Μεταφράσεις Ν. Καζαντζάκη - Ι. Θ. Κακριδή
Ιλιάδα 4 στ. 1-72
Ωστόσο πλάι στο Δία σε σύναξη μαζί οι θεοί εκαθόνταν
μες στο χρυσόστρωτο παλάτι του, κι η Ήβη η σεβάσμια γύρω
σε όλους κρασί κερνούσε αθάνατο· κι αυτοί την Τροία θωρώντας
ο ένας τον άλλο αντιχαιρέτιζε με τη χρυσή του κούπα.
Άξαφνα ο γιος του Κρόνου εβάλθηκε την Ήρα να πειράζει, 5
παραπετριές στη μέση ρίχνοντας και λόγια αγκιδωμένα:
«Έχει ο Μενέλαος δυο προστάτισσες θεές αλήθεια τώρα,
την Αθηνά τη στρατολάτισσα και την αργίτισσα Ήρα·
μα αυτές καθόνται και τον χαίρουνται θωρώντας απ᾽ αλάργα.
Ωστόσο πώς η αχνογελόχαρη πάντα Αφροδίτη ξέρει 10
να παραστέκει, κι απ᾽ το φίλο της το θάνατο να διώχνει!
Νά που τον γλίτωσε, κι ας έβλεπε το Χάρο πια μπροστά του.
Μ᾽ αφού ο τρανός Μενέλαος νίκησε φως φανερό τον Πάρη,
ας δούμε εμείς καλοζυγιάζοντας τί θ᾽ απογίνει τώρα.
Μάχες τρανές ξανά θ᾽ ανάψουμε και φοβερούς πολέμους, 15
γιά ανάμεσα στους δυο θα βάλουμε φιλιά κι αγάπη τάχα;
Κι εσείς αλήθεια, αν θα το θέλατε κι ομογνωμούσατε όλοι,
το κάστρο ανέβλαβο θ᾽ απόμενε του Πρίαμου του ρηγάρχη,
και την Ελένη την αργίτισσα θά ᾽χε ο Μενέλαος πάλε.»
Αυτά ειπε, κι η Αθηνά μουρμούρισε, μαζί της κι η Ήρα, κάτι· 20
κοντά κοντά εκαθόνταν κι έκλωθαν κακά στους Τρώες κι οι δυο τους.
Αμίλητη η Αθηνά εκρατήθηκε και σώπαινε, κι ας τά ᾽χε
με τον πατέρα Δία, κι ας ένιωθε βαρύ θυμό στα φρένα.
Της Ήρας όμως εξεχείλισε στα στήθη η οργή και τού ᾽πε:
«Υγιέ του Κρόνου τρομερότατε, τί λόγια αυτά που κρένεις; 25
Να μείνουν μες στη μέση οι κόποι μου, να παν χαμένοι θέλεις,
κι ο ιδρώτας που ίδρωσα παλεύοντας και τ᾽ άτια που αποστάσαν,
στρατούς σα σήκωνα ―ξεκλήρισμα στον Πρίαμο και στους γιους του;
Κάνε ό,τι θες, μα κι όλοι οι αθάνατοι δεν έχουμε ίδια γνώμη.»
Συχύστη τότε ο Δίας κι απάντησεν ο νεφελοστοιβάχτης: 30
«Δαιμονισμένη, τόσο σού ᾽καμαν κακό κι ο Πρίαμος τάχα
κι οι γιοι του Πρίαμου, που έτσι αλάγιαστα λυσσομανάς και θέλεις
της Τροίας μαθές το καλοτείχιστο να ξεπατώσεις κάστρο;
Μονάχα αν μπόρειες, τις καστρόπορτες και τα ψηλά τειχιά της
διαβαίνοντας, τον Πρίαμο νά ᾽τρωγες ωμό και τους υγιούς του 35
κι όλους τους άλλους Τρώες, θα χόρταινες την άγρια μάνητά σου!
Ως θέλεις κάμε, μόνο πρόσεχε, μήπως η αμάχη ετούτη
γίνει αφορμή στους δυο μας κάποτε και γίνουμε άνω κάτω.
Κάποιο άλλο λόγο τώρα θά ᾽λεγα και συ στο νου σου βάλ᾽ τον:
Κι εγώ μια μέρα αν πάρω απόφαση να ξεπατώσω κάστρο, 40
όποιο θελήσω, που θα κάθουνται δικοί σου μέσα ανθρώποι,
άσε με λεύτερο, την όργητα μη μου αντισκόψεις διόλου.
Κι εγώ σου κάνω τώρα θέλοντας τη χάρη, μ᾽ άθελά μου·
τι απ᾽ όσα κάτω απ᾽ τον αστρόφωτο τον ουρανό βρισκόνται
κι απ᾽ όσα ο γήλιος βλέπει βγαίνοντας θνητών ανθρώπων κάστρα, 45
άλλο κανένα δεν αγάπησα σαν τ᾽ άγιο ετούτο κάστρο
και σαν τον Πρίαμο τον αντρόκαρδο μαζί με το λαό του·
τι απ᾽ το βωμό μου τα χαρίσματα δεν έλειψαν καθόλου,
η κνίσα κι οι σπονδές· τι οι αθάνατοι δε λάχαμε άλλη χάρη.»
Και τότε η σεβαστή βοϊδόματη του απάντησε Ήρα κι είπε: 50
«Τρεις είναι οι πολιτείες που αγάπησα πιο απ᾽ όλες στην καρδιά μου,
το Άργος κι η Σπάρτη κι η πλατύδρομη Μυκήνα· μ᾽ αν μια μέρα
τύχει βαθιά και τις οχτρεύεσαι, ξεπάτωσέ τις όλες.
Δε σου θυμώνω εγώ κι ανάντια σου κεφάλι δεν ασκώνω·
τι κι αν αρνιόμουν και δε σ᾽ άφηνα να μου τις ξεπατώσεις, 55
του κάκου θα σου αρνιόμουν· δύναμη δεν έχω σαν και σένα.
Μα πρέπει δα και μένα ο κόπος μου να μη χαθεί του ανέμου·
είμαι κι εγώ θεά, κι η ρίζα μου με τη δικιά σου ειν᾽ ένα.
Πιο απ᾽ όλους σεβαστή με γέννησεν ο πονηρός ο Κρόνος,
και για τα δυο, και για τη φύτρα μου και που δικό σου ταίρι 60
λογιέμαι, κι όλους τους αθάνατους εσύ τους αφεντεύεις.
Μόν᾽ έλα οι δυο να τα συβάσουμε, κάνε μου εσύ τη χάρη
και τη δικιά σου εγώ, κι οι αθάνατοι μαζί μας θα συγκλίνουν:
στην Αθηνά μιαν ώρα αρχύτερα την προσταγή σου δώσε,
εκεί που οι Τρώες κι οι Αργίτες στέκουνται για πόλεμο να δράμει, 65
τους Τρώες να βάλει αρχή να κάνουνε και πρώτοι να πατήσουν
τους άγιους όρκους, τώρα πού ᾽δωκαν στους πέρφανους Αργίτες.»
Είπε, και δέχτη των αθάνατων και των θνητών ο κύρης,
κι ευτύς στην Αθηνά ανεμάρπαστα γυρνάει και κρένει λόγια:
«Στα δυο τ᾽ ασκέρια τρέξε γρήγορα, στους Τρώες και στους Αργίτες, 70
και βάλ᾽ τους Τρώες αρχή να κάμουνε και πρώτοι να πατήσουν
τους άγιους όρκους, τώρα πού ᾽δωκαν στους πέρφανους Αργίτες.»
Οἱ δὲ θεοὶ πὰρ Ζηνὶ καθήμενοι ἠγορόωντο
χρυσέῳ ἐν δαπέδῳ, μετὰ δέ σφισι πότνια Ἥβη
νέκταρ ἐῳνοχόει· τοὶ δὲ χρυσέοις δεπάεσσι
δειδέχατ᾽ ἀλλήλους, Τρώων πόλιν εἰσορόωντες.
αὐτίκ᾽ ἐπειρᾶτο Κρονίδης ἐρεθιζέμεν Ἥρην 5
κερτομίοις ἐπέεσσι, παραβλήδην ἀγορεύων·
«δοιαὶ μὲν Μενελάῳ ἀρηγόνες εἰσὶ θεάων,
Ἥρη τ᾽ Ἀργείη καὶ Ἀλαλκομενηῒς Ἀθήνη.
ἀλλ᾽ ἤτοι ταὶ νόσφι καθήμεναι εἰσορόωσαι
τέρπεσθον· τῷ δ᾽ αὖτε φιλομμειδὴς Ἀφροδίτη 10
αἰεὶ παρμέμβλωκε καὶ αὐτοῦ κῆρας ἀμύνει·
καὶ νῦν ἐξεσάωσεν ὀϊόμενον θανέεσθαι.
ἀλλ᾽ ἤτοι νίκη μὲν ἀρηϊφίλου Μενελάου·
ἡμεῖς δὲ φραζώμεθ᾽ ὅπως ἔσται τάδε ἔργα,
ἤ ῥ᾽ αὖτις πόλεμόν τε κακὸν καὶ φύλοπιν αἰνὴν 15
ὄρσομεν, ἦ φιλότητα μετ᾽ ἀμφοτέροισι βάλωμεν.
εἰ δ᾽ αὖ πως τόδε πᾶσι φίλον καὶ ἡδὺ γένοιτο,
ἤτοι μὲν οἰκέοιτο πόλις Πριάμοιο ἄνακτος,
αὖτις δ᾽ Ἀργείην Ἑλένην Μενέλαος ἄγοιτο.»
Ὣς ἔφαθ᾽, αἱ δ᾽ ἐπέμυξαν Ἀθηναίη τε καὶ Ἥρη· 20
πλησίαι αἵ γ᾽ ἥσθην, κακὰ δὲ Τρώεσσι μεδέσθην.
ἤτοι Ἀθηναίη ἀκέων ἦν οὐδέ τι εἶπε,
σκυζομένη Διὶ πατρί, χόλος δέ μιν ἄγριος ᾕρει·
Ἥρῃ δ᾽ οὐκ ἔχαδε στῆθος χόλον, ἀλλὰ προσηύδα·
«αἰνότατε Κρονίδη, ποῖον τὸν μῦθον ἔειπες· 25
πῶς ἐθέλεις ἅλιον θεῖναι πόνον ἠδ᾽ ἀτέλεστον,
ἱδρῶ θ᾽ ὃν ἵδρωσα μόγῳ, καμέτην δέ μοι ἵπποι
λαὸν ἀγειρούσῃ, Πριάμῳ κακὰ τοῖό τε παισίν.
ἕρδ᾽· ἀτὰρ οὔ τοι πάντες ἐπαινέομεν θεοὶ ἄλλοι.»
Τὴν δὲ μέγ᾽ ὀχθήσας προσέφη νεφεληγερέτα Ζεύς· 30
«δαιμονίη, τί νύ σε Πρίαμος Πριάμοιό τε παῖδες
τόσσα κακὰ ῥέζουσιν, ὅ τ᾽ ἀσπερχὲς μενεαίνεις
Ἰλίου ἐξαλαπάξαι ἐϋκτίμενον πτολίεθρον;
εἰ δὲ σύ γ᾽ εἰσελθοῦσα πύλας καὶ τείχεα μακρὰ
ὠμὸν βεβρώθοις Πρίαμον Πριάμοιό τε παῖδας 35
ἄλλους τε Τρῶας, τότε κεν χόλον ἐξακέσαιο.
ἕρξον ὅπως ἐθέλεις· μὴ τοῦτό γε νεῖκος ὀπίσσω
σοὶ καὶ ἐμοὶ μέγ᾽ ἔρισμα μετ᾽ ἀμφοτέροισι γένηται.
ἄλλο δέ τοι ἐρέω, σὺ δ᾽ ἐνὶ φρεσὶ βάλλεο σῇσιν·
ὁππότε κεν καὶ ἐγὼ μεμαὼς πόλιν ἐξαλαπάξαι 40
τὴν ἐθέλω ὅθι τοι φίλοι ἀνέρες ἐγγεγάασι,
μή τι διατρίβειν τὸν ἐμὸν χόλον, ἀλλά μ᾽ ἐᾶσαι·
καὶ γὰρ ἐγὼ σοὶ δῶκα ἑκὼν ἀέκοντί γε θυμῷ·
αἳ γὰρ ὑπ᾽ ἠελίῳ τε καὶ οὐρανῷ ἀστερόεντι
ναιετάουσι πόληες ἐπιχθονίων ἀνθρώπων, 45
τάων μοι περὶ κῆρι τιέσκετο Ἴλιος ἱρὴ
καὶ Πρίαμος καὶ λαὸς ἐϋμμελίω Πριάμοιο.
οὐ γάρ μοί ποτε βωμὸς ἐδεύετο δαιτὸς ἐΐσης,
λοιβῆς τε κνίσης τε· τὸ γὰρ λάχομεν γέρας ἡμεῖς.»
Τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα βοῶπις πότνια Ἥρη· 50
«ἤτοι ἐμοὶ τρεῖς μὲν πολὺ φίλταταί εἰσι πόληες,
Ἄργός τε Σπάρτη τε καὶ εὐρυάγυια Μυκήνη·
τὰς διαπέρσαι, ὅτ᾽ ἄν τοι ἀπέχθωνται περὶ κῆρι·
τάων οὔ τοι ἐγὼ πρόσθ᾽ ἵσταμαι οὐδὲ μεγαίρω.
εἴ περ γὰρ φθονέω τε καὶ οὐκ εἰῶ διαπέρσαι, 55
οὐκ ἀνύω φθονέουσ᾽, ἐπεὶ ἦ πολὺ φέρτερός ἐσσι.
ἀλλὰ χρὴ καὶ ἐμὸν θέμεναι πόνον οὐκ ἀτέλεστον·
καὶ γὰρ ἐγὼ θεός εἰμι, γένος δέ μοι ἔνθεν ὅθεν σοί,
καί με πρεσβυτάτην τέκετο Κρόνος ἀγκυλομήτης,
ἀμφότερον, γενεῇ τε καὶ οὕνεκα σὴ παράκοιτις 60
κέκλημαι, σὺ δὲ πᾶσι μετ᾽ ἀθανάτοισιν ἀνάσσεις.
ἀλλ᾽ ἤτοι μὲν ταῦθ᾽ ὑποείξομεν ἀλλήλοισι,
σοὶ μὲν ἐγώ, σὺ δ᾽ ἐμοί· ἐπὶ δ᾽ ἕψονται θεοὶ ἄλλοι
ἀθάνατοι· σὺ δὲ θᾶσσον Ἀθηναίῃ ἐπιτεῖλαι
ἐλθεῖν ἐς Τρώων καὶ Ἀχαιῶν φύλοπιν αἰνήν, 65
πειρᾶν δ᾽ ὥς κε Τρῶες ὑπερκύδαντας Ἀχαιοὺς
ἄρξωσι πρότεροι ὑπὲρ ὅρκια δηλήσασθαι.»
Ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἀπίθησε πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε·
αὐτίκ᾽ Ἀθηναίην ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«αἶψα μάλ᾽ ἐς στρατὸν ἐλθὲ μετὰ Τρῶας καὶ Ἀχαιούς, 70
πειρᾶν δ᾽ ὥς κε Τρῶες ὑπερκύδαντας Ἀχαιοὺς
ἄρξωσι πρότεροι ὑπὲρ ὅρκια δηλήσασθαι.»