Ιλιάδα 23 στ. 539-611 | Ομηρικά Έπη

Αυτά ειπε, κι όλοι τους χαρούμενοι στη γνώμη του συγκλίναν·
και τη φοράδα θα του χάριζε, τι οι Δαναοί το θέλαν, 540
ο Αντίλοχος, ο γιος του αντρόκαρδου Νεστόρου, αν δε σκωνόταν,
στον αντρειανό Αχιλλέα το δίκιο του να πει και να φωνάξει:
«Αν Αχιλλέα, το λόγο πού ᾽βγαλες τον κάνεις πράξη τώρα,
πολύ μαζί σου εγώ θα θύμωνα· τι το βραβείο μού παίρνεις,
τάχα πως έσπασε το αμάξι του, σκορπίσαν τ᾽ άλογά του, 545
κι ατός του, όσο καλός, γκρεμίστηκε· μ᾽ αν στους θεούς ευκιόταν,
ως πρέπει, ολόστερνος δε θά ᾽ρχουνταν, πιο πίσω από τους άλλους.
Μ᾽ αν τον λυπάσαι και στα σπλάχνα σου γι᾽ αυτόν αγάπη νιώθεις,
έχεις χαλκό, κι έχεις και μάλαμα περίσσιο στο καλύβι,
κι έχεις και σκλάβες και μονόνυχα φαριά κι αρνιά και γίδες· 550
πάρε απ᾽ αυτά μετά και δώσε του πιο πλούσιο ακόμα δώρο,
γιά τώρα ευτύς εδώ, χαρούμενοι κι οι Αργίτες να συγκλίνουν.
Μα εγώ δε δίνω τη φοράδα μου, κι ομπρός, ας δοκιμάσει
όποιου βολεί να ᾽ρθεί για χάρη της μαζί μου να παλέψει!»

Έτσι μιλούσε, κι αχνογέλασε στον ακριβό του ακράνη 555
τότε ο Αχιλλέας ο φτεροπόδαρος, χαρούμενος μαζί του,
και κράζοντάς τον με ανεμάρπαστα του συντυχαίνει λόγια:
«Αυτό που εζήτησες, Αντίλοχε, θα σου το κάνω τώρα,
κι ένα άλλο δώρο απ᾽ το καλύβι μου στον Εύμηλο θα δώσω.
Θα του χαρίσω εγώ το θώρακα, του Αστεροπαίου που επήρα, 560
το χάλκινο, χυτό που ζώνει τον καλάι τρογύρα ολούθε,
κι αστράφτει μες στο φως αλάκερος· μεγάλο βιος αξίζει.»

Είπε, κι ευτύς τον Αυτομέδοντα, το σύντροφό του, κράζει
να του τον φέρει απ᾽ το καλύβι του· κι εκείνος πάει, τον φέρνει,
και βάζει τον στα χέρια του Εύμηλου, που όλο χαρά τον δέχτη. 565

Μα τότε κι ο Μενέλαος βράζοντας σηκώθη αναμεσό τους,
με τον Αντίλοχο ακατάπαυτα θυμώνοντας· κι ο κράχτης
το σκήπτρο βάζει μες στα χέρια του, και να σωπάσουν όλοι
προστάζει οι Αργίτες· τότε μίλησεν ο ισόθεος άντρας κι είπε:
«Εσύ ήσουν γνωστικός, Αντίλοχε, μα τί ᾽ναι αυτά που κάνεις; 570
Και την αξιά μου τώρα εντρόπιασες και τ᾽ άτια αντίσκοψές μου,
μπροστά τους τα δικά σου βάζοντας, που πιο αχαμνά πολύ ᾽ναι.
Και τώρα ομπρός, Αργίτες άρχοντες και πρωτοκεφαλάδες,
ακριβοδίκια εδώ δικάστε μας· δε θέλω εγώ κανένας
να πει από τους Αργίτες κάποτε τους χαλκοθωρακάτους: 575
“Τότε ο Μενέλαος τον Αντίλοχο ζορίζοντας του πήρε
με δόλο τη φοράδα· τ᾽ άτια του περίσσια πιο αχαμνά ᾽ταν,
μα πιο τρανό το βασιλίκι του, πιο πλήθια η δύναμή του.”
Όμως θα κρίνω εγώ μονάχος μου, κι ούτε Αχαιός κανένας
θά ᾽χει μαζί μου λέω παράπονο· τι θά ᾽ναι δίκια η κρίση: 580
Αντίλοχε αντρειανέ, γιά ζύγωσε, κι όπως ορίζει η τάξη,
στάσου στο αμάξι ομπρός και στ᾽ άτια σου, και κράτα και στο χέρι
το λυγερό μαστίγι, τ᾽ άλογα που πριν με αυτό λαλούσες·
και στ᾽ άτια το δεξί σου βάζοντας, στον Ποσειδώνα ορκίσου
πως δεν αμπόδισες ξεπίτηδες το αμάξι μου με δόλο.» 585

Και τότε ο γνωστικός Αντίλοχος απηλογιά τού δίνει:
«Τρανέ Μενέλαε, μη συχύζεσαι, τι εγώ μπροστά σου στέκω
πολύ πιο νιος, και συ στη δύναμη περνάς με και στα χρόνια.
Του άγουρου τ᾽ άπρεπα καμώματα τα ξέρεις δίχως άλλο·
τι ο νους του παίρνει αγέρα γρήγορα, κι είναι αχαμνή η βουλή του. 590
Γι᾽ αυτό και τώρα υπομονέψου το, και τη φοράδα ατός μου
θα σου τη δώσω, αυτή που εκέρδισα· κι ακόμα από δικού μου
τίποτα αν ήταν άλλο πού ᾽θελες, ευτύς θα τό ᾽χα κάλλιο
να σου το δώσω, αρχοντογέννητε, παρά να με μισήσουν
όλοι οι θεοί, και την αγάπη σου να χάσω εγώ για πάντα.» 595

Είπε, και παίρνει ο γιος του αντρόκαρδου Νεστόρου τη φοράδα,
και στο Μενέλαο παραδίνει τη· κι εκείνου ευτύς το σπλάχνο
γλύκανε εντός του. Πώς ολόγυρα πέφτει η δροσιά στα στάχυα,
σαν πήραν τα σπαρτά και ψώμωσαν, κι οι κάμποι τρικυμίζουν·
όμοια και σε, Μενέλαε, γλύκανε το σπλάχνο τότε εντός σου· 600
και κράζοντάς τον με ανεμάρπαστα του συντυχαίνει λόγια:
«Για τώρα ατός μου θέλω, Αντίλοχε, ν᾽ αφήσω το θυμό μου·
τι εσύ δεν ήσουν ασυλλόγιστος μηδέ άμυαλος ποτέ σου·
κι ήταν η νιότη που σου γύρισε το νου για λίγο τώρα.
Μα άλλη φορά να παίζεις άσκημα μη θες με πιο τρανούς σου· 605
τι άλλος Αργίτης δε θα μου άλλαζε τόσο εύκολα τη γνώμη.
Μα ωστόσο εσύ για μένα εμόχτησες πολύ, πολλά εχεις πάθει,
μαζί κι ο αντρόκαρδος ο κύρης σου και το τρανό σου αδέρφι.
Γι᾽ αυτό σού κάνω, αφού μου πρόσπεσες, τη χάρη· τη φοράδα,
κι ας είναι και δικιά μου, πάρε τη, να μάθουν κι όλοι ετούτοι 610
πως άσπλαχνη καρδιά κι αμέρωτη δεν είχα εγώ ποτέ μου.»

Ὣς ἔφαθ᾽, οἱ δ᾽ ἄρα πάντες ἐπῄνεον, ὡς ἐκέλευε.
καί νύ κέ οἱ πόρεν ἵππον, ἐπῄνησαν γὰρ Ἀχαιοί, 540
εἰ μὴ ἄρ᾽ Ἀντίλοχος μεγαθύμου Νέστορος υἱὸς
Πηλεΐδην Ἀχιλῆα δίκῃ ἠμείψατ᾽ ἀναστάς·
«ὦ Ἀχιλεῦ, μάλα τοι κεχολώσομαι, αἴ κε τελέσσῃς
τοῦτο ἔπος· μέλλεις γὰρ ἀφαιρήσεσθαι ἄεθλον,
τὰ φρονέων ὅτι οἱ βλάβεν ἅρματα καὶ ταχέ᾽ ἵππω 545
αὐτός τ᾽ ἐσθλὸς ἐών· ἀλλ᾽ ὤφελεν ἀθανάτοισιν
εὔχεσθαι· τῶ κ᾽ οὔ τι πανύστατος ἦλθε διώκων.
εἰ δέ μιν οἰκτίρεις καί τοι φίλος ἔπλετο θυμῷ,
ἔστι τοι ἐν κλισίῃ χρυσὸς πολύς, ἔστι δὲ χαλκὸς
καὶ πρόβατ᾽, εἰσὶ δέ τοι δμῳαὶ καὶ μώνυχες ἵπποι· 550
τῶν οἱ ἔπειτ᾽ ἀνελὼν δόμεναι καὶ μεῖζον ἄεθλον,
ἠὲ καὶ αὐτίκα νῦν, ἵνα σ᾽ αἰνήσωσιν Ἀχαιοί.
τὴν δ᾽ ἐγὼ οὐ δώσω· περὶ δ᾽ αὐτῆς πειρηθήτω
ἀνδρῶν ὅς κ᾽ ἐθέλῃσιν ἐμοὶ χείρεσσι μάχεσθαι.»

Ὣς φάτο, μείδησεν δὲ ποδάρκης δῖος Ἀχιλλεὺς 555
χαίρων Ἀντιλόχῳ, ὅτι οἱ φίλος ἦεν ἑταῖρος·
καί μιν ἀμειβόμενος ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«Ἀντίλοχ᾽, εἰ μὲν δή με κελεύεις οἴκοθεν ἄλλο
Εὐμήλῳ ἐπιδοῦναι, ἐγὼ δέ κε καὶ τὸ τελέσσω.
δώσω οἱ θώρηκα, τὸν Ἀστεροπαῖον ἀπηύρων, 560
χάλκεον, ᾧ πέρι χεῦμα φαεινοῦ κασσιτέροιο
ἀμφιδεδίνηται· πολέος δέ οἱ ἄξιος ἔσται.»

Ἦ ῥα, καὶ Αὐτομέδοντι φίλῳ ἐκέλευσεν ἑταίρῳ
οἰσέμεναι κλισίηθεν· ὁ δ᾽ ᾤχετο καί οἱ ἔνεικεν,
Εὐμήλῳ δ᾽ ἐν χερσὶ τίθει· ὁ δὲ δέξατο χαίρων. 565

Τοῖσι δὲ καὶ Μενέλαος ἀνίστατο θυμὸν ἀχεύων,
Ἀντιλόχῳ ἄμοτον κεχολωμένος· ἐν δ᾽ ἄρα κῆρυξ
χειρὶ σκῆπτρον ἔθηκε, σιωπῆσαί τε κέλευσεν
Ἀργείους· ὁ δ᾽ ἔπειτα μετηύδα ἰσόθεος φώς·
«Ἀντίλοχε, πρόσθεν πεπνυμένε, ποῖον ἔρεξας. 570
ᾔσχυνας μὲν ἐμὴν ἀρετήν, βλάψας δέ μοι ἵππους,
τοὺς σοὺς πρόσθε βαλών, οἵ τοι πολὺ χείρονες ἦσαν.
ἀλλ᾽ ἄγετ᾽, Ἀργείων ἡγήτορες ἠδὲ μέδοντες,
ἐς μέσον ἀμφοτέροισι δικάσσατε, μηδ᾽ ἐπ᾽ ἀρωγῇ,
μή ποτέ τις εἴπῃσιν Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων· 575
“Ἀντίλοχον ψεύδεσσι βιησάμενος Μενέλαος
οἴχεται ἵππον ἄγων, ὅτι οἱ πολὺ χείρονες ἦσαν
ἵπποι, αὐτὸς δὲ κρείσσων ἀρετῇ τε βίῃ τε.”
εἰ δ᾽ ἄγ᾽ ἐγὼν αὐτὸς δικάσω, καί μ᾽ οὔ τινά φημι
ἄλλον ἐπιπλήξειν Δαναῶν· ἰθεῖα γὰρ ἔσται. 580
Ἀντίλοχ᾽, εἰ δ᾽ ἄγε δεῦρο, διοτρεφές, ἣ θέμις ἐστί,
στὰς ἵππων προπάροιθε καὶ ἅρματος, αὐτὰρ ἱμάσθλην
χερσὶν ἔχε ῥαδινήν, ᾗ περ τὸ πρόσθεν ἔλαυνες,
ἵππων ἁψάμενος γαιήοχον ἐννοσίγαιον
ὄμνυθι μὴ μὲν ἑκὼν τὸ ἐμὸν δόλῳ ἅρμα πεδῆσαι.» 585

Τὸν δ᾽ αὖτ᾽ Ἀντίλοχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα·
«ἄνσχεο νῦν· πολλὸν γὰρ ἔγωγε νεώτερός εἰμι
σεῖο, ἄναξ Μενέλαε, σὺ δὲ πρότερος καὶ ἀρείων.
οἶσθ᾽ οἷαι νέου ἀνδρὸς ὑπερβασίαι τελέθουσι·
κραιπνότερος μὲν γάρ τε νόος, λεπτὴ δέ τε μῆτις. 590
τῶ τοι ἐπιτλήτω κραδίη· ἵππον δέ τοι αὐτὸς
δώσω, τὴν ἀρόμην. εἰ καί νύ κεν οἴκοθεν ἄλλο
μεῖζον ἐπαιτήσειας, ἄφαρ κέ τοι αὐτίκα δοῦναι
βουλοίμην ἢ σοί γε, διοτρεφές, ἤματα πάντα
ἐκ θυμοῦ πεσέειν καὶ δαίμοσιν εἶναι ἀλιτρός.» 595

Ἦ ῥα, καὶ ἵππον ἄγων μεγαθύμου Νέστορος υἱὸς
ἐν χείρεσσι τίθει Μενελάου· τοῖο δὲ θυμὸς
ἰάνθη ὡς εἴ τε περὶ σταχύεσσιν ἐέρση
ληΐου ἀλδήσκοντος, ὅτε φρίσσουσιν ἄρουραι·
ὣς ἄρα σοί, Μενέλαε, μετὰ φρεσὶ θυμὸς ἰάνθη. 600
καί μιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«Ἀντίλοχε, νῦν μέν τοι ἐγὼν ὑποείξομαι αὐτὸς
χωόμενος, ἐπεὶ οὔ τι παρήορος οὐδ᾽ ἀεσίφρων
ἦσθα πάρος· νῦν αὖτε νόον νίκησε νεοίη.
δεύτερον αὖτ᾽ ἀλέασθαι ἀμείνονας ἠπεροπεύειν. 605
οὐ γάρ κέν με τάχ᾽ ἄλλος ἀνὴρ παρέπεισεν Ἀχαιῶν·
ἀλλὰ σὺ γὰρ δὴ πόλλ᾽ ἔπαθες καὶ πόλλ᾽ ἐμόγησας,
σός τε πατὴρ ἀγαθὸς καὶ ἀδελφεὸς εἵνεκ᾽ ἐμεῖο·
τῶ τοι λισσομένῳ ἐπιπείσομαι, ἠδὲ καὶ ἵππον
δώσω ἐμήν περ ἐοῦσαν, ἵνα γνώωσι καὶ οἵδε 610
ὡς ἐμὸς οὔ ποτε θυμὸς ὑπερφίαλος καὶ ἀπηνής.»