Οδύσσεια 16 στ. 68-134

Κι ο γνωστικός γυρνάει Τηλέμαχος κι απηλογιά τού δίνει:
«Εύμαιε, στ᾽ αλήθεια αυτός ο λόγος σου μες στην καρδιά με αγγίζει!
Μα πώς τον ξένο τούτον γίνεται να προσδεχτώ στο σπίτι; 70
Νιος είμαι εγώ και δε θαρρεύουμαι στα δυο μου χέρια ακόμα,
κανείς αν πιάσει τα μαλώματα, μαζί του να τα βάλω.
Πάλι της μάνας μου διχόγνωμος ο νους δουλεύει, τάχα
του αντρός της το κρεβάτι να ντραπεί και τις φωνές του κόσμου
κι εδώ να μείνει ακόμα, αντάμα μου, να κυβερνάει το σπίτι, 75
γιά ν᾽ ακλουθήξει τον τρανότερο που πιο πολλά θα δώκει
απ᾽ όσους Αχαιούς γυναίκα τους γυρεύουν να την πάρουν;
Στον ξένο ωστόσο, μια και σπίτι σου παρακαλώντας ήρθε,
θα πω να του χαρίσουν όμορφη χλαμύδα και χιτώνα
και δίκοπο σπαθί και σάνταλα στα δυο του πόδια, κι όπου 80
καρδιά και νους τον σπρώχνουν, πρόθυμα θα τον καλοστρατίσω.
Μα αν προτιμάς, στη μάντρα κράτα τον και φιλοκόνευέ τον,
κι εγώ θα στείλω εδώ τα ρούχα του και το ψωμί που θέλει,
σε σένα βάρος να μη γίνεται κι ουδέ στους σύντροφούς σου.
Όμως εκεί δε θα τον άφηνα να ᾽ρθεί, με τους μνηστήρες 85
να σμίξει, τι είναι αλήθεια αδιάντροποι και δεν ψηφούν κανένα·
μην τον πειράξουν με τα λόγια τους και πληγωθεί η καρδιά μου·
με πιότερούς σου δεν είναι εύκολο να καταφέρεις κάτι,
κι ας είσαι παλικάρι, τι έχουνε πιο δύναμη από σένα.»

Κι ο αρχοντογέννητος, πολύπαθος του μίλησε Οδυσσέας: 90
«Φίλε, θαρρώ, δε θά ᾽ναι αταίριαστο να πω κι εγώ ενα λόγο·
ως κι η καρδιά η δικιά μου σκίζεται που σας γρικώ να λέτε
τις ανομιές, που μες στο σπίτι σου σοφίζουνται οι μνηστήρες
αθέλητά σου· μα απ᾽ την όψη σου για ψυχωμένος δείχνεις.
Πες μου, το θέλεις κι υποτάζεσαι; γιά μήπως μες στη χώρα, 95
θεού φωνή ακλουθώντας, όχτρητα για σένα νιώθει ο κόσμος;
Μήπως τα βάζεις με τ᾽ αδέρφια σου; σ᾽ αυτά τα θάρρη του έχει
κανένας, σα χτυπιέται, ο πόλεμος όσο βαρύς και νά ᾽ναι.
Νά ᾽χα τα νιάτα σου, μα νά ᾽νιωθα κι ίδιο κουράγιο ως τώρα!
γιος νά ᾽μουν του Οδυσσέα του αντρόκαρδου, γιά κι ο Οδυσσέας ατός του, 100
που αφού παράδειρε στα πέλαγα, γυρνάει ― δεν έχει σβήσει
μαθές η ελπίδα ― να μου τό ᾽κοβαν αλήθεια το κεφάλι,
αν στου Οδυσσέα το αρχοντοπάλατο φτασμένος, τους μνηστήρες
όλους δεν έκανα από θάνατο να παν συφοριασμένο.
Κι αν με νικούσαν, ως θα πάλευα σε πλήθιους μέσα μόνος, 105
κάλλιο να πέθαινα στο σπίτι μου θανατωμένος μέσα,
παρά να βλέπω ομπρός μου αδιάκοπα τις τόσες ανομιές τους ―
να κακοφέρνουνται στους ξένους μου, τις σκλάβες μου γυναίκες
εδώ κι εκεί να σέρνουν άπρεπα μες στ᾽ όμορφο παλάτι,
και το κρασί να ξεστραγγίζεται, και το ψωμί να τρώνε 110
άδικα κι άσκοπα κι ανούφελα, δουλειές χαμένες όλες!»

Κι ο γνωστικός γυρνάει Τηλέμαχος κι απηλογιά τού δίνει:
«Την πάσα αλήθεια εγώ μιλώντας σου θα μολογήσω, ξένε·
μηδέ ο λαός μαζί μου θύμωσε και θέλει το κακό μου,
μηδέ τα βάζω με τ᾽ αδέρφια μου, σ᾽ αυτά τα θάρρη πού ᾽χει 115
κανένας σα χτυπιέται, ο πόλεμος όσο βαρύς και νά ᾽ναι.
Μα νά, τη φύτρα μας μονόκληρη την έχει κάνει ο Δίας.
Μοναχογιό μαθές εγέννησεν ο Αρκείσιος το Λαέρτη,
μοναχογιό κι ετούτος έκαμε τον Οδυσσέα, και μένα
μοναχογιό ο Οδυσσέας στο σπίτι του μ᾽ αφήκε ― ανώφελά του! 120
Έτσι βρεθήκαν τώρα αρίφνητοι που το κακό μου θέλουν·
τι αυτοί που τα νησιά αφεντεύουνε κι οι πιο τρανοί είναι αρχόντοι
στην πολυδασωμένη Ζάκυθο, στη Σάμη, στο Δουλίχι,
κι όσοι τρογύρα την πετρόχαρην Ιθάκη ρηγαδεύουν,
όλοι ζητάνε τη μητέρα μου και καταλυούν το βιος μου. 125
Κι αυτή το γάμο τον οχτρεύεται, μα μήτε τον αρνιέται
μήτε να δώσει τέλος δύνεται· το βιος εκείνοι ωστόσο
μου τρων και μου αφανίζουν· γρήγορα κι εμέ θα φαν τον ίδιο!
Όμως στα χέρια των αθάνατων είναι όλα κρεμασμένα.
Τώρα, παππού, γοργά στη φρόνιμη γιά τρέχα Πηνελόπη, 130
γερός πως είμαι και πως διάγειρα να πεις από την Πύλο.
Εγώ θα μείνω εδώ στη μάντρα μας, όμως και συ να στρέψεις,
μόνο εκεινής σαν πεις το μήνυμα· κανείς Αργίτης άλλος
να μην το μάθει, τι τον θάνατο πολλοί μού μελετούνε.»

Τὸν δ᾽ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα·
«Εὔμαι᾽, ἦ μάλα τοῦτο ἔπος θυμαλγὲς ἔειπες·
πῶς γὰρ δὴ τὸν ξεῖνον ἐγὼν ὑποδέξομαι οἴκῳ; 70
αὐτὸς μὲν νέος εἰμὶ καὶ οὔ πω χερσὶ πέποιθα
ἄνδρ᾽ ἀπαμύνασθαι, ὅτε τις πρότερος χαλεπήνῃ·
μητρὶ δ᾽ ἐμῇ δίχα θυμὸς ἐνὶ φρεσὶ μερμηρίζει,
ἢ αὐτοῦ παρ᾽ ἐμοί τε μένῃ καὶ δῶμα κομίζῃ,
εὐνήν τ᾽ αἰδομένη πόσιος δήμοιό τε φῆμιν, 75
ἦ ἤδη ἅμ᾽ ἕπηται Ἀχαιῶν ὅς τις ἄριστος
μνᾶται ἐνὶ μεγάροισιν ἀνὴρ καὶ πλεῖστα πόρῃσιν.
ἀλλ᾽ ἦ τοι τὸν ξεῖνον, ἐπεὶ τεὸν ἵκετο δῶμα,
ἕσσω μιν χλαῖνάν τε χιτῶνά τε, εἵματα καλά,
δώσω δὲ ξίφος ἄμφηκες καὶ ποσσὶ πέδιλα, 80
πέμψω δ᾽ ὅππῃ μιν κραδίη θυμός τε κελεύει.
εἰ δ᾽ ἐθέλεις, σὺ κόμισσον ἐνὶ σταθμοῖσιν ἐρύξας·
εἵματα δ᾽ ἐνθάδ᾽ ἐγὼ πέμψω καὶ σῖτον ἅπαντα
ἔδμεναι, ὡς ἂν μή σε κατατρύχῃ καὶ ἑταίρους.
κεῖσε δ᾽ ἂν οὔ μιν ἐγώ γε μετὰ μνηστῆρας ἐῷμι 85
ἔρχεσθαι· λίην γὰρ ἀτάσθαλον ὕβριν ἔχουσι·
μή μιν κερτομέωσιν, ἐμοὶ δ᾽ ἄχος ἔσσεται αἰνόν.
πρῆξαι δ᾽ ἀργαλέον τι μετὰ πλεόνεσσιν ἐόντα
ἄνδρα καὶ ἴφθιμον, ἐπεὶ ἦ πολὺ φέρτεροί εἰσι.»

Τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς· 90
«ὦ φίλ᾽, ἐπεί θήν μοι καὶ ἀμείψασθαι θέμις ἐστίν,
ἦ μάλα μευ καταδάπτετ᾽ ἀκούοντος φίλον ἦτορ,
οἷά φατε μνηστῆρας ἀτάσθαλα μηχανάασθαι
ἐν μεγάροις, ἀέκητι σέθεν τοιούτου ἐόντος.
εἰπέ μοι ἠὲ ἑκὼν ὑποδάμνασαι, ἦ σέ γε λαοὶ 95
ἐχθαίρουσ᾽ ἀνὰ δῆμον, ἐπισπόμενοι θεοῦ ὀμφῇ,
ἦ τι κασιγνήτοις ἐπιμέμφεαι, οἷσί περ ἀνὴρ
μαρναμένοισι πέποιθε, καὶ εἰ μέγα νεῖκος ὄρηται.
αἲ γὰρ ἐγὼν οὕτω νέος εἴην τῷδ᾽ ἐπὶ θυμῷ,
ἢ πάϊς ἐξ Ὀδυσῆος ἀμύμονος ἠὲ καὶ αὐτὸς 100
ἔλθοι ἀλητεύων· ἔτι γὰρ καὶ ἐλπίδος αἶσα·
αὐτίκ᾽ ἔπειτ᾽ ἀπ᾽ ἐμεῖο κάρη τάμοι ἀλλότριος φώς,
εἰ μὴ ἐγὼ κείνοισι κακὸν πάντεσσι γενοίμην
ἐλθὼν ἐς μέγαρον Λαερτιάδεω Ὀδυσῆος.
εἰ δ᾽ αὖ με πληθυῖ δαμασαίατο μοῦνον ἐόντα, 105
βουλοίμην κ᾽ ἐν ἐμοῖσι κατακτάμενος μεγάροισι
τεθνάμεν ἢ τάδε γ᾽ αἰὲν ἀεικέα ἔργ᾽ ὁράασθαι,
ξείνους τε στυφελιζομένους δμῳάς τε γυναῖκας
ῥυστάζοντας ἀεικελίως κατὰ δώματα καλά,
καὶ οἶνον διαφυσσόμενον, καὶ σῖτον ἔδοντας 110
μὰψ αὔτως, ἀτέλεστον, ἀνηνύστῳ ἐπὶ ἔργῳ.»

Τὸν δ᾽ αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα·
«τοιγὰρ ἐγώ τοι, ξεῖνε, μάλ᾽ ἀτρεκέως ἀγορεύσω.
οὔτε τί μοι πᾶς δῆμος ἀπεχθόμενος χαλεπαίνει,
οὔτε κασιγνήτοις ἐπιμέμφομαι, οἷσί περ ἀνὴρ 115
μαρναμένοισι πέποιθε, καὶ εἰ μέγα νεῖκος ὄρηται.
ὧδε γὰρ ἡμετέρην γενεὴν μούνωσε Κρονίων·
μοῦνον Λαέρτην Ἀρκείσιος υἱὸν ἔτικτε,
μοῦνον δ᾽ αὖτ᾽ Ὀδυσῆα πατὴρ τέκεν· αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς
μοῦνον ἔμ᾽ ἐν μεγάροισι τεκὼν λίπεν οὐδ᾽ ἀπόνητο. 120
τῷ νῦν δυσμενέες μάλα μυρίοι εἴσ᾽ ἐνὶ οἴκῳ.
ὅσσοι γὰρ νήσοισιν ἐπικρατέουσιν ἄριστοι,
Δουλιχίῳ τε Σάμῃ τε καὶ ὑλήεντι Ζακύνθῳ,
ἠδ᾽ ὅσσοι κραναὴν Ἰθάκην κάτα κοιρανέουσι,
τόσσοι μητέρ᾽ ἐμὴν μνῶνται, τρύχουσι δὲ οἶκον. 125
ἡ δ᾽ οὔτ᾽ ἀρνεῖται στυγερὸν γάμον οὔτε τελευτὴν
ποιῆσαι δύναται· τοὶ δὲ φθινύθουσιν ἔδοντες
οἶκον ἐμόν· τάχα δή με διαρραίσουσι καὶ αὐτόν.
ἀλλ᾽ ἦ τοι μὲν ταῦτα θεῶν ἐν γούνασι κεῖται·
ἄττα, σὺ δ᾽ ἔρχεο θᾶσσον, ἐχέφρονι Πηνελοπείῃ 130
εἴφ᾽ ὅτι οἱ σῶς εἰμι καὶ ἐκ Πύλου εἰλήλουθα.
αὐτὰρ ἐγὼν αὐτοῦ μενέω, σὺ δὲ δεῦρο νέεσθαι,
οἴῃ ἀπαγγείλας· τῶν δ᾽ ἄλλων μή τις Ἀχαιῶν
πευθέσθω· πολλοὶ γὰρ ἐμοὶ κακὰ μηχανόωνται.»