κρατήσει ακόμα γύρευε, θυσίες τρανές να κάνει,
της Αθηνάς τον άγριο θέλοντας θυμό να μαλακώσει ― 145
ο ανέμυαλος! κι ουδέ το κάτεχε πως δε θα τον ακούσει·
τι εύκολα η γνώμη των αθάνατων θεών δε μεταλλάζει.
Έτσι εστεκόνταν, συναλλήλως τους βαριά πετώντας λόγια
εκείνοι οι δυο τους· και πετάχτηκαν οι Αργίτες οι αντρειωμένοι
με αλαλητό βαρύ και χώρισαν στα δυο κι αυτών οι γνώμες. 150
Τη νύχτα τούτη κοιμηθήκαμε κακά στο νου λογιώντας
ο ένας του αλλού, τι ο Δίας μάς έριχνε σε παιδεμούς μεγάλους·
σαν έφεξε, οι μισοί στη θάλασσα τραβούμε τα καράβια,
και τις βαθύζωνες φορτώνουμε γυναίκες και τα κούρσα·
μα το μισό στρατό τον κράτησαν να μείνει για την ώρα 155
στο γιο του Ατρέα τον Αγαμέμνονα κοντά, το στρατολάτη.
Οι άλλοι μπαρκάροντας κινήσαμε, κι αυτά γοργά αρμενίζαν,
τι ένας θεός μπροστά μας έστρωνε τα τρίσβαθα πελάγη.
Μόλις αράξαμε στην Τένεδο, για τους θεούς θυσίες
προσφέραμε, να πάμε σπίτια μας· μα ο Δίας δεν είχε ακόμα 160
συγκλίνει ο ανέσπλαχνος, μόν᾽ άσκωσε κακιά ξανά διχόνοια.
Άλλοι τα πλοία τα δρεπανόγυρτα γυρνούν και φεύγουν πίσω
με κεφαλή τον πολυμήχανο, λιοντόκαρδο Οδυσσέα,
ξανά τη χάρη του Αγαμέμνονα, του γιου του Ατρέα, να κάμουν.
Μα εγώ κινούσα με όλα τ᾽ άρμενα που μ᾽ είχαν ακλουθήξει, 165
τι τό ᾽βλεπα, ο θεός πως άμετρα μας μελετούσε πάθη.
Τραβούσε του Τυδέα κι ο αντρόκαρδος υγιός με τους συντρόφους.
Αργά ο ξανθός Μενέλαος πίσω μας κινούσε, και στη Λέσβο
να μελετούμε μας επέτυχε το μακρινό ταξίδι:
πάνω απ᾽ της Χιος να ταξιδέψουμε το βραχονήσι τάχα, 170
μετά και τα Ψαρά ν᾽ αφήσουμε ζερβιά μεριά, γιά μήπως
κάτω απ᾽ τη Χιο και πλάι στο Μίμαντα τον ανεμοδαρμένο;
Απ᾽ το θεό καθώς ζητήσαμε σημάδι, εκείνος δίνει
κι έλεε, γραμμή το πέλαο σκίζοντας κατά την Εύβοια πλώρη
να βάλουμε, για να γλιτώσουμε τις συφορές που ερχόνταν. 175
Κι όπως αγέρι πρίμο ασκώθηκε, με βιάση τ᾽ άρμενά μας
τις ψαροθρόφες στράτες διάβαιναν, ώσπου τη νύχτα αράξαν
στη Γεραιστό, και τότε κάψαμε μεριά στον Ποσειδώνα
ταυριών πολλά, που πια το πέλαγο διαβήκαμε το μέγα.
Είχαν περάσει μέρες τέσσερεις, μπρος στο Άργος σαν αράξαν 180
του αλογατά Διομήδη οι σύντροφοι τα ισόβαρα καράβια·
κι εγώ κατά την Πύλο αρμένιζα γραμμή, κι ουδέ κι ο πρίμος
έπεφτε αγέρας, που, ως κινούσαμε, μας είχε ο θεός ασκώσει.
Έτσι έφτασα, παιδί μου, ανήξερος· για κείνους τους Αργίτες,
ποιοί τους γλίτωσαν, ποιοί τους χάθηκαν, καθόλου δεν κατέχω· 185
μόν᾽ ό,τι μέσα στο παλάτι μου καθούμενος μαθαίνω
θα σου ιστορήσω, ως είν᾽ πρεπούμενο, χωρίς να σου το κρύψω:
Οι Μυρμιδόνες, λένε, γύρισαν καλά οι κονταρομάχοι,
που ο τιμημένος γιος τούς όριζε του αντρόψυχου Αχιλλέα·
καλά κι ο Φιλοχτήτης, ο άτρομος υγιός του Ποία, γυρνούσε· 190
κι ο Ιδομενέας μ᾽ όλους τους σύντροφους πού ᾽χαν σωθεί απ᾽ τις μάχες
στην Κρήτη εδιάγειρε κι η θάλασσα κανένα δεν του πήρε.
Μα για το γιο του Ατρέα θ᾽ ακούσατε και σεις, κι ας ζείτε αλάργα,
πώς γύρισε και πώς ο θάνατος ο ανήλεος απ᾽ το χέρι
τον βρήκε του Αίγιστου· μα πλέρωσε πολύ βαριά και τούτος! 195
Αλήθεια, είναι καλό πεθαίνοντας υγιό ν᾽ αφήνεις πίσω·
κι εκείνος το φονιά του κύρη του το δολερό γδικήθη
τώρα, τον Αίγιστο, που σκότωσε τον αντρειανό του κύρη.
Και συ, καλέ, ―θωρώ τη χάρη σου μαθές και την αντρειά σου―
κάμε κουράγιο, που κι οι ερχόμενες γενιές να σε δοξάζουν.» 200

Τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ·
«ὦ φίλ᾽, ἐπεί μ᾽ ἔμνησας ὀϊζύος, ἣν ἐν ἐκείνῳ
δήμῳ ἀνέτλημεν μένος ἄσχετοι υἷες Ἀχαιῶν,
ἠμὲν ὅσα ξὺν νηυσὶν ἐπ᾽ ἠεροειδέα πόντον 105
πλαζόμενοι κατὰ ληΐδ᾽, ὅπῃ ἄρξειεν Ἀχιλλεύς,
ἠδ᾽ ὅσα καὶ περὶ ἄστυ μέγα Πριάμοιο ἄνακτος
μαρνάμεθ᾽· ἔνθα δ᾽ ἔπειτα κατέκταθεν ὅσσοι ἄριστοι.
ἔνθα μὲν Αἴας κεῖται ἀρήϊος, ἔνθα δ᾽ Ἀχιλλεύς,
ἔνθα δὲ Πάτροκλος, θεόφιν μήστωρ ἀτάλαντος, 110
ἔνθα δ᾽ ἐμὸς φίλος υἱός, ἅμα κρατερὸς καὶ ἀμύμων,
Ἀντίλοχος, περὶ μὲν θείειν ταχὺς ἠδὲ μαχητής·
ἄλλα τε πόλλ᾽ ἐπὶ τοῖς πάθομεν κακά· τίς κεν ἐκεῖνα
πάντα γε μυθήσαιτο καταθνητῶν ἀνθρώπων;
οὐδ᾽ εἰ πεντάετές γε καὶ ἑξάετες παραμίμνων 115
ἐξερέοις ὅσα κεῖθι πάθον κακὰ δῖοι Ἀχαιοί·
πρίν κεν ἀνιηθεὶς σὴν πατρίδα γαῖαν ἵκοιο.
εἰνάετες γάρ σφιν κακὰ ῥάπτομεν ἀμφιέποντες
παντοίοισι δόλοισι, μόγις δ᾽ ἐτέλεσσε Κρονίων.
ἔνθ᾽ οὔ τίς ποτε μῆτιν ὁμοιωθήμεναι ἄντην 120
ἤθελ᾽, ἐπεὶ μάλα πολλὸν ἐνίκα δῖος Ὀδυσσεὺς
παντοίοισι δόλοισι, πατὴρ τεός, εἰ ἐτεόν γε
κείνου ἔκγονός ἐσσι· σέβας μ᾽ ἔχει εἰσορόωντα.
ἦ τοι γὰρ μῦθοί γε ἐοικότες, οὐδέ κε φαίης
ἄνδρα νεώτερον ὧδε ἐοικότα μυθήσασθαι. 125
ἔνθ᾽ ἦ τοι ἧος μὲν ἐγὼ καὶ δῖος Ὀδυσσεὺς
οὔτε ποτ᾽ εἰν ἀγορῇ δίχα βάζομεν οὔτ᾽ ἐνὶ βουλῇ,
ἀλλ᾽ ἕνα θυμὸν ἔχοντε νόῳ καὶ ἐπίφρονι βουλῇ
φραζόμεθ᾽ Ἀργείοισιν ὅπως ὄχ᾽ ἄριστα γένοιτο.
αὐτὰρ ἐπεὶ Πριάμοιο πόλιν διεπέρσαμεν αἰπήν, 130
βῆμεν δ᾽ ἐν νήεσσι, θεὸς δ᾽ ἐκέδασσεν Ἀχαιούς,
καὶ τότε δὴ Ζεὺς λυγρὸν ἐνὶ φρεσὶ μήδετο νόστον
Ἀργείοις, ἐπεὶ οὔ τι νοήμονες οὐδὲ δίκαιοι
πάντες ἔσαν· τῶ σφεων πολέες κακὸν οἶτον ἐπέσπον
μήνιος ἐξ ὀλοῆς γλαυκώπιδος ὀβριμοπάτρης, 135
ἥ τ᾽ ἔριν Ἀτρεΐδῃσι μετ᾽ ἀμφοτέροισιν ἔθηκε.
τὼ δὲ καλεσσαμένω ἀγορὴν ἐς πάντας Ἀχαιούς,
μάψ, ἀτὰρ οὐ κατὰ κόσμον, ἐς ἠέλιον καταδύντα,
οἱ δ᾽ ἦλθον οἴνῳ βεβαρηότες υἷες Ἀχαιῶν,
μῦθον μυθείσθην, τοῦ εἵνεκα λαὸν ἄγειραν. 140
ἔνθ᾽ ἦ τοι Μενέλαος ἀνώγει πάντας Ἀχαιοὺς
νόστου μιμνήσκεσθαι ἐπ᾽ εὐρέα νῶτα θαλάσσης,
οὐδ᾽ Ἀγαμέμνονι πάμπαν ἑήνδανε· βούλετο γάρ ῥα
λαὸν ἐρυκακέειν ῥέξαι θ᾽ ἱερὰς ἑκατόμβας,
ὡς τὸν Ἀθηναίης δεινὸν χόλον ἐξακέσαιτο, 145
νήπιος, οὐδὲ τὸ ᾔδη, ὃ οὐ πείσεσθαι ἔμελλεν·
οὐ γάρ τ᾽ αἶψα θεῶν τρέπεται νόος αἰὲν ἐόντων.
ὣς τὼ μὲν χαλεποῖσιν ἀμειβομένω ἐπέεσσιν
ἕστασαν· οἱ δ᾽ ἀνόρουσαν ἐϋκνήμιδες Ἀχαιοὶ
ἠχῇ θεσπεσίῃ, δίχα δέ σφισιν ἅνδανε βουλή. 150
νύκτα μὲν ἀέσαμεν χαλεπὰ φρεσὶν ὁρμαίνοντες
ἀλλήλοις· ἐπὶ γὰρ Ζεὺς ἤρτυε πῆμα κακοῖο·
ἠῶθεν δ᾽ οἱ μὲν νέας ἕλκομεν εἰς ἅλα δῖαν
κτήματά τ᾽ ἐντιθέμεσθα βαθυζώνους τε γυναῖκας.
ἡμίσεες δ᾽ ἄρα λαοὶ ἐρητύοντο μένοντες 155
αὖθι παρ᾽ Ἀτρεΐδῃ Ἀγαμέμνονι, ποιμένι λαῶν·
ἡμίσεες δ᾽ ἀναβάντες ἐλαύνομεν· αἱ δὲ μάλ᾽ ὦκα
ἔπλεον, ἐστόρεσεν δὲ θεὸς μεγακήτεα πόντον.
ἐς Τένεδον δ᾽ ἐλθόντες ἐρέξαμεν ἱρὰ θεοῖσιν,
οἴκαδε ἱέμενοι· Ζεὺς δ᾽ οὔ πω μήδετο νόστον, 160
σχέτλιος, ὅς ῥ᾽ ἔριν ὦρσε κακὴν ἔπι δεύτερον αὖτις.
οἱ μὲν ἀποστρέψαντες ἔβαν νέας ἀμφιελίσσας
ἀμφ᾽ Ὀδυσῆα ἄνακτα δαΐφρονα, ποικιλομήτην,
αὖτις ἐπ᾽ Ἀτρεΐδῃ Ἀγαμέμνονι ἦρα φέροντες·
αὐτὰρ ἐγὼ σὺν νηυσὶν ἀολλέσιν, αἵ μοι ἔποντο, 165
φεῦγον, ἐπεὶ γίγνωσκον ὃ δὴ κακὰ μήδετο δαίμων.
φεῦγε δὲ Τυδέος υἱὸς Ἀρήϊος, ὦρσε δ᾽ ἑταίρους.
ὀψὲ δὲ δὴ μετὰ νῶϊ κίε ξανθὸς Μενέλαος,
ἐν Λέσβῳ δ᾽ ἔκιχεν δολιχὸν πλόον ὁρμαίνοντας,
ἢ καθύπερθε Χίοιο νεοίμεθα παιπαλοέσσης, 170
νήσου ἔπι Ψυρίης, αὐτὴν ἐπ᾽ ἀριστέρ᾽ ἔχοντες,
ἦ ὑπένερθε Χίοιο, παρ᾽ ἠνεμόεντα Μίμαντα.
ᾐτέομεν δὲ θεὸν φῆναι τέρας· αὐτὰρ ὅ γ᾽ ἡμῖν
δεῖξε, καὶ ἠνώγει πέλαγος μέσον εἰς Εὔβοιαν
τέμνειν, ὄφρα τάχιστα ὑπὲκ κακότητα φύγοιμεν. 175
ὦρτο δ᾽ ἐπὶ λιγὺς οὖρος ἀήμεναι· αἱ δὲ μάλ᾽ ὦκα
ἰχθυόεντα κέλευθα διέδραμον, ἐς δὲ Γεραιστὸν
ἐννύχιαι κατάγοντο· Ποσειδάωνι δὲ ταύρων
πόλλ᾽ ἐπὶ μῆρ᾽ ἔθεμεν, πέλαγος μέγα μετρήσαντες·
τέτρατον ἦμαρ ἔην, ὅτ᾽ ἐν Ἄργεϊ νῆας ἐΐσας 180
Τυδεΐδεω ἕταροι Διομήδεος ἱπποδάμοιο
ἔστασαν· αὐτὰρ ἐγώ γε Πύλονδ᾽ ἔχον, οὐδέ ποτ᾽ ἔσβη
οὖρος, ἐπεὶ δὴ πρῶτα θεὸς προέηκεν ἀῆναι.
ὣς ἦλθον, φίλε τέκνον, ἀπευθής, οὐδέ τι οἶδα
κείνων, οἵ τ᾽ ἐσάωθεν Ἀχαιῶν οἵ τ᾽ ἀπόλοντο. 185
ὅσσα δ᾽ ἐνὶ μεγάροισι καθήμενος ἡμετέροισι
πεύθομαι, ἣ θέμις ἐστί, δαήσεαι, οὐδέ σε κεύσω.
εὖ μὲν Μυρμιδόνας φάσ᾽ ἐλθέμεν ἐγχεσιμώρους,
οὓς ἄγ᾽ Ἀχιλλῆος μεγαθύμου φαίδιμος υἱός,
εὖ δὲ Φιλοκτήτην, Ποιάντιον ἀγλαὸν υἱόν. 190
πάντας δ᾽ Ἰδομενεὺς Κρήτην εἰσήγαγ᾽ ἑταίρους,
οἳ φύγον ἐκ πολέμου, πόντος δέ οἱ οὔ τιν᾽ ἀπηύρα.
Ἀτρεΐδην δὲ καὶ αὐτοὶ ἀκούετε νόσφιν ἐόντες,
ὥς τ᾽ ἦλθ᾽ ὥς τ᾽ Αἴγισθος ἐμήσατο λυγρὸν ὄλεθρον.
ἀλλ᾽ ἦ τοι κεῖνος μὲν ἐπισμυγερῶς ἀπέτισεν, 195
ὡς ἀγαθὸν καὶ παῖδα καταφθιμένοιο λιπέσθαι
ἀνδρός, ἐπεὶ καὶ κεῖνος ἐτίσατο πατροφονῆα,
Αἴγισθον δολόμητιν, ὅ οἱ πατέρα κλυτὸν ἔκτα.
καὶ σύ, φίλος, μάλα γάρ σ᾽ ὁρόω καλόν τε μέγαν τε,
ἄλκιμος ἔσσ᾽, ἵνα τίς σε καὶ ὀψιγόνων ἐῢ εἴπῃ.» 200