Ιλιάδα 23 στ. 226-286

Το αστέρι της αυγής επρόβαινε το φως στη γη μηνώντας,
και πίσω η χαραυγή η κροκόπεπλη στη θάλασσα απλωνόταν,
και τότε, πια η φωτιά εμαράθηκε, χαμήλωσε κι η φλόγα,
κι οι Ανέμοι πίσω στο παλάτι τους κινήσαν να διαγείρουν
μέσα απ᾽ το πέλαο το θρακιώτικο, που θέριευε βογγώντας. 230
Τότε ο Αχιλλέας μονάχα εμάκρυνεν απ᾽ την πυρά, και γέρνει
αποσταμένος· κι ήρθε ολόγλυκος ο γύπνος και τον πήρε.
Μα όπως μαζί οι ρηγάδες άρχισαν στο γιο του Ατρέα τρογύρα
να φτάνουν, ξύπνησε απ᾽ το σούσουρο κι από το ποδοβόλι·
πετάχτη απάνω κι ανακάθισε, κι αυτά τούς λέει τα λόγια: 235
«Υγιέ του Ατρέα και σεις οι επίλοιποι των Αχαιών αρχόντοι,
πάρτε και σβήστε με φλογόμαυρο κρασί τη θράκα πρώτα,
από μιαν άκρη ως άλλη, ως πού ᾽φτασε της πυρκαγιάς η λύσσα·
μετά ας μαζέψουμε τα κόκαλα, καλά διαλέγοντάς τα,
του Πάτροκλου· δεν είναι δύσκολο πολύ να ξεχωρίσουν· 240
τι στης πυράς τη μέση εκείτουνταν, κι οι άλλοι εκαιγόνταν χώρια,
στις άκρες άκρες, αξεχώριστα, κι αλόγατα κι ανθρώποι.
Κι ας του τα βάλουμε σε ολόχρυσο μετά σταμνί, σε ξίγκι
μέσα διπλό, ως να ᾽ρθεί κι η αράδα μου να κατεβώ στον Άδη.
Όμως το μνήμα του δε θά ᾽λεγα πολύ τρανό να γένει, 245
μονάχα τόσο όσο ταιριάζει του· κι έπειτα σεις οι Αργίτες
φαρδύνετέ το κι αψηλώστε το σα λείψω εγώ, και πίσω
θά ᾽χετε μείνει στα πολύκουπα καράβια εσείς τρογύρα.»

Είπε ο Αχιλλέας ο φτεροπόδαρος, κι αυτοί τού ακούσαν όλοι·
πήραν και σβήσαν με φλογόμαυρο κρασί τη θράκα πρώτα, 250
ώσπου ᾽χε φτάσει η φλόγα, κι έμενε πυκνή πεσμένη η στάχτη·
και κλαίοντας μάζευαν σε ολόχρυσο μέσα σταμνί, σε ξίγκι
διπλό χωμένα τ᾽ άσπρα κόκαλα του πρόσχαρου συντρόφου·
και με πανί αγανό ως τα τύλιξαν, τα κρύψαν στο καλύβι·
μετά το μνήμα κυκλοχάραξαν και στήσαν τα θεμέλια, 255
τρογύρα απ᾽ την πυρά, και σώρωσαν το χώμα με βιασύνη·
κι ως το σωρώσαν, πήραν κι έφευγαν. Τότε ο Αχιλλέας τ᾽ ασκέρι
λέει να μη φύγει, μόν᾽ καθίζοντας ν᾽ ανοίξει τόπο γύρα.
Και στήνει αγώνες, κι από τ᾽ άρμενα για όσους νικήσουν βγάζει
λεβέτια και τριπόδια κι άλογα και βόδια και μουλάρια, 260
και ακόμα σίδερο σταχτόμαυρο κι ωριοζωσμένες σκλάβες.

Βάζει τρανά βραβεία στους γρήγορους αλογολάτες πρώτα,
μια σκλάβα, τέχνες αψεγάδιαστες που κάτεχε, κι ακόμα
τρανό λεβέτι εικοσιδυόλιτρο, με αρβάλια, να τα πάρει
ο πρώτος· κι έβαζε στο δεύτερο να πάρει μια φοράδα 265
άζευτη ακόμα, εξαχρονίτικη, μουλάρι γκαστρωμένη·
και για τον τρίτο πάλε αγκίνιαστο λεβέτι βάζει κάτω,
που έπαιρνε λίτρες μέσα τέσσερεις, στραφταλιστό, πανώριο·
και για τον τέταρτο δυο τάλαντα χρυσάφι βάζει ατόφιο,
και κούπα αγκίνιαστη, διπλόγουβη, στερνά του πέμπτου βάζει. 270
Ορθός στη μέση τότε στέκοντας φωνάζει στους Αργίτες:
«Υγιέ του Ατρέα και σεις οι επίλοιποι καλαντρειωμένοι Αργίτες,
νά τα βραβεία, τους αλογάρηδες που καρτερούν να τρέξουν.
Αν τον αγώνα τώρα εστήναμε γι᾽ άλλου νεκρού τη μνήμη,
σίγουρα εγώ το πρώτο θά ᾽παιρνα να φέρω στο καλύβι· 275
τι είν᾽ τα δικά μου, το κατέχετε, τα πιο γοργόποδα άτια,
τι αθάνατά ειναι, στον πατέρα μου του Ποσειδώνα δώρο,
κι εκείνος πάλε εμένα τά ᾽δωκε, να τα κρατώ δικά μου.
Μα τώρα εγώ με τα μονόνυχα φαριά μου δε θα τρέξω·
τι τέτοιο αμαξολάτη εχάσανε, στον κόσμο ξακουσμένο, 280
που με νερό καθάριο ως τά ᾽λουζε, γεμάτος καλοσύνη
με λάδι ακράτο τούς περέχυνε κάθε φορά τις χήτες.
Τώρα τον κλαίνε αμετασάλευτα, κι οι χήτες τους στο χώμα
κάτω ακουμπούν και δε σαλεύουνε, τέτοιο καημό που νιώθουν.
Μα οι άλλοι Αργίτες, όσοι πέτεστε γοργά πως έχετε άτια 285
και στέρια αμάξια, μες στο στράτεμα σκωθείτε αλέστα τώρα!»

Ἦμος δ᾽ ἑωσφόρος εἶσι φόως ἐρέων ἐπὶ γαῖαν,
ὅν τε μέτα κροκόπεπλος ὑπεὶρ ἅλα κίδναται ἠώς,
τῆμος πυρκαϊὴ ἐμαραίνετο, παύσατο δὲ φλόξ.
οἱ δ᾽ ἄνεμοι πάλιν αὖτις ἔβαν οἶκόνδε νέεσθαι
Θρηΐκιον κατὰ πόντον· ὁ δ᾽ ἔστενεν οἴδματι θύων. 230
Πηλεΐδης δ᾽ ἀπὸ πυρκαϊῆς ἑτέρωσε λιασθεὶς
κλίνθη κεκμηώς, ἐπὶ δὲ γλυκὺς ὕπνος ὄρουσεν·
οἱ δ᾽ ἀμφ᾽ Ἀτρεΐωνα ἀολλέες ἠγερέθοντο·
τῶν μιν ἐπερχομένων ὅμαδος καὶ δοῦπος ἔγειρεν,
ἕζετο δ᾽ ὀρθωθεὶς καί σφεας πρὸς μῦθον ἔειπεν· 235
«Ἀτρεΐδη τε καὶ ἄλλοι ἀριστῆες Παναχαιῶν,
πρῶτον μὲν κατὰ πυρκαϊὴν σβέσατ᾽ αἴθοπι οἴνῳ
πᾶσαν, ὁπόσσον ἐπέσχε πυρὸς μένος· αὐτὰρ ἔπειτα
ὀστέα Πατρόκλοιο Μενοιτιάδαο λέγωμεν
εὖ διαγιγνώσκοντες· ἀριφραδέα δὲ τέτυκται· 240
ἐν μέσσῃ γὰρ ἔκειτο πυρῇ, τοὶ δ᾽ ἄλλοι ἄνευθεν
ἐσχατιῇ καίοντ᾽ ἐπιμὶξ ἵπποι τε καὶ ἄνδρες.
καὶ τὰ μὲν ἐν χρυσέῃ φιάλῃ καὶ δίπλακι δημῷ
θείομεν, εἰς ὅ κεν αὐτὸς ἐγὼν Ἄϊδι κεύθωμαι.
τύμβον δ᾽ οὐ μάλα πολλὸν ἐγὼ πονέεσθαι ἄνωγα, 245
ἀλλ᾽ ἐπιεικέα τοῖον· ἔπειτα δὲ καὶ τὸν Ἀχαιοὶ
εὐρύν θ᾽ ὑψηλόν τε τιθήμεναι, οἵ κεν ἐμεῖο
δεύτεροι ἐν νήεσσι πολυκλήϊσι λίπησθε.»

Ὣς ἔφαθ᾽, οἱ δ᾽ ἐπίθοντο ποδώκεϊ Πηλεΐωνι.
πρῶτον μὲν κατὰ πυρκαϊὴν σβέσαν αἴθοπι οἴνῳ, 250
ὅσσον ἐπὶ φλὸξ ἦλθε, βαθεῖα δὲ κάππεσε τέφρη·
κλαίοντες δ᾽ ἑτάροιο ἐνηέος ὀστέα λευκὰ
ἄλλεγον ἐς χρυσέην φιάλην καὶ δίπλακα δημόν,
ἐν κλισίῃσι δὲ θέντες ἑανῷ λιτὶ κάλυψαν·
τορνώσαντο δὲ σῆμα θεμείλιά τε προβάλοντο 255
ἀμφὶ πυρήν· εἶθαρ δὲ χυτὴν ἐπὶ γαῖαν ἔχευαν,
χεύαντες δὲ τὸ σῆμα πάλιν κίον. αὐτὰρ Ἀχιλλεὺς
αὐτοῦ λαὸν ἔρυκε καὶ ἵζανεν εὐρὺν ἀγῶνα,
νηῶν δ᾽ ἔκφερ᾽ ἄεθλα, λέβητάς τε τρίποδάς τε
ἵππους θ᾽ ἡμιόνους τε βοῶν τ᾽ ἴφθιμα κάρηνα, 260
ἠδὲ γυναῖκας ἐϋζώνους πολιόν τε σίδηρον.

Ἱππεῦσιν μὲν πρῶτα ποδώκεσιν ἀγλά᾽ ἄεθλα
θῆκε γυναῖκα ἄγεσθαι ἀμύμονα ἔργα ἰδυῖαν
καὶ τρίποδ᾽ ὠτώεντα δυωκαιεικοσίμετρον,
τῷ πρώτῳ· ἀτὰρ αὖ τῷ δευτέρῳ ἵππον ἔθηκεν 265
ἑξέτε᾽ ἀδμήτην, βρέφος ἡμίονον κυέουσαν·
αὐτὰρ τῷ τριτάτῳ ἄπυρον κατέθηκε λέβητα
καλόν, τέσσαρα μέτρα κεχανδότα, λευκὸν ἔτ᾽ αὔτως·
τῷ δὲ τετάρτῳ θῆκε δύω χρυσοῖο τάλαντα,
πέμπτῳ δ᾽ ἀμφίθετον φιάλην ἀπύρωτον ἔθηκε. 270
στῆ δ᾽ ὀρθὸς καὶ μῦθον ἐν Ἀργείοισιν ἔειπεν·
«Ἀτρεΐδη τε καὶ ἄλλοι ἐϋκνήμιδες Ἀχαιοί,
ἱππῆας τάδ᾽ ἄεθλα δεδεγμένα κεῖτ᾽ ἐν ἀγῶνι.
εἰ μὲν νῦν ἐπὶ ἄλλῳ ἀεθλεύοιμεν Ἀχαιοί,
ἦ τ᾽ ἂν ἐγὼ τὰ πρῶτα λαβὼν κλισίηνδε φεροίμην. 275
ἴστε γὰρ ὅσσον ἐμοὶ ἀρετῇ περιβάλλετον ἵπποι·
ἀθάνατοί τε γάρ εἰσι, Ποσειδάων δὲ πόρ᾽ αὐτοὺς
πατρὶ ἐμῷ Πηλῆϊ, ὁ δ᾽ αὖτ᾽ ἐμοὶ ἐγγυάλιξεν.
ἀλλ᾽ ἤτοι μὲν ἐγὼ μενέω καὶ μώνυχες ἵπποι·
τοίου γὰρ κλέος ἐσθλὸν ἀπώλεσαν ἡνιόχοιο 280
ἠπίου, ὅς σφωϊν μάλα πολλάκις ὑγρὸν ἔλαιον
χαιτάων κατέχευε λοέσσας ὕδατι λευκῷ.
τὸν τώ γ᾽ ἑσταότες πενθείετον, οὔδεϊ δέ σφι
χαῖται ἐρηρέδαται, τὼ δ᾽ ἕστατον ἀχνυμένω κῆρ.
ἄλλοι δὲ στέλλεσθε κατὰ στρατόν, ὅς τις Ἀχαιῶν 285
ἵπποισίν τε πέποιθε καὶ ἅρμασι κολλητοῖσιν.»