Ιλιάδα 21 στ. 200-283

Είπε, και τράβηξε το χάλκινο κοντάρι του απ᾽ τον όχτο, 200
κι αυτόν κει πέρα τον παράτησε, σαν πήρε τη ζωή του,
απ᾽ το βαθύ νερό να βρέχεται, στον άμμο ξαπλωμένος.
Χέλια και ψάρια τον κυκλόφερναν ολούθε, και παλεύαν
το ξίγκι στα νεφρά του ολόγυρα δαγκώνοντας να φάνε.
Κι εκείνος χύθη στους αντρόκαρδους τους Παίονες πάνω τότε, 205
καθώς αυτοί να φύγουν πάλευαν πλάι στο αφριστό ποτάμι,
τον πιο αντρειωμένο τους ως ξέκριναν στην άγρια μάχη μέσα
απ᾽ του Αχιλλέα τα χέρια τ᾽ άσπλαχνα και το σπαθί να πέφτει.

Σκότωσε τότε το Θερσίλοχο, το Μύδωνα, το Μνήσο,
τον Οφελέστη, τον Αστύπυλο, το Θράσιο και τον Αίνιο. 210
Μα κι άλλους Παίονες ο γοργόποδος θα σκότωνε Αχιλλέας,
απ᾽ τις στροβίλες του αν δεν πρόβαινε να κράξει θυμωμένος
ο ποταμός ο βαθιοστρόβιλος, ίδια θνητός στο διώμα:
«Περνάς εσύ, Αχιλλέα, στη δύναμη, περνάς και στην αγριάδα
κάθε άλλον άνθρωπο, τι οι αθάνατοι σε παραστέκουν πάντα. 215
Τους Τρώες ο γιος του Κρόνου αν σού ᾽δωκε να τους χαλάσεις όλους,
στον κάμπο καν μακριά μου δίωξε τους και σκότωνε όσους θέλεις·
τι με κουφάρια το πανέμορφο μου ξεχειλίζει ρέμα,
κι ουδέ μπορώ στην άγια θάλασσα να χύσω τα νερά μου·
με φράζουν οι νεκροί· μα ανήμερος εσύ σκοτώνεις πάντα. 220
Σταμάτα πια, τρανέ πολέμαρχε, και τά ᾽χω πια σαστίσει!»

Τότε ο Αχιλλέας ο φτεροπόδαρος του απηλογήθη κι είπε:
«Όλα θα γίνουν τούτα, Σκάμαντρε θεϊκέ, καθώς ορίζεις·
όμως τους Τρώες τους καυκησιάρηδες να σφάζω δε θα πάψω,
πριν τους στριμώξω μες στο κάστρο τους, κι ακόμα χτυπηθούμε 225
στήθος με στήθος με τον Έχτορα, κι όποιονε πάρει ο Χάρος!»

Αυτά ειπε, και στους Τρώες αλύπητος, ίδια θεός, χιμίζει·
κι ο ποταμός ο βαθιοστρόβιλος του Φοίβου τότε κράζει:
«Του Δία βλαστάρι, Ασημοδόξαρε, που την αρμήνια, αλί μου,
του γιου του Κρόνου δε συνάκουσες! Πόσες φορές σου τό ᾽πε 230
να διαφεντέψεις παραστέκοντας τους Τρώες, ωσόπου νά ᾽ρθει
το δειλινό, τη γης ισκιώνοντας την παχιοχωματούσα.»

Αυτά ειπε, κι ο Αχιλλέας ο αντρόκαρδος στον ποταμό απ᾽ τον όχτο
μέσα πηδά· κι αυτός τού εχίμιξε με λύσσα, τα νερά του
απ᾽ άκρη ως άκρη αναταράζοντας, και τους νεκρούς αμπώθει, 235
πού ᾽χε ο Αχιλλέας σκοτώσει, κι άμετροι στοιβάζουνταν στο ρέμα·
όξω τους έβγαζε στους όχτους του, μουγκρίζοντας σαν ταύρος,
κι αυτούς που ζούσαν, στα πανέμορφα τους γλίτωνε νερά του,
μες στις μεγάλες του και τρίσβαθες στροβίλες κρύβοντάς τους.
Φριχτό το κύμα, πολυτάραχο, τον Αχιλλέα κυκλώνει, 240
και στο σκουτάρι απάνω πέφτοντας τον σπρώχνει, κι ουδέ βρίσκαν
τα πόδια του αντιστύλι κάτωθε. Μια λυγερή φουχτώνει
τρανή φτελιά, μα αυτή ξεκόρμισε και με τις ρίζες πέφτει,
τον όχτον όλο συνεπαίρνοντας· και τα νερά σταθήκαν
απ᾽ τα πυκνά κλαριά της, κι έγινε γιοφύρι, ως έπεσε όλη 245
στον ποταμό· κι αυτός τινάχτηκε μεμιάς απ᾽ τη στροβίλα,
και με γοργά ποδάρια εκίνησε στον κάμπο τρομαγμένος
να τρέχει· μα ο θεός απάνω του ξανά ο τρανός χιμίζει
κορφομελανιασμένος, θέλοντας τη φόρα του Αχιλλέα
του θείου να κόψει, και το θάνατο να διώξει από τους Τρώες. 250
Κι αυτός πετάχτη πέρα τρέχοντας, όσο του μάκρου φτάνει
μια κονταριά, κι η ορμή του θύμιζε το μαύρο, κυνηγάρη
αϊτό, το πιο τρανό και γρήγορο πουλί μες σε όλα τ᾽ άλλα·
όμοια εχιμούσε, και στα στήθη του πάνω ο χαλκός βροντούσε
τρομαχτικά, κι εκείνος έτρεχε ζητώντας να ξεφύγει· 255
μα ο Σκάμαντρος ξοπίσω του έρχουνταν με άγριον αχό κυλώντας.
Πώς νεροκράτης, που ξεκόβοντας πηγή μαυρονερούσα
να τρέξει τα νερό της άφησε σε δέντρα, σε περβόλια,
με το τσαπί στα χέρια, αδειάζοντας τα χώματα απ᾽ τ᾽ αυλάκι·
και τρέχει εκείνο συνεπαίρνοντας μπροστά του τα χαλίκια, 260
και κελαρύζει, ως τον κατήφορο κυλάει γοργά, κι αφήνει
το νεροκράτη ακόμα πίσω του, που όλο τού ανοίγει δρόμο·
όμοια, γοργός κι ας ήταν, πρόφταινε τον Αχιλλέα το κύμα
του πόταμου, τι ένας αθάνατος έναν θνητό νικά τον.
Και κάθε πού ᾽λεγε ο φτερόποδος, θείος Αχιλλέας να στρέψει, 265
κι ενάντια να σταθεί στο ρέμα του, να ιδεί αν τον κυνηγούνε
οι αθάνατοι όλοι, που το διάπλατο τον ουρανό αφεντεύουν,
του ποταμού του ουρανογέννητου το γιγαντένιο κύμα
ως το λαιμό ψηλά τού ανέβαινε· πηδούσε τρομαγμένος
αυτός, κι ο ποταμός τού λύγιζε τα γόνατα, ως εκύλα 270
με ορμή από κάτω, κι απ᾽ τα πόδια του το χώμα αποτραβούσε.
Τότε ο Αχιλλέας βογγώντας φώναξε, τον ουρανό κοιτώντας:
«Πατέρα Δία, θεός δε βρίσκεται κανείς να με γλιτώσει
απ᾽ το ποτάμι εδώ, τον άμοιρο; Στερνά ό,τι πάθω ας πάθω!
Μ᾽ απ᾽ τους θεούς που ζουν στον Όλυμπο δε φταίει κανένας τόσο, 275
μονάχα η μάνα μου, με ψέματα που με πλανούσε, τάχα
κάτω απ᾽ των Τρώων τα τείχη θά ᾽πεφτα των θωρακοζωσμένων
απ᾽ τις γοργόφτερες του Απόλλωνα σαγίτες χτυπημένος.
Νά ᾽πεφτα καν από τον Έχτορα, στους Τρώες τον πιο αντρειωμένο!
Τρανός καν έτσι ο που θα σκότωνε, τρανός κι ο σκοτωμένος. 280
Μα τώρα ειναι γραφτό μου θάνατο φριχτό να βρώ, ζωσμένος
από τρανό ποτάμι, ως άπλερο χοιροβοσκούδι, που άγρια
κατεβασιά το μεσοχείμωνο το πνίγει μες στο ρέμα!»

Ἦ ῥα, καὶ ἐκ κρημνοῖο ἐρύσσατο χάλκεον ἔγχος, 200
τὸν δὲ κατ᾽ αὐτόθι λεῖπεν, ἐπεὶ φίλον ἦτορ ἀπηύρα,
κείμενον ἐν ψαμάθοισι, δίαινε δέ μιν μέλαν ὕδωρ.
τὸν μὲν ἄρ᾽ ἐγχέλυές τε καὶ ἰχθύες ἀμφεπένοντο,
δημὸν ἐρεπτόμενοι ἐπινεφρίδιον κείροντες·
αὐτὰρ ὁ βῆ ῥ᾽ ἰέναι μετὰ Παίονας ἱπποκορυστάς, 205
οἵ ῥ᾽ ἔτι πὰρ ποταμὸν πεφοβήατο δινήεντα,
ὡς εἶδον τὸν ἄριστον ἐνὶ κρατερῇ ὑσμίνῃ
χέρσ᾽ ὕπο Πηλεΐδαο καὶ ἄορι ἶφι δαμέντα.
ἔνθ᾽ ἕλε Θερσίλοχόν τε Μύδωνά τε Ἀστύπυλόν τε
Μνῆσόν τε Θρασίον τε καὶ Αἴνιον ἠδ᾽ Ὀφελέστην· 210
καί νύ κ᾽ ἔτι πλέονας κτάνε Παίονας ὠκὺς Ἀχιλλεύς,
εἰ μὴ χωσάμενος προσέφη ποταμὸς βαθυδίνης,
ἀνέρι εἰσάμενος, βαθέης δ᾽ ἐκ φθέγξατο δίνης·
«ὦ Ἀχιλεῦ, περὶ μὲν κρατέεις, περὶ δ᾽ αἴσυλα ῥέζεις
ἀνδρῶν· αἰεὶ γάρ τοι ἀμύνουσιν θεοὶ αὐτοί. 215
εἴ τοι Τρῶας ἔδωκε Κρόνου παῖς πάντας ὀλέσσαι,
ἐξ ἐμέθεν γ᾽ ἐλάσας πεδίον κάτα μέρμερα ῥέζε·
πλήθει γὰρ δή μοι νεκύων ἐρατεινὰ ῥέεθρα,
οὐδέ τί πῃ δύναμαι προχέειν ῥόον εἰς ἅλα δῖαν
στεινόμενος νεκύεσσι, σὺ δὲ κτείνεις ἀϊδήλως. 220
ἀλλ᾽ ἄγε δὴ καὶ ἔασον· ἄγη μ᾽ ἔχει, ὄρχαμε λαῶν.»

Τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς·
«ἔσται ταῦτα, Σκάμανδρε διοτρεφές, ὡς σὺ κελεύεις.
Τρῶας δ᾽ οὐ πρὶν λήξω ὑπερφιάλους ἐναρίζων,
πρὶν ἔλσαι κατὰ ἄστυ καὶ Ἕκτορι πειρηθῆναι 225
ἀντιβίην, ἤ κέν με δαμάσσεται, ἦ κεν ἐγὼ τόν.»

Ὣς εἰπὼν Τρώεσσιν ἐπέσσυτο δαίμονι ἶσος·
καὶ τότ᾽ Ἀπόλλωνα προσέφη ποταμὸς βαθυδίνης·
«ὢ πόποι, ἀργυρότοξε, Διὸς τέκος, οὐ σύ γε βουλὰς
εἰρύσαο Κρονίωνος, ὅ τοι μάλα πόλλ᾽ ἐπέτελλε 230
Τρωσὶ παρεστάμεναι καὶ ἀμύνειν, εἰς ὅ κεν ἔλθῃ
δείελος ὀψὲ δύων, σκιάσῃ δ᾽ ἐρίβωλον ἄρουραν.»

Ἦ, καὶ Ἀχιλλεὺς μὲν δουρικλυτὸς ἔνθορε μέσσῳ
κρημνοῦ ἀπαΐξας· ὁ δ᾽ ἐπέσσυτο οἴδματι θύων,
πάντα δ᾽ ὄρινε ῥέεθρα κυκώμενος, ὦσε δὲ νεκροὺς 235
πολλούς, οἵ ῥα κατ᾽ αὐτὸν ἅλις ἔσαν, οὓς κτάν᾽ Ἀχιλλεύς·
τοὺς ἔκβαλλε θύραζε, μεμυκὼς ἠΰτε ταῦρος,
χέρσονδε· ζωοὺς δὲ σάω κατὰ καλὰ ῥέεθρα,
κρύπτων ἐν δίνῃσι βαθείῃσιν μεγάλῃσι.
δεινὸν δ᾽ ἀμφ᾽ Ἀχιλῆα κυκώμενον ἵστατο κῦμα, 240
ὤθει δ᾽ ἐν σάκεϊ πίπτων ῥόος· οὐδὲ πόδεσσιν
εἶχε στηρίξασθαι· ὁ δὲ πτελέην ἕλε χερσὶν
εὐφυέα μεγάλην· ἡ δ᾽ ἐκ ῥιζέων ἐριποῦσα
κρημνὸν ἅπαντα διῶσεν, ἐπέσχε δὲ καλὰ ῥέεθρα
ὄζοισιν πυκινοῖσι, γεφύρωσεν δέ μιν αὐτὸν 245
εἴσω πᾶσ᾽ ἐριποῦσ᾽· ὁ δ᾽ ἄρ᾽ ἐκ δίνης ἀνορούσας
ἤϊξεν πεδίοιο ποσὶ κραιπνοῖσι πέτεσθαι,
δείσας· οὐδέ τ᾽ ἔληγε θεὸς μέγας, ὦρτο δ᾽ ἐπ᾽ αὐτῷ
ἀκροκελαινιόων, ἵνα μιν παύσειε πόνοιο
δῖον Ἀχιλλῆα, Τρώεσσι δὲ λοιγὸν ἀλάλκοι. 250
Πηλεΐδης δ᾽ ἀπόρουσεν ὅσον τ᾽ ἐπὶ δουρὸς ἐρωή,
αἰετοῦ οἴματ᾽ ἔχων μέλανος, τοῦ θηρητῆρος,
ὅς θ᾽ ἅμα κάρτιστός τε καὶ ὤκιστος πετεηνῶν·
τῷ ἐϊκὼς ἤϊξεν, ἐπὶ στήθεσσι δὲ χαλκὸς
σμερδαλέον κονάβιζεν· ὕπαιθα δὲ τοῖο λιασθεὶς 255
φεῦγ᾽, ὁ δ᾽ ὄπισθε ῥέων ἕπετο μεγάλῳ ὀρυμαγδῷ.
ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ἀνὴρ ὀχετηγὸς ἀπὸ κρήνης μελανύδρου
ἂμ φυτὰ καὶ κήπους ὕδατι ῥόον ἡγεμονεύῃ
χερσὶ μάκελλαν ἔχων, ἀμάρης ἐξ ἔχματα βάλλων·
τοῦ μέν τε προρέοντος ὑπὸ ψηφῖδες ἅπασαι 260
ὀχλεῦνται· τὸ δέ τ᾽ ὦκα κατειβόμενον κελαρύζει
χώρῳ ἔνι προαλεῖ, φθάνει δέ τε καὶ τὸν ἄγοντα·
ὣς αἰεὶ Ἀχιλῆα κιχήσατο κῦμα ῥόοιο
καὶ λαιψηρὸν ἐόντα· θεοὶ δέ τε φέρτεροι ἀνδρῶν.
ὁσσάκι δ᾽ ὁρμήσειε ποδάρκης δῖος Ἀχιλλεὺς 265
στῆναι ἐναντίβιον καὶ γνώμεναι εἴ μιν ἅπαντες
ἀθάνατοι φοβέουσι, τοὶ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσι,
τοσσάκι μιν μέγα κῦμα διιπετέος ποταμοῖο
πλάζ᾽ ὤμους καθύπερθεν· ὁ δ᾽ ὑψόσε ποσσὶν ἐπήδα
θυμῷ ἀνιάζων· ποταμὸς δ᾽ ὑπὸ γούνατ᾽ ἐδάμνα 270
λάβρος ὕπαιθα ῥέων, κονίην δ᾽ ὑπέρεπτε ποδοῖιν.
Πηλεΐδης δ᾽ ᾤμωξεν ἰδὼν εἰς οὐρανὸν εὐρύν·
«Ζεῦ πάτερ, ὡς οὔ τίς με θεῶν ἐλεεινὸν ὑπέστη
ἐκ ποταμοῖο σαῶσαι· ἔπειτα δὲ καί τι πάθοιμι.
ἄλλος δ᾽ οὔ τίς μοι τόσον αἴτιος Οὐρανιώνων, 275
ἀλλὰ φίλη μήτηρ, ἥ με ψεύδεσσιν ἔθελγεν·
ἥ μ᾽ ἔφατο Τρώων ὑπὸ τείχεϊ θωρηκτάων
λαιψηροῖς ὀλέεσθαι Ἀπόλλωνος βελέεσσιν.
ὥς μ᾽ ὄφελ᾽ Ἕκτωρ κτεῖναι, ὃς ἐνθάδε γ᾽ ἔτραφ᾽ ἄριστος·
τῶ κ᾽ ἀγαθὸς μὲν ἔπεφν᾽, ἀγαθὸν δέ κεν ἐξενάριξε· 280
νῦν δέ με λευγαλέῳ θανάτῳ εἵμαρτο ἁλῶναι
ἐρχθέντ᾽ ἐν μεγάλῳ ποταμῷ, ὡς παῖδα συφορβόν,
ὅν ῥά τ᾽ ἔναυλος ἀποέρσῃ χειμῶνι περῶντα.»