Ιλιάδα 23 στ. 161-225 | Ομηρικά Έπη

Κι ο πρωταφέντης Αγαμέμνονας, το λόγο του γρικώντας,
γοργά σκορπάει στα καλοζύγιαστα καράβια όλο τ᾽ ασκέρι.
Κι όσοι είχανε την έγνοια απόμειναν και σώριαζαν τα ξύλα.
Πυρά, μάκρος και φάρδος, σήκωσαν ως εκατό ποδάρια·
και βάλαν το νεκρό κατάκορφα με πικραμένα σπλάχνα. 165
Στεφανοκέρατα, στριφτόζαλα πλήθος εγδέρναν βόδια,
κι αρνιά παχιά, κι ως τα συγύρισαν μπρος στην πυρά, τους παίρνει
το πάχος ο Αχιλλέας ο αντρόψυχος, και το νεκρό σκεπάζει
κεφάλι ως πόδια, και τρογύρα του στοιβάζει τα κορμιά τους.
Σταμνιά γεμάτα μέλι κι άλειμμα στοιβάζει ακόμα δίπλα 170
στο νεκροκρέβατό του, κι έριξε μες στην πυρά με βιάση
τέσσερα αλόγατα αψηλόλαιμα, βαριά θρηνολογώντας.
Κι από τα εννιά σκυλιά που εθρέφουνταν στου ρήγα το τραπέζι
παίρνει διαλέγει δυο, κι ως τά ᾽σφαξε, μες στην πυρά τα ρίχνει,
μαζί τα δώδεκα αρχοντόπουλα των Τρώων των αντρειωμένων, 175
σφαγμένα απ᾽ το χαλκό του, κι έβραζαν τα φρένα του απ᾽ το φόνο.
Κι ως έβαλε φωτιά ακατάλυτη στα ξύλα να φουντώσουν,
σέρνει φωνή κι ανακαλέστηκε τον γκαρδιακό του ακράνη:
«Γεια και χαρά σου πάντα, Πάτροκλε, κι ας βρίσκεσαι στον Άδη!
Νά που τελεύουν όσα σού ᾽ταξα πιο πριν· των Τρώων των γαύρων 180
δώδεκα γιοι, τρανά αρχοντόπουλα, σε συντροφεύουν τώρα,
κι όλα τα τρώει η φωτιά· τον Έχτορα, το γιο του Πρίαμου, μόνο
δε θα τον φάει η φωτιά· τον φύλαξα για να τον φαν οι σκύλοι!»

Έτσι μιλούσε φοβερίζοντας· μα οι σκύλοι δε ζυγώναν,
τι είχε την έγνοια και του απόδιωχνε τους σκύλους η Αφροδίτη 185
μέρα και νύχτα, και με αθάνατο ροδόλαδο άλειφέ τον,
μην ξεγδαρθεί, ως θα τον βολόσουρνε στο χώμα δώθε κείθε.
Κι ο Απόλλωνας ο Φοίβος πάνω του κρεμάει ψηλά απ᾽ τα ουράνια
στη γη βαθύ, γαλάζιο σύγνεφο, κι όλο τον τόπο ισκιώνει,
όσο ο νεκρός κρατούσε, η δύναμη του γήλιου μην προφτάξει 190
γύρα απ᾽ τα νεύρα κι απ᾽ τις σάρκες του το δέρμα να ξεράνει.

Ωστόσο του νεκρού του Πάτροκλου δε φούντωνεν η φλόγα.
Τότε ο Αχιλλέας ο φτεροπόδαρος στοχάστηκε άλλα πάλε·
πιο πέρα απ᾽ τη φωτιά τραβήχτηκε κι ευκιόταν στους Ανέμους,
Βοριά και Ζέφυρο, περίτρανες θυσίες προσφέρνοντάς τους· 195
κι απ᾽ τη χρυσή του κούπα κάνοντας πλήθιες σπονδές, να φτάσουν
τους παρακάλαε να φυσήξουνε, τα ξύλα να κορώσουν,
και τους νεκρούς να κάψουν γρήγορα. Κι η φτεροπόδαρη Ίρη
τρέχει γρικώντας τον στους Άνεμους το μήνυμα να φέρει.
Κι αυτοί στου ανταριασμένου Ζέφυρου καθόνταν το τραπέζι 200
και ξεφαντώναν όλοι· τρέχοντας η Ίριδα εστάθη τότε
στο πέτρινο κατώφλι· κι οι Άνεμοι, μόλις την είδαν, όλοι
πετιούνται απάνω, κι ο καθένας τους την έκραζε κοντά του.
Μα να καθίσει αυτή δεν ήθελε, μόν᾽ έτσι τους μιλούσε:
«Δεν κάθουμαι· να γείρω βιάζουμαι στου Ωκεανού το ρέμα, 205
εκεί που οι Αιθίοπες στους αθάνατους τρανές θυσίες προσφέρνουν,
να πάρω απ᾽ τα σφαχτά τ᾽ αγιάτικα κι εγώ το μερτικό μου.
Μα το Βοριά και το στριγγόλαλο το Ζέφυρο ο Αχιλλέας
παρακαλάει να ᾽ρθούν, κι ατίμητες, τρανές θυσίες σάς τάζει,
τα ξύλα στην πυρά ν᾽ ανάψετε, που απάνω τους ξαπλώνει 210
νεκρός ο Πάτροκλος, και μύρουνται γι᾽ αυτόν οι Αργίτες όλοι.»

Ως είπε τούτα, φεύγει τρέχοντας· κι εκείνοι ετιναχτήκαν
με άγριον αχό, κι ομπρός τους έδιωχναν κοπαδιαστά τα νέφη.
Φυσώντας χύθηκαν στο πέλαγο, κι ασκώνουνταν το κύμα
στο σουριχτό τους φυσομάνημα· στην Τροία σα φτάσαν τέλος, 215
χιμούν στα ξύλα, κι άγρια ασκώθηκε φωτιά τριζοκοπώντας.
Τη φλόγα της πυράς λαμπάδιαζαν ολονυχτίς οι δυο τους
φυσώντας με βουή· διπλόγουβη κρατώντας κι ο Αχιλλέας
μια κούπα ολονυχτίς ανάσερνεν από χρυσό κροντήρι
κρασί, κι απά στη γη το στάλαζε και μούσκευε το χώμα, 220
κι όλο και την ψυχή του Πάτροκλου του δόλιου ανακαλιόταν.
Πώς μύρεται πατέρας, καίγοντας τα κόκαλα του γιου του,
που ως νιόγαμπρος πεθαίνει, εσπάραξε τους άμοιρους γονιούς του·
όμοια ο Αχιλλέας βαριαστενάζοντας στις φλόγες πλάι σουρνόταν
και του ακριβού του ακράνη καίγοντας τα κόκαλα εθρηνούσε. 225

Αὐτὰρ ἐπεὶ τό γ᾽ ἄκουσεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων,
αὐτίκα λαὸν μὲν σκέδασεν κατὰ νῆας ἐΐσας,
κηδεμόνες δὲ παρ᾽ αὖθι μένον καὶ νήεον ὕλην,
ποίησαν δὲ πυρὴν ἑκατόμπεδον ἔνθα καὶ ἔνθα,
ἐν δὲ πυρῇ ὑπάτῃ νεκρὸν θέσαν ἀχνύμενοι κῆρ. 165
πολλὰ δὲ ἴφια μῆλα καὶ εἰλίποδας ἕλικας βοῦς
πρόσθε πυρῆς ἔδερόν τε καὶ ἄμφεπον· ἐκ δ᾽ ἄρα πάντων
δημὸν ἑλὼν ἐκάλυψε νέκυν μεγάθυμος Ἀχιλλεὺς
ἐς πόδας ἐκ κεφαλῆς, περὶ δὲ δρατὰ σώματα νήει.
ἐν δ᾽ ἐτίθει μέλιτος καὶ ἀλείφατος ἀμφιφορῆας, 170
πρὸς λέχεα κλίνων· πίσυρας δ᾽ ἐριαύχενας ἵππους
ἐσσυμένως ἐνέβαλλε πυρῇ μεγάλα στεναχίζων.
ἐννέα τῷ γε ἄνακτι τραπεζῆες κύνες ἦσαν,
καὶ μὲν τῶν ἐνέβαλλε πυρῇ δύο δειροτομήσας,
δώδεκα δὲ Τρώων μεγαθύμων υἱέας ἐσθλοὺς 175
χαλκῷ δηϊόων· κακὰ δὲ φρεσὶ μήδετο ἔργα·
ἐν δὲ πυρὸς μένος ἧκε σιδήρεον, ὄφρα νέμοιτο.
ᾤμωξέν τ᾽ ἄρ᾽ ἔπειτα, φίλον δ᾽ ὀνόμηνεν ἑταῖρον·
«χαῖρέ μοι, ὦ Πάτροκλε, καὶ εἰν Ἀΐδαο δόμοισι·
πάντα γὰρ ἤδη τοι τελέω τὰ πάροιθεν ὑπέστην. 180
δώδεκα μὲν Τρώων μεγαθύμων υἱέας ἐσθλοὺς
τοὺς ἅμα σοὶ πάντας πῦρ ἐσθίει· Ἕκτορα δ᾽ οὔ τι
δώσω Πριαμίδην πυρὶ δαπτέμεν, ἀλλὰ κύνεσσιν.»

Ὣς φάτ᾽ ἀπειλήσας· τὸν δ᾽ οὐ κύνες ἀμφεπένοντο,
ἀλλὰ κύνας μὲν ἄλαλκε Διὸς θυγάτηρ Ἀφροδίτη 185
ἤματα καὶ νύκτας, ῥοδόεντι δὲ χρῖεν ἐλαίῳ
ἀμβροσίῳ, ἵνα μή μιν ἀποδρύφοι ἑλκυστάζων.
τῷ δ᾽ ἐπὶ κυάνεον νέφος ἤγαγε Φοῖβος Ἀπόλλων
οὐρανόθεν πεδίονδε, κάλυψε δὲ χῶρον ἅπαντα
ὅσσον ἐπεῖχε νέκυς, μὴ πρὶν μένος ἠελίοιο 190
σκήλει᾽ ἀμφὶ περὶ χρόα ἴνεσιν ἠδὲ μέλεσσιν.

Οὐδὲ πυρὴ Πατρόκλου ἐκαίετο τεθνηῶτος·
ἔνθ᾽ αὖτ᾽ ἀλλ᾽ ἐνόησε ποδάρκης δῖος Ἀχιλλεύς·
στὰς ἀπάνευθε πυρῆς δοιοῖς ἠρᾶτ᾽ ἀνέμοισι,
Βορέῃ καὶ Ζεφύρῳ, καὶ ὑπίσχετο ἱερὰ καλά· 195
πολλὰ δὲ καὶ σπένδων χρυσέῳ δέπαϊ λιτάνευεν
ἐλθέμεν, ὄφρα τάχιστα πυρὶ φλεγεθοίατο νεκροί,
ὕλη τε σεύαιτο καήμεναι. ὦκα δὲ Ἶρις
ἀράων ἀΐουσα μετάγγελος ἦλθ᾽ ἀνέμοισιν.
οἱ μὲν ἄρα Ζεφύροιο δυσαέος ἀθρόοι ἔνδον 200
εἰλαπίνην δαίνυντο· θέουσα δὲ Ἶρις ἐπέστη
βηλῷ ἔπι λιθέῳ· τοὶ δ᾽ ὡς ἴδον ὀφθαλμοῖσι,
πάντες ἀνήϊξαν, κάλεόν τέ μιν εἰς ἓ ἕκαστος·
ἡ δ᾽ αὖθ᾽ ἕζεσθαι μὲν ἀνήνατο, εἶπε δὲ μῦθον·
«οὐχ ἕδος· εἶμι γὰρ αὖτις ἐπ᾽ Ὠκεανοῖο ῥέεθρα 205
Αἰθιόπων ἐς γαῖαν, ὅθι ῥέζουσ᾽ ἑκατόμβας
ἀθανάτοις, ἵνα δὴ καὶ ἐγὼ μεταδαίσομαι ἱρῶν.
ἀλλ᾽ Ἀχιλεὺς Βορέην ἠδὲ Ζέφυρον κελαδεινὸν
ἐλθεῖν ἀρᾶται, καὶ ὑπίσχεται ἱερὰ καλά,
ὄφρα πυρὴν ὄρσητε καήμεναι, ᾗ ἔνι κεῖται 210
Πάτροκλος, τὸν πάντες ἀναστενάχουσιν Ἀχαιοί.»

Ἡ μὲν ἄρ᾽ ὣς εἰποῦσ᾽ ἀπεβήσετο, τοὶ δ᾽ ὀρέοντο
ἠχῇ θεσπεσίῃ νέφεα κλονέοντε πάροιθεν.
αἶψα δὲ πόντον ἵκανον ἀήμεναι, ὦρτο δὲ κῦμα
πνοιῇ ὕπο λιγυρῇ· Τροίην δ᾽ ἐρίβωλον ἱκέσθην, 215
ἐν δὲ πυρῇ πεσέτην, μέγα δ᾽ ἴαχε θεσπιδαὲς πῦρ.
παννύχιοι δ᾽ ἄρα τοί γε πυρῆς ἄμυδις φλόγ᾽ ἔβαλλον,
φυσῶντες λιγέως· ὁ δὲ πάννυχος ὠκὺς Ἀχιλλεὺς
χρυσέου ἐκ κρητῆρος, ἑλὼν δέπας ἀμφικύπελλον,
οἶνον ἀφυσσόμενος χαμάδις χέε, δεῦε δὲ γαῖαν, 220
ψυχὴν κικλήσκων Πατροκλῆος δειλοῖο.
ὡς δὲ πατὴρ οὗ παιδὸς ὀδύρεται ὀστέα καίων,
νυμφίου, ὅς τε θανὼν δειλοὺς ἀκάχησε τοκῆας,
ὣς Ἀχιλεὺς ἑτάροιο ὀδύρετο ὀστέα καίων,
ἑρπύζων παρὰ πυρκαϊήν, ἁδινὰ στεναχίζων. 225