Μεταφράσεις Ν. Καζαντζάκη - Ι. Θ. Κακριδή
Ιλιάδα 17 στ. 597-655
Και πρώτος ο Πηνέλαος γύρισεν ο βοιωτός να φύγει·
τι ως ήταν μπρος στραμμένος πάντα του, λαβώθη με κοντάρι
στον ώμο ξώδερμα, και χάραξε το κόκαλό του ως πέρα
απ᾽ το χαλό του Πολυδάμαντα, που από κοντά ειχε ρίξει. 600
Σιμάθε κι ο Έχτορας εχτύπησε στο χεραρμό το Λήτο,
το γιο του αντρόψυχου Αλεχτρύονα, και την ορμή τού κόβει.
Φεύγει κοιτάζοντας τρογύρα του και πια δεν είχε ελπίδα
στο χέρι το κοντάρι σφίγγοντας τους Τρώες να πολεμήσει.
Και τότε ο Ιδομενέας τον Έχτορα, που είχε χυθεί του Λήτου, 605
πλάι στο βυζί χτυπάει κατάστηθα, στο θώρακά του απάνω.
Μα το μακρύ στη δέση του έσπασε κοντάρι· σέρνουν τότε
οι Τρώες φωνή· κι αυτός κοντάρεψε του Ιδομενέα, που απάνω
στο αμάξι εστέκουνταν· μα ξέσφαλε μια τρίχα το κοντάρι,
και στου Μηριόνη απά το σύντροφο κι αμαξολάτη πέφτει, 610
τον Κοίρανο, που απ᾽ την καλόχτιστη τον ακλουθούσε Λύχτο.
Πεζός πουρνό απ᾽ τα δρεπανόγυρτα καράβια του ειχε φτάσει
ο Ιδομενέας, και τότε θά ᾽δινε στους Τρώες μεγάλη δόξα,
τα φτεροπόδαρα άτια ο Κοίρανος με βιάση αν δε χτυπούσε.
Εκείνον έτσι τον εγλίτωσε, τη μαύρη τού ᾽διωξε ώρα, 615
όμως σκοτώθη αυτός απ᾽ του Έχτορα του αντροφονιά το χέρι·
κάτω απ᾽ τ᾽ αφτί κι απ᾽ το σαγόνι του τον βρήκε, και τα δόντια
όξω πετά ο χαλός, και τού ᾽κοψε καταμεσός τη γλώσσα·
κι ως έπεσε απ᾽ τ᾽ αμάξι, εκύλησαν στη γη τα χαλινάρια.
Τότε ο Μηριόνης με τα χέρια του τα μάζωξε απ᾽ το χώμα, 620
σκύβοντας κάτω, κι έτσι μίλησε του Ιδομενέα και τού ᾽πε:
«Γιά βάρα τ᾽ άλογα, στα γρήγορα καράβια μας να φτάσεις·
κι ατός σου το νογάς, χαθήκαμε πια τώρα εμείς οι Αργίτες!»
Είπε, κι εκείνος τα ωριοχήτικα βιτσίζει αλόγατά του,
στα βαθουλά να τρέξουν άρμενα, τι είχε κι αυτός τρομάξει. 625
Μα κι ο Μενέλαος το κατάλαβε κι ο Αίας ο ψυχωμένος,
πως έδινε τη νίκη αλάκερη στους Τρώες πια τώρα ο Δίας.
Κι ο μέγας Αίαντας πρωτομίλησεν, ο γιος του Τελαμώνα:
«Ωχού μου, τώρα πια θα τό ᾽νιωθε κι ένα μωρό παιδάκι,
ο κύρης Δίας πως παραστέκεται βοηθός στους Τρώες ατός του· 630
τι πέφτουν οι ριξιές τους άσφαλτες, απ᾽ όποιο ας φεύγουν χέρι,
γερό, αχαμνό· καλοδρομίζει τις όλες μαθές ο Δίας·
μα εμάς του ανέμου φεύγουν όλες τους και πέφτουνε στο χώμα.
Όμως την πιο καλή και μόνοι μας βουλή να βρούμε ελάτε,
το πώς και το νεκρό θα σύρουμε, κι ατοί μας πίσω πάλε 635
χαρά γυρνώντας στους συντρόφους μας θα δώσουμε, που τώρα
με αγκούσα κατά μας κοιτάζουνε και λεν πως πια του Εχτόρου
του αντροφονιά δε θα κρατήσουμε τη φόρα και τα χέρια
τ᾽ ανίκητα, μόν᾽ πίσω στ᾽ άρμενα τα μαύρα θα ριχτούμε.
Νά ᾽ταν κανείς δω πέρα σύντροφος, που στου Πηλέα να δράμει 640
το γιο, να του τα πει· μου εικάζεται, μητ᾽ έχει μάθει ακόμα
το μαύρο μήνυμα, πως έχασε τον γκαρδιακό του ακράνη.
Μα τέτοιο Αργίτη μού ᾽ναι αβόλετο να ξεχωρίσω· τόσο
βαθιά μες στην αντάρα εβούλιαξαν μαζί κι ανθρώποι κι άτια.
Πατέρα Δία, μα εσύ γιά βόηθα μας απ᾽ την πυκνήν αντάρα 645
των Αχαιών τους γιους, ξαστέρωσε, δώσε να ιδούν τα μάτια,
και μες στο φως πια τότε χάλα μας, αφού το θέλεις τόσο!»
Είπε, κι ο κύρης τον σπλαχνίστηκε, τόσο πικρά που εθρήνει,
και την αντάρα ευτύς διασκόρπισε και πήρε την κατάχνια,
κι έλαμψε ο γήλιος και φωτίστηκε τρογύρα η μάχη ακέρια. 650
Κι ο Αίας γυρνάει στο βροντερόφωνο Μενέλαο και του κάνει:
«Αρχοντικέ Μενέλαε, κοίταξε, κι αν δε σκοτώθη ακόμα
ο Αντίλοχος, ο γιος του αντρόκαρδου του Νέστορα, γιά βρες τον,
και στείλε τον να τρέξει γρήγορα στον αντρειανό Αχιλλέα,
να του μηνύσει πως εχάθηκεν ο πιο ακριβός του ακράνης.» 655
Πρῶτος Πηνέλεως Βοιώτιος ἦρχε φόβοιο.
βλῆτο γὰρ ὦμον δουρὶ πρόσω τετραμμένος αἰεὶ
ἄκρον ἐπιλίγδην· γράψεν δέ οἱ ὀστέον ἄχρις
αἰχμὴ Πουλυδάμαντος· ὁ γάρ ῥ᾽ ἔβαλε σχεδὸν ἐλθών. 600
Λήϊτον αὖθ᾽ Ἕκτωρ σχεδὸν οὔτασε χεῖρ᾽ ἐπὶ καρπῷ,
υἱὸν Ἀλεκτρυόνος μεγαθύμου, παῦσε δὲ χάρμης·
τρέσσε δὲ παπτήνας, ἐπεὶ οὐκέτι ἔλπετο θυμῷ
ἔγχος ἔχων ἐν χειρὶ μαχήσεσθαι Τρώεσσιν.
Ἕκτορα δ᾽ Ἰδομενεὺς μετὰ Λήϊτον ὁρμηθέντα 605
βεβλήκει θώρηκα κατὰ στῆθος παρὰ μαζόν·
ἐν καυλῷ δ᾽ ἐάγη δολιχὸν δόρυ, τοὶ δὲ βόησαν
Τρῶες· ὁ δ᾽ Ἰδομενῆος ἀκόντισε Δευκαλίδαο
δίφρῳ ἐφεσταότος· τοῦ μέν ῥ᾽ ἀπὸ τυτθὸν ἅμαρτεν·
αὐτὰρ ὁ Μηριόναο ὀπάονά θ᾽ ἡνίοχόν τε, 610
Κοίρανον, ὅς ῥ᾽ ἐκ Λύκτου ἐϋκτιμένης ἕπετ᾽ αὐτῷ—
πεζὸς γὰρ τὰ πρῶτα λιπὼν νέας ἀμφιελίσσας
ἤλυθε, καί κε Τρωσὶ μέγα κράτος ἐγγυάλιξεν,
εἰ μὴ Κοίρανος ὦκα ποδώκεας ἤλασεν ἵππους·
καὶ τῷ μὲν φάος ἦλθεν, ἄμυνε δὲ νηλεὲς ἦμαρ, 615
αὐτὸς δ᾽ ὤλεσε θυμὸν ὑφ᾽ Ἕκτορος ἀνδροφόνοιο—
τὸν βάλ᾽ ὑπὸ γναθμοῖο καὶ οὔατος, ἐκ δ᾽ ἄρ᾽ ὀδόντας
ὦσε δόρυ πρυμνόν, διὰ δὲ γλῶσσαν τάμε μέσσην.
ἤριπε δ᾽ ἐξ ὀχέων, κατὰ δ᾽ ἡνία χεῦεν ἔραζε.
καὶ τά γε Μηριόνης ἔλαβεν χείρεσσι φίλῃσι 620
κύψας ἐκ πεδίοιο, καὶ Ἰδομενῆα προσηύδα·
«μάστιε νῦν, ἧός κε θοὰς ἐπὶ νῆας ἵκηαι·
γιγνώσκεις δὲ καὶ αὐτὸς ὅ τ᾽ οὐκέτι κάρτος Ἀχαιῶν.»
Ὣς ἔφατ᾽, Ἰδομενεὺς δ᾽ ἵμασεν καλλίτριχας ἵππους
νῆας ἔπι γλαφυράς· δὴ γὰρ δέος ἔμπεσε θυμῷ. 625
Οὐδ᾽ ἔλαθ᾽ Αἴαντα μεγαλήτορα καὶ Μενέλαον
Ζεύς, ὅτε δὴ Τρώεσσι δίδου ἑτεραλκέα νίκην.
τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε μέγας Τελαμώνιος Αἴας·
«ὢ πόποι, ἤδη μέν κε καὶ ὃς μάλα νήπιός ἐστι
γνοίη ὅτι Τρώεσσι πατὴρ Ζεὺς αὐτὸς ἀρήγει. 630
τῶν μὲν γὰρ πάντων βέλε᾽ ἅπτεται, ὅς τις ἀφήῃ,
ἢ κακὸς ἢ ἀγαθός· Ζεὺς δ᾽ ἔμπης πάντ᾽ ἰθύνει·
ἡμῖν δ᾽ αὔτως πᾶσιν ἐτώσια πίπτει ἔραζε.
ἀλλ᾽ ἄγετ᾽ αὐτοί περ φραζώμεθα μῆτιν ἀρίστην,
ἠμὲν ὅπως τὸν νεκρὸν ἐρύσσομεν, ἠδὲ καὶ αὐτοὶ 635
χάρμα φίλοις ἑτάροισι γενώμεθα νοστήσαντες,
οἵ που δεῦρ᾽ ὁρόωντες ἀκηχέδατ᾽, οὐδ᾽ ἔτι φασὶν
Ἕκτορος ἀνδροφόνοιο μένος καὶ χεῖρας ἀάπτους
σχήσεσθ᾽, ἀλλ᾽ ἐν νηυσὶ μελαίνῃσιν πεσέεσθαι.
εἴη δ᾽ ὅς τις ἑταῖρος ἀπαγγείλειε τάχιστα 640
Πηλεΐδῃ, ἐπεὶ οὔ μιν ὀΐομαι οὐδὲ πεπύσθαι
λυγρῆς ἀγγελίης, ὅτι οἱ φίλος ὤλεθ᾽ ἑταῖρος.
ἀλλ᾽ οὔ πῃ δύναμαι ἰδέειν τοιοῦτον Ἀχαιῶν·
ἠέρι γὰρ κατέχονται ὁμῶς αὐτοί τε καὶ ἵπποι.
Ζεῦ πάτερ, ἀλλὰ σὺ ῥῦσαι ὑπ᾽ ἠέρος υἷας Ἀχαιῶν, 645
ποίησον δ᾽ αἴθρην, δὸς δ᾽ ὀφθαλμοῖσιν ἰδέσθαι·
ἐν δὲ φάει καὶ ὄλεσσον, ἐπεί νύ τοι εὔαδεν οὕτως.»
Ὣς φάτο, τὸν δὲ πατὴρ ὀλοφύρατο δάκρυ χέοντα·
αὐτίκα δ᾽ ἠέρα μὲν σκέδασεν καὶ ἀπῶσεν ὀμίχλην,
ἠέλιος δ᾽ ἐπέλαμψε, μάχη δ᾽ ἐπὶ πᾶσα φαάνθη· 650
καὶ τότ᾽ ἄρ᾽ Αἴας εἶπε βοὴν ἀγαθὸν Μενέλαον·
«σκέπτεο νῦν, Μενέλαε διοτρεφές, αἴ κεν ἴδηαι
ζωὸν ἔτ᾽ Ἀντίλοχον, μεγαθύμου Νέστορος υἱόν,
ὄτρυνον δ᾽ Ἀχιλῆϊ δαΐφρονι θᾶσσον ἰόντα
εἰπεῖν ὅττι ῥά οἱ πολὺ φίλτατος ὤλεθ᾽ ἑταῖρος.» 655