Ιλιάδα 19 στ. 349-424

Αυτά ειπε, κι η Αθηνά, που τό ᾽θελε κι από τα πριν, πετάχτη,
κι ως φαρδιοφτέρουγος, στριγγόφωνος αγιούπας απ᾽ τα ουράνια 350
χιμίζει τον αιθέρα σκίζοντας, κι ως μες στο ασκέρι οι Αργίτες
γοργά αρματώνουνταν, αθάνατο κρασί η θεά σταλάζει
και θεϊκιά θροφή πανέμνοστη μες στου Αχιλλέα τα στήθη,
τα γόνατα μαθές η ανήμερη να μην του κόψει πείνα·
και στου τρανού μετά πατέρα της το στέριο το παλάτι 355
γυρνάει. Κι ωστόσο αυτοί απ᾽ τα γρήγορα ξεχύνουνταν καράβια.

Ο Δίας πυκνό πώς ρίχνει κάποτε το χιόνι στούπες στούπες,
απ᾽ του βοριά του αιθερογέννητου το φύσημα σπρωγμένο·
όμοια πυκνά και τότε αστράφτοντας μέσα στον ήλιο κράνη
απ᾽ τα καράβια ξεπετάγουνταν κι αφαλωτές ασπίδες 360
και στεριογουβωμένοι θώρακες και φράξινα κοντάρια.
Ψηλά στα ουράνια η λάμψη απλώθηκε, κι η γης ακέρια γύρα
απ᾽ του χαλκού το φέγγος γέλασε· και των αντρών τα πόδια
βροντούσαν. Κι ο Αχιλλέας στη μέση τους φορούσε τ᾽ άρματά του.
Τα δόντια του γρικούσες πού ᾽τριζαν, κι ίδια φωτιά που ανάβει 365
τα δυο του μάτια αστράφταν, κι έπνιγεν ο πόνος την καρδιά του
αβάσταχτος· κι αυτός, μανιάζοντας στους Τρώες να πέσει απάνω,
τα θεία φορούσε δώρα, του Ήφαιστου που τού ᾽χε φτιάσει η τέχνη.
Και πρώτα γύρα απ᾽ τ᾽ αντικνήμια του περνά κνημίδες ώριες,
που με θηλύκια στους αστράγαλους σφιγγόνταν ασημένια· 370
δεύτερα πέρασε το θώρακα τρογύρα από το στήθος·
μετά το ασημοκαρφοπλούμιστο σπαθί περνά στους ώμους,
το χάλκινο, και το θεόρατο, βαρύ σκουτάρι αρπάζει,
που σαν του φεγγαριού αντιφέγγιζε ψηλά το λάμπισμά του.
Βαθιά απ᾽ το πέλαο πώς το αντίφεγγο θωρούν οι ναύτες ξάφνου 375
από φωτιά, σε στάνη απόμερη, που ανάψαν οι τσοπάνοι,
πα στο βουνό, μα εκείνους άθελα τους σπρώχνουν όξω οι μπόρες,
στην ψαροθρόφα μέσα θάλασσα, μακριά από τους δικούς τους·
παρόμοια απ᾽ τ᾽ ώριο, μυριοξόμπλιαστο σκουτάρι του Αχιλλέα
ψηλά στα ουράνια η λάμψη ανέβαινε· κι ασκώνοντας το κράνος 380
το στέριο, στο κεφάλι ολόγυρα το φόρεσε· σαν άστρο
το φουντωμένο κράνος ξάστραφτε, και γύρα οι τρίχες σειούνταν
χρυσές, για φούντα πού ᾽χεν ο Ήφαιστος πυκνές στεριώσει απάνω.
Κι ως ο Αχιλλέας εζώστη τ᾽ άρματα, πήρε γοργά να τρέχει,
να ιδεί αν του πάνε, αν παίζουν μέσα τους τ᾽ αρχοντικά του μέλη· 385
κι αυτά ηταν λες φτερά και σήκωναν το βασιλιά απ᾽ αλάφρου.
Το γονικό βαρύ, ακατάλυτο, τρανό στερνά κοντάρι
παίρνει απ᾽ τη θήκη του· δε δύνουνταν κανένας να το παίξει
Αργίτης άλλος μες στα χέρια του, μόνο ο Αχιλλέας μπορούσε―
το φράξινο κοντάρι, ο Χείρωνας που απ᾽ τις κορφές του Πήλιου 390
για να σκοτώνει ηρώους αντρόκαρδους στον κύρη του ειχε δώσει.
Ο Άλκιμος τότε κι ο Αυτομέδοντας πιάνουν και ζεύουν τ᾽ άτια,
τα καλοκάμωτα φορώντας τους λουριά, κι απ᾽ τις μασέλες
περνούν τα χαλινάρια, κι έπειτα τραβούν τα γκέμια πίσω
στο στέριο αμάξι· κι ο Αυτομέδοντας το αστραφτερό μαστίγι, 395
το ταιριαστό στο χέρι του, άρπαξε, και πήδηξε στ᾽ αμάξι
με βιάση· κι ο Αχιλλέας ανέβηκε ξοπίσω, αρματωμένος,
μες στ᾽ άρματά του στραφταλίζοντας, σαν ήλιος φωτοβόλος·
κι άγρια φωνάζοντας τ᾽ αλόγατα τα γονικά προστάζει:
«Βαλίε και Ξάνθε, κοσμοξάκουστα παιδιά της Φτεροπόδας, 400
τη φορά τούτη ο αλογολάτης σας το νου σας να γλιτώσει
στους Δαναούς ξανά, τον πόλεμο σα θά ᾽χουμε χορτάσει.
Μην τον αφήστε σαν τον Πάτροκλο στο κάμπο σκοτωμένο!»

Και κάτω απ᾽ το ζυγό ο φτερόποδος του απηλογήθη Ξάνθος,
σκύβοντας ξάφνου το κεφάλι του· κι αλάκερή του η χήτη 405
πλάι στο ζυγό στο χώμα εσούρνονταν, ξεφεύγοντας τη ζεύλα·
τι ανθρώπινη λαλιά τού εχάρισεν η κρουσταλλόχερη Ήρα:
«Θα σε γλιτώσουμε, μη γνοιάζεσαι, τρανέ Αχιλλέα, και πάλε·
όμως ζυγώνει η μαύρη μέρα σου· κι ουδ᾽ είναι εμείς που φταίμε,
μονάχα η Μοίρα η τρανοδύναμη κι ένας θεός μεγάλος. 410
Δεν είναι από δικιά μας άργητα μηδέ κι οκνιά καθόλου,
που οι Τρώες αρπάξαν απ᾽ του Πάτροκλου τους ώμους τ᾽ άρματά σου·
της ωριοπλέξουδης τον σκότωσε Λητώς ο γιος, απ᾽ όλους
ο πιο τρανός θεός, και χάρισε στον Έχτορα τη νίκη.
Εμείς ακόμα και το Ζέφυρο νικάμε, απ᾽ τους ανέμους 415
που λεν πως είναι ο γρηγορότερος· μα εσένα η Μοίρα γράφει
από θνητό μαζί κι αθάνατο να σκοτωθείς στη μάχη.»

Ως είπε αυτά, η φωνή του εκόπηκε, την πήραν οι Ερινύες.
Τότε ο Αχιλλέας ο φτεροπόδαρος βαρυγκομώντας τού ᾽πε:
«Τί, Ξάνθε, μου μηνάς το θάνατο; δε σου ταιριάζει εσένα! 420
Κι εγώ το ξέρω, ειναι της μοίρας μου να σκοτωθώ εδώ πέρα,
μακριά απ᾽ τον κύρη και τη μάνα μου· μα κι έτσι, αν δε χορτάσω
τους Τρώες στριμώχνοντας στον πόλεμο, τη μάχη δε σκολάζω!»

Είπε, και μες στους πρώτους σκούζοντας λαλεί τ᾽ αλόγατά του.

Ὣς εἰπὼν ὄτρυνε πάρος μεμαυῖαν Ἀθήνην·
ἡ δ᾽ ἅρπῃ ἐϊκυῖα τανυπτέρυγι λιγυφώνῳ 350
οὐρανοῦ ἒκ κατεπᾶλτο δι᾽ αἰθέρος. αὐτὰρ Ἀχαιοὶ
αὐτίκα θωρήσσοντο κατὰ στρατόν· ἡ δ᾽ Ἀχιλῆϊ
νέκταρ ἐνὶ στήθεσσι καὶ ἀμβροσίην ἐρατεινὴν
στάξ᾽, ἵνα μή μιν λιμὸς ἀτερπὴς γούναθ᾽ ἵκοιτο·
αὐτὴ δὲ πρὸς πατρὸς ἐρισθενέος πυκινὸν δῶ 355
ᾤχετο, τοὶ δ᾽ ἀπάνευθε νεῶν ἐχέοντο θοάων.
ὡς δ᾽ ὅτε ταρφειαὶ νιφάδες Διὸς ἐκποτέονται,
ψυχραί, ὑπὸ ῥιπῆς αἰθρηγενέος Βορέαο,
ὣς τότε ταρφειαὶ κόρυθες λαμπρὸν γανόωσαι
νηῶν ἐκφορέοντο καὶ ἀσπίδες ὀμφαλόεσσαι 360
θώρηκές τε κραταιγύαλοι καὶ μείλινα δοῦρα.
αἴγλη δ᾽ οὐρανὸν ἷκε, γέλασσε δὲ πᾶσα περὶ χθὼν
χαλκοῦ ὑπὸ στεροπῆς· ὑπὸ δὲ κτύπος ὄρνυτο ποσσὶν
ἀνδρῶν· ἐν δὲ μέσοισι κορύσσετο δῖος Ἀχιλλεύς.
τοῦ καὶ ὀδόντων μὲν καναχὴ πέλε, τὼ δέ οἱ ὄσσε 365
λαμπέσθην ὡς εἴ τε πυρὸς σέλας, ἐν δέ οἱ ἦτορ
δῦν᾽ ἄχος ἄτλητον· ὁ δ᾽ ἄρα Τρωσὶν μενεαίνων
δύσετο δῶρα θεοῦ, τά οἱ Ἥφαιστος κάμε τεύχων.
κνημῖδας μὲν πρῶτα περὶ κνήμῃσιν ἔθηκε
καλάς, ἀργυρέοισιν ἐπισφυρίοις ἀραρυίας· 370
δεύτερον αὖ θώρηκα περὶ στήθεσσιν ἔδυνεν.
ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ ὤμοισιν βάλετο ξίφος ἀργυρόηλον
χάλκεον· αὐτὰρ ἔπειτα σάκος μέγα τε στιβαρόν τε
εἵλετο, τοῦ δ᾽ ἀπάνευθε σέλας γένετ᾽ ἠΰτε μήνης.
ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ἂν ἐκ πόντοιο σέλας ναύτῃσι φανήῃ 375
καιομένοιο πυρός, τό τε καίεται ὑψόθ᾽ ὄρεσφι
σταθμῷ ἐν οἰοπόλῳ· τοὺς δ᾽ οὐκ ἐθέλοντας ἄελλαι
πόντον ἐπ᾽ ἰχθυόεντα φίλων ἀπάνευθε φέρουσιν·
ὣς ἀπ᾽ Ἀχιλλῆος σάκεος σέλας αἰθέρ᾽ ἵκανε
καλοῦ δαιδαλέου· περὶ δὲ τρυφάλειαν ἀείρας 380
κρατὶ θέτο βριαρήν· ἡ δ᾽ ἀστὴρ ὣς ἀπέλαμπεν
ἵππουρις τρυφάλεια, περισσείοντο δ᾽ ἔθειραι
χρύσεαι, ἃς Ἥφαιστος ἵει λόφον ἀμφὶ θαμειάς.
πειρήθη δ᾽ ἕο αὐτοῦ ἐν ἔντεσι δῖος Ἀχιλλεύς,
εἰ οἷ ἐφαρμόσσειε καὶ ἐντρέχοι ἀγλαὰ γυῖα· 385
τῷ δ᾽ εὖτε πτερὰ γίγνετ᾽, ἄειρε δὲ ποιμένα λαῶν.
ἐκ δ᾽ ἄρα σύριγγος πατρώϊον ἐσπάσατ᾽ ἔγχος,
βριθὺ μέγα στιβαρόν· τὸ μὲν οὐ δύνατ᾽ ἄλλος Ἀχαιῶν
πάλλειν, ἀλλά μιν οἶος ἐπίστατο πῆλαι Ἀχιλλεύς,
Πηλιάδα μελίην, τὴν πατρὶ φίλῳ πόρε Χείρων 390
Πηλίου ἐκ κορυφῆς φόνον ἔμμεναι ἡρώεσσιν·
ἵππους δ᾽ Αὐτομέδων τε καὶ Ἄλκιμος ἀμφιέποντες
ζεύγνυον· ἀμφὶ δὲ καλὰ λέπαδν᾽ ἕσαν, ἐν δὲ χαλινοὺς
γαμφηλῇς ἔβαλον, κατὰ δ᾽ ἡνία τεῖναν ὀπίσσω
κολλητὸν ποτὶ δίφρον. ὁ δὲ μάστιγα φαεινὴν 395
χειρὶ λαβὼν ἀραρυῖαν ἐφ᾽ ἵπποιιν ἀνόρουσεν,
Αὐτομέδων· ὄπιθεν δὲ κορυσσάμενος βῆ Ἀχιλλεύς,
τεύχεσι παμφαίνων ὥς τ᾽ ἠλέκτωρ Ὑπερίων,
σμερδαλέον δ᾽ ἵπποισιν ἐκέκλετο πατρὸς ἑοῖο·
«Ξάνθε τε καὶ Βαλίε, τηλεκλυτὰ τέκνα Ποδάργης, 400
ἄλλως δὴ φράζεσθε σαωσέμεν ἡνιοχῆα
ἂψ Δαναῶν ἐς ὅμιλον, ἐπεί χ᾽ ἕωμεν πολέμοιο,
μηδ᾽ ὡς Πάτροκλον λίπετ᾽ αὐτόθι τεθνηῶτα.»

Τὸν δ᾽ ἄρ᾽ ὑπὸ ζυγόφι προσέφη πόδας αἰόλος ἵππος
Ξάνθος, ἄφαρ δ᾽ ἤμυσε καρήατι· πᾶσα δὲ χαίτη 405
ζεύγλης ἐξεριποῦσα παρὰ ζυγὸν οὖδας ἵκανεν·
αὐδήεντα δ᾽ ἔθηκε θεὰ λευκώλενος Ἥρη·
«καὶ λίην σ᾽ ἔτι νῦν γε σαώσομεν, ὄβριμ᾽ Ἀχιλλεῦ·
ἀλλά τοι ἐγγύθεν ἦμαρ ὀλέθριον· οὐδέ τοι ἡμεῖς
αἴτιοι, ἀλλὰ θεός τε μέγας καὶ Μοῖρα κραταιή. 410
οὐδὲ γὰρ ἡμετέρῃ βραδυτῆτί τε νωχελίῃ τε
Τρῶες ἀπ᾽ ὤμοιιν Πατρόκλου τεύχε᾽ ἕλοντο·
ἀλλὰ θεῶν ὤριστος, ὃν ἠΰκομος τέκε Λητώ,
ἔκταν᾽ ἐνὶ προμάχοισι καὶ Ἕκτορι κῦδος ἔδωκε.
νῶϊ δὲ καί κεν ἅμα πνοιῇ Ζεφύροιο θέοιμεν, 415
ἥν περ ἐλαφροτάτην φάσ᾽ ἔμμεναι· ἀλλὰ σοὶ αὐτῷ
μόρσιμόν ἐστι θεῷ τε καὶ ἀνέρι ἶφι δαμῆναι.»

Ὣς ἄρα φωνήσαντος Ἐρινύες ἔσχεθον αὐδήν.
τὸν δὲ μέγ᾽ ὀχθήσας προσέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς·
«Ξάνθε, τί μοι θάνατον μαντεύεαι; οὐδέ τί σε χρή. 420
εὖ νυ τὸ οἶδα καὶ αὐτὸς ὅ μοι μόρος ἐνθάδ᾽ ὀλέσθαι,
νόσφι φίλου πατρὸς καὶ μητέρος· ἀλλὰ καὶ ἔμπης
οὐ λήξω πρὶν Τρῶας ἅδην ἐλάσαι πολέμοιο.»

Ἦ ῥα, καὶ ἐν πρώτοις ἰάχων ἔχε μώνυχας ἵππους.