Οδύσσεια 11 στ. 81-149

Τέτοιες κουβέντες συναλλάζαμε λυπητερές οι δυο μας,
στο γαίμα δίπλα εγώ καθούμενος με το σπαθί στο χέρι,
κι ο γίσκιος πέρα του συντρόφου μου, να λέει, να μη σωπαίνει.

Κι ήρθε η ψυχή της δόλιας μάνας μου μπροστά μου, της Αντίκλειας,
της κόρης του αντρειωμένου Αυτόλυκου, που εγώ την είχα αφήσει 85
να ζει, στην άγια Τροία σα μίσευα, και τώρα ειχε πεθάνει.
Κι όπως την είδα, μού ᾽ρθαν κλάματα, την πόνεσε η καρδιά μου,
μα δεν την άφηνα, κι ας έτρωγε τα σωθικά μου ο πόνος,
κοντά στο γαίμα, πριν απόκριση μου δώσει ο Τειρεσίας.

Νά κι η ψυχή σε λίγο πού ᾽φτασε χρυσό ραβδί κρατώντας 90
του Τειρεσία, κι ευτύς με γνώρισε κι αυτά τα λόγια μού ᾽πε:
“Γιε του Λαέρτη αρχοντογέννητε, πολύτεχνε Οδυσσέα,
το φως του ηλιού γιατί, τρισάμοιρε, παράτησες, για νά ᾽ρθεις
να ιδείς τον τόπο αυτό τον άχαρο και τους νεκρούς; Τραβήξου
τώρα απ᾽ το λάκκο κι αναμέρισε το κοφτερό σπαθί σου, 95
να πιω απ᾽ το γαίμα τούτο, αψεύτιστη μετά να δώσω ορμήνια.”

Είπε, κι εγώ το ασημοκάρφωτο θηκάρωσα σπαθί μου
κι αποτραβήχτηκα· σα ρούφηξε το μαύρο γαίμα εκείνος,
ο μάντης ο άψεγος, μου μίλησε κι αυτά τα λόγια μού ᾽πε:
“Τρανέ Οδυσσέα, στην πολυπόθητη ζητάς να στρέψεις γη σου, 100
μα στέκει ενας θεός στο δρόμο σου· θαρρώ πως δε γλιτώνεις
του Κοσμοσείστη, που στα φρένα του θυμό για σένα κλείνει,
τι σού ᾽χει μάνητα που ετύφλωσες τον ακριβό το γιο του.
Μα κι έτσι, με τα χίλια βάσανα, θα φτάνατε, μονάχα
ν᾽ ανακρατούσες τους συντρόφους σου, κι ατός σου να κρατιόσουν, 105
μόλις το πλοίο το καλοκάμωτο στης Θρινακίας αράξεις
μια μέρα το νησί, ξεφεύγοντας τα γερανιά πελάγη,
και βρείτε εκεί τ᾽ αρνιά τα ολόπαχα να βόσκουν και τα βόδια
του Γήλιου, που τα πάντα πάνωθε θωρεί κι ακούει τα πάντα.
Χέρι σ᾽ αυτά αν δε βάλεις έχοντας το γυρισμό στο νου σου, 110
μπορείτε με τα χίλια βάσανα να ᾽ρθείτε στην Ιθάκη.
Μα αν βάλεις χέρι, τότε χάθηκες και συ και το καράβι
κι οι σύντροφοί σου, αυτή ειν᾽ η ορμήνια μου. Και συ να ξεγλιτώσεις,
θα φτάσεις πίσω δίχως σύντροφους, αργά, συφοριασμένος,
σε άρμενο ξένο, και στο σπίτι σου θα βρείς τυράννια κι άλλα, 115
άντρες αράθυμους, το ταίρι σου το ισόθεο που γυρεύουν
και τάζουν περισσά χαρίσματα, το βιος σου τρώνε ωστόσο.
Μα εσύ θα γδικιωθείς διαγέρνοντας τις αδικιές τους όλες.
Κι ως τους μνηστήρες στο παλάτι σου με κοφτερό σκοτώσεις
χαλκό, με δόλο ξεπλανώντας τους γιά κι ανοιχτά, το δρόμο 120
πάρε μετά, κουπί καλάρμοστο στο χέρι σου κρατώντας,
σε ανθρώπους ως να φτάσεις, θάλασσα που δεν κατέχουν τί είναι,
κι ουδέ ποτέ με αλάτι αρτίζουνε τα φαγητά που τρώνε,
κι ουδέ καράβια αλικομάγουλα ποτέ αγναντέψαν, μήτε
κουπιά καλάρμοστα, που ως φτέρουγες δρομίζουν τα καράβια. 125
Σου λέω και το σημάδι ξάστερα και θα το δεις κι ατός σου:
Σα σε ανταμώσει εκεί στη στράτα σου κανένας πεζολάτης
και λιχνιστήρι πει στον ώμο σου πως κουβαλάς τον ώριο,
στο χώμα τότε το καλάρμοστο να μπήξεις λέω κουπί σου,
κι αφού θυσίες προσφέρεις πάγκαλες στο ρήγα Ποσειδώνα, 130
κριάρι και καπρί λατάρικο και ταύρο σφάζοντάς του,
γύρισε πίσω στην πατρίδα σου, και πρόσφερε θυσίες
μεγάλες στους θεούς, που αθάνατοι τα ουράνια πλάτη ορίζουν,
σε όλους γραμμή. Κι ακόμα ο θάνατος γλυκός, γαλήνιος θά ᾽ρθει
να σέ ᾽βρει αλάργα από τη θάλασσα, τα μάτια να σου κλείσει 135
μες σε βαθιά καλά γεράματα· κι ολόγυρα οι λαοί σου
θα ζουν χαιράμενοι. Τον άκουσες τον άψευτό μου λόγο!”

Είπε, κι εγώ γυρνώντας μίλησα κι απηλογιά τού δίνω:
“Τούτα οι θεοί θαρρώ πως τά ᾽κλωσαν ατοί τους, Τειρεσία.
Μόν᾽ έλα τώρα, δώσε απόκριση και την αλήθεια πες μου: 140
Μπροστά μου την ψυχή της μάνας μου θωρώ της πεθαμένης·
κοντά στο γαίμα κάθεται άλαλη, κι ουδέ βαστάει τα μάτια
στο γιο της να στυλώσει αντίκρυ του και να του κουβεντιάσει.
Θέλω, τρανέ, να ξέρω αν γίνεται ποιός είμαι να γνωρίσει.”

Είπα, κι αυτός γυρνώντας μίλησε κι απηλογιά μού δίνει: 145
“Δε θά ᾽ναι δύσκολος ο λόγος μου και θα τον καταλάβεις:
απ᾽ τους νεκρούς που πήρε ο θάνατος όποιον αφήνεις τώρα
το γαίμα να ζυγώνει, αψεύτιστο το λόγο του θ᾽ ακούσεις·
κι όποιον δε θες, αυτός γυρίζοντας θα φεύγει πίσω πάλε.”

Νῶϊ μὲν ὣς ἐπέεσσιν ἀμειβομένω στυγεροῖσιν
ἥμεθ᾽, ἐγὼ μὲν ἄνευθεν ἐφ᾽ αἵματι φάσγανον ἴσχων,
εἴδωλον δ᾽ ἑτέρωθεν ἑταίρου πόλλ᾽ ἀγόρευεν.

Ἦλθε δ᾽ ἐπὶ ψυχὴ μητρὸς κατατεθνηυίης,
Αὐτολύκου θυγάτηρ μεγαλήτορος Ἀντίκλεια, 85
τὴν ζωὴν κατέλειπον ἰὼν εἰς Ἴλιον ἱρήν.
τὴν μὲν ἐγὼ δάκρυσα ἰδὼν ἐλέησά τε θυμῷ·
ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ὣς εἴων προτέρην, πυκινόν περ ἀχεύων,
αἵματος ἆσσον ἴμεν, πρὶν Τειρεσίαο πυθέσθαι.

Ἦλθε δ᾽ ἐπὶ ψυχὴ Θηβαίου Τειρεσίαο, 90
χρύσεον σκῆπτρον ἔχων, ἐμὲ δ᾽ ἔγνω καὶ προσέειπε·

«Διογενὲς Λαερτιάδη, πολυμήχαν᾽ Ὀδυσσεῦ,
τίπτ᾽ αὖτ᾽, ὦ δύστηνε, λιπὼν φάος ἠελίοιο
ἤλυθες, ὄφρα ἴδῃ νέκυας καὶ ἀτερπέα χῶρον;
ἀλλ᾽ ἀποχάζεο βόθρου, ἄπισχε δὲ φάσγανον ὀξύ, 95
αἵματος ὄφρα πίω καί τοι νημερτέα εἴπω.»

Ὣς φάτ᾽, ἐγὼ δ᾽ ἀναχασσάμενος ξίφος ἀργυρόηλον
κουλεῷ ἐγκατέπηξ᾽· ὁ δ᾽ ἐπεὶ πίεν αἷμα κελαινόν,
καὶ τότε δή με ἔπεσσι προσηύδα μάντις ἀμύμων·

«Νόστον δίζηαι μελιηδέα, φαίδιμ᾽ Ὀδυσσεῦ· 100
τὸν δέ τοι ἀργαλέον θήσει θεός· οὐ γὰρ ὀΐω
λήσειν ἐννοσίγαιον, ὅ τοι κότον ἔνθετο θυμῷ,
χωόμενος ὅτι οἱ υἱὸν φίλον ἐξαλάωσας.
ἀλλ᾽ ἔτι μέν κε καὶ ὣς κακά περ πάσχοντες ἵκοισθε,
αἴ κ᾽ ἐθέλῃς σὸν θυμὸν ἐρυκακέειν καὶ ἑταίρων, 105
ὁππότε κεν πρῶτον πελάσῃς εὐεργέα νῆα
Θρινακίῃ νήσῳ, προφυγὼν ἰοειδέα πόντον,
βοσκομένας δ᾽ εὕρητε βόας καὶ ἴφια μῆλα
Ἠελίου, ὃς πάντ᾽ ἐφορᾷ καὶ πάντ᾽ ἐπακούει.
τὰς εἰ μέν κ᾽ ἀσινέας ἐάᾳς νόστου τε μέδηαι, 110
καί κεν ἔτ᾽ εἰς Ἰθάκην κακά περ πάσχοντες ἵκοισθε·
εἰ δέ κε σίνηαι, τότε τοι τεκμαίρομ᾽ ὄλεθρον
νηΐ τε καὶ ἑτάροις· αὐτὸς δ᾽ εἴ πέρ κεν ἀλύξῃς,
ὀψὲ κακῶς νεῖαι, ὀλέσας ἄπο πάντας ἑταίρους,
νηὸς ἐπ᾽ ἀλλοτρίης· δήεις δ᾽ ἐν πήματα οἴκῳ, 115
ἄνδρας ὑπερφιάλους, οἵ τοι βίοτον κατέδουσι
μνώμενοι ἀντιθέην ἄλοχον καὶ ἕδνα διδόντες.
ἀλλ᾽ ἦ τοι κείνων γε βίας ἀποτίσεαι ἐλθών·
αὐτὰρ ἐπὴν μνηστῆρας ἐνὶ μεγάροισι τεοῖσι
κτείνῃς ἠὲ δόλῳ ἢ ἀμφαδὸν ὀξέϊ χαλκῷ, 120
ἔρχεσθαι δὴ ἔπειτα, λαβὼν εὐῆρες ἐρετμόν,
εἰς ὅ κε τοὺς ἀφίκηαι οἳ οὐ ἴσασι θάλασσαν
ἀνέρες, οὐδέ θ᾽ ἅλεσσι μεμιγμένον εἶδαρ ἔδουσιν·
οὐδ᾽ ἄρα τοὶ ἴσασι νέας φοινικοπαρῄους,
οὐδ᾽ εὐήρε᾽ ἐρετμά, τά τε πτερὰ νηυσὶ πέλονται. 125
σῆμα δέ τοι ἐρέω μάλ᾽ ἀριφραδές, οὐδέ σε λήσει·
ὁππότε κεν δή τοι ξυμβλήμενος ἄλλος ὁδίτης
φήῃ ἀθηρηλοιγὸν ἔχειν ἀνὰ φαιδίμῳ ὤμῳ,
καὶ τότε δὴ γαίῃ πήξας εὐῆρες ἐρετμόν,
ῥέξας ἱερὰ καλὰ Ποσειδάωνι ἄνακτι, 130
ἀρνειὸν ταῦρόν τε συῶν τ᾽ ἐπιβήτορα κάπρον,
οἴκαδ᾽ ἀποστείχειν ἔρδειν θ᾽ ἱερὰς ἑκατόμβας
ἀθανάτοισι θεοῖσι, τοὶ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσι,
πᾶσι μάλ᾽ ἑξείης· θάνατος δέ τοι ἐξ ἁλὸς αὐτῷ
ἀβληχρὸς μάλα τοῖος ἐλεύσεται, ὅς κέ σε πέφνῃ 135
γήρᾳ ὕπο λιπαρῷ ἀρημένον· ἀμφὶ δὲ λαοὶ
ὄλβιοι ἔσσονται· τὰ δέ τοι νημερτέα εἴρω.»

Ὣς ἔφατ᾽, αὐτὰρ ἐγώ μιν ἀμειβόμενος προσέειπον·
«Τειρεσίη, τὰ μὲν ἄρ που ἐπέκλωσαν θεοὶ αὐτοί.
ἀλλ᾽ ἄγε μοι τόδε εἰπὲ καὶ ἀτρεκέως κατάλεξον· 140
μητρὸς τήνδ᾽ ὁρόω ψυχὴν κατατεθνηυίης·
ἡ δ᾽ ἀκέουσ᾽ ἧσται σχεδὸν αἵματος, οὐδ᾽ ἑὸν υἱὸν
ἔτλη ἐσάντα ἰδεῖν οὐδὲ προτιμυθήσασθαι·
εἰπέ, ἄναξ, πῶς κέν με ἀναγνοίη τὸν ἐόντα;»

Ὣς ἐφάμην, ὁ δέ μ᾽ αὐτίκ᾽ ἀμειβόμενος προσέειπε· 145
«ῥηΐδιόν τοι ἔπος ἐρέω καὶ ἐνὶ φρεσὶ θήσω·
ὅν τινα μέν κεν ἐᾷς νεκύων κατατεθνηώτων
αἵματος ἄσσον ἴμεν, ὁ δέ τοι νημερτὲς ἐνίψει·
ᾧ δέ κ᾽ ἐπιφθονέοις, ὁ δέ τοι πάλιν εἶσιν ὀπίσσω.»