Μεταφράσεις Ν. Καζαντζάκη - Ι. Θ. Κακριδή
Ιλιάδα 15 στ. 218-299
Αυτά ειπε ο Κοσμοσείστης, κι άφησε τους Αχαιούς κι εχώθη
στα κύματα, κι ευτύς τον ένιωσαν το μισεμό του εκείνοι.
και τότε ο Δίας του Φοίβου εμίλησεν ο νεφελοστοιβάχτης: 220
«Kαι τώρα, Απόλλωνα, στον Έχτορα τον χαλκοκράνη τρέχα,
τι πια της Γης ο αφέντης έφυγεν, ο Κοσμοσείστης, πέρα
στην άγια θάλασσα, γλιτώνοντας απ᾽ τον αψύ θυμό μου.
Του τσακωμού μας το συντάραχο θα τον ακούγαν κι άλλοι,
όσοι θεοί που ζουν στα Τάρταρα, τρογύρα από τον Κρόνο. 225
Μα έτσι κι εγώ κι εκείνος βγαίνουμε πολύ πιο κερδεμένοι,
που ομπρός στη συφορά που τού ᾽ρχονταν τα χέρια μου εφοβήθη·
αλλιώς αυτή η δουλειά δεν τέλειωνε θαρρώ χωρίς ιδρώτα.
Μα πάρε εσύ το βροντοσκούταρο το κροσσωτό στα χέρια
και κούνα το, να φύγουν τρέμοντας οι Αργίτες οι αντρειωμένοι· 230
κι ατός σου γνοιάσου, μακροδόξαρε, τον Έχτορα το γαύρο,
και ξύπνα εντός του ορμή ακατάλυτην, ωσόπου στο φευγιό τους
οι Αργίτες δίπλα στον Ελλήσποντο και στα καράβια φτάσουν.
Μετά με λόγο και με πράξη μου μονάχος θα φροντίσω,
το πώς οι Αργίτες απ᾽ τα πάθη τους θα ξανασάνουν πάλε.» 235
Είπε, κι ο Φοίβος δεν παράκουσε του κύρη του το λόγο,
κι απ᾽ το βουνό της Ίδας χύθηκε, γοργό θαρρείς γεράκι,
το πιο γοργό από τα πετούμενα, που κυνηγάει τις φάσσες·
και τον αντρόκαρδο τον Έχτορα, το γιο του Πρίαμου, βρίσκει
να κάθεται, όχι πια να κείτεται, τι ότι είχε συνεφέρει, 240
και τους δικούς του γύρα εγνώριζε· κι ιδρός και βαριανάσα
τού ᾽χαν κοπεί, η βουλή ως τον στύλωνε του Βροντοσκουταράτου.
Κι ο μακροσαϊτευτής Απόλλωνας κοντά του εστάθη κι είπε:
«Έχτορα, υγιέ του Πρίαμου, ξέχωρα τί κάθεσαι απ᾽ τους άλλους
δίχως πνοή, μακριά απ᾽ τον πόλεμο; σαν τί κακό σε βρήκε;» 245
Και τότε ο κρανοσείστης Έχτορας μιλεί του αποσωσμένος:
«Ποιός είσαι εσύ, τρανέ μου αθάνατε, που στέκεις και ρωτάς με;
Δεν τό ᾽χεις μάθει που ως ερήμαζα στων Αχαιών τις πρύμνες
τους σύντροφούς του, ο βροντερόφωνος με χτύπησε Αίας στο στήθος
μ᾽ ένα βαρύ κοτρόνι κι έκοψε τη θρασεμένη αντρειά μου; 250
Κι είπα για μια στιγμή πως σήμερα τον Άδη θ᾽ αντικρίσω
και τους νεκρούς, τι κιόλας ένιωθα φτερό ν᾽ ανοιεί η ψυχή μου.»
Κι ο μακροσαϊτευτής Απόλλωνας απηλογιά τού δίνει:
«Κάνε κουράγιο, και ξαπόστειλε του Κρόνου ο γιος βοηθό σου
τρανό απ᾽ την Ίδα, πλάι σου να σταθεί και να σε διαφεντεύει, 255
το Φοίβο εμένα τον Απόλλωνα το μαλαμοσπαθάρη,
που από καιρό και σένα γνοιάζουμαι και το αψηλό σου κάστρο.
Μόν᾽ έλα, αμαξολάτες πρόσταξε πολλούς να πιλαλήσουν
στα βαθουλά γραμμή πλεούμενα τα γρήγορά τους άτια
κι εγώ στρωτό θ᾽ ανοίξω στ᾽ άλογα μιαν άκρη ως άλλη δρόμο, 260
μπροστά τους τρέχοντας, και διώχνοντας τους αντρειανούς Αργίτες.»
Αυτά ειπε, και στου ρήγα εφύσηξε τα στήθια ορμή μεγάλη.
Πώς ξάφνου το άτι, που ξαπόστασε και χόρτασε κριθάρι
μες στο παχνί του, σπάει τα χάμουρα και πιλαλάει στον κάμπο
ποδοβολώντας, τι να λούζεται του αρέσει στο ποτάμι, 265
καμαρωτό, και το κεφάλι του κρατάει ψηλά, κι οι χήτες
πίσω στις πλάτες του ανεμίζουνται, κι αυτό αντριγιά γεμάτο
το φέρνουν γρήγορα τα γόνατα στις γνώριμες βοσκές του·
όμοια γοργά του Εχτόρου εδούλευαν και γόνατα και πόδια,
τη θεία φωνή ως νογήθη, κι άσκωνε τους Τρώες αμαξολάτες. 270
Πώς τύχει αλάφι μακροκέρατο γιά και βουνίσιο αγρίμι
να κυνηγούν σκυλιά στο σύλλογγο κι αγριμολόοι ξωτάροι,
κι ο βράχος κρύβοντάς το ο απόγκρεμος και το ισκιωμένο δάσο
το γλίτωσαν, τι η μοίρα τού ᾽γραφε να μην το ρίξουν κάτω·
κι απ᾽ τις φωνές τους μακροχήτικος προβάλλει λιόντας ξάφνου 275
στο δρόμο τους, κι αυτοί πισώστρεψαν, τρανή κι ας είν᾽ η ορμή τους·
όμοια κι οι Αργίτες τούς κυνήγησαν όλοι μαζί για λίγο
με τα σπαθιά και με τα δίκοπα τρυπώντας τους κοντάρια,
μα ευτύς ως ξέκριναν τον Έχτορα να χύνεται στ᾽ ασκέρι,
φόβος τούς έκοψε όλους, κι έμειναν με την ψυχή στα δόντια. 280
Και τότε ο Θόας, ο γιος του Αντραίμονα, σ᾽ όλους μπροστά φωνάζει,
των Αιτωλών τρανός πολέμαρχος, κονταροκατεχάρης,
παράξιος πάντα στο αντροπάλεμα· στη σύναξη όμοια λίγοι
τον ενικούσαν, σαν παράβγαιναν οι νιούτσικοι στα λόγια.
Και τότε μίλησε καλόγνωμος αναμεσό τους κι είπε: 285
«Ωχού, τί θάμα αυτό κι αντίθαμα τα μάτια μου που βλέπουν!
Γιά κοίτα, ορθός ξανά σηκώθηκε και ξέφυγε του Χάρου
ο Έχτορας, κι ήμαστε όλοι σίγουροι βαθιά στα φρένα μέσα
πως είχε σκοτωθεί απ᾽ τον Αίαντα, το γιο του Τελαμώνα.
Κάποιος θεός το χέρι του έβαλε ξανά και γλίτωσέ τον, 290
τον Έχτορα· πολλών παράλυσε τα γόνατα ως τα τώρα,
και πάλε τα ίδια λέω πως θά ᾽χουμε· τι ομπρός στους μπροστομάχους
δε θά ᾽χε δίχως το βαρύβροντο το Δία μια τέτοια λύσσα.
Μα τώρα ελάτε, ομπρός, το λόγο μου ν᾽ ακούσουμε όλοι θέλω:
Τους άλλους, τους πολλούς, να κράξουμε να γείρουν στα καράβια, 295
και μόνο εμείς οι πιο λιοντόκαρδοι στο ασκέρι ας κρατηθούμε,
ψηλά βαστώντας τα κοντάρια μας στήθος με στήθος, κι ίσως
πρώτα απ᾽ αυτόν τη φόρα κόψουμε· τι όσην αντρειά κι αν έχει,
θα φοβηθεί θαρρώ στο αργίτικο να μπεί το ασκέρι μέσα.»
Ὣς εἰπὼν λίπε λαὸν Ἀχαιϊκὸν ἐννοσίγαιος,
δῦνε δὲ πόντον ἰών, πόθεσαν δ᾽ ἥρωες Ἀχαιοί.
καὶ τότ᾽ Ἀπόλλωνα προσέφη νεφεληγερέτα Ζεύς· 220
«ἔρχεο νῦν, φίλε Φοῖβε, μεθ᾽ Ἕκτορα χαλκοκορυστήν·
ἤδη μὲν γάρ τοι γαιήοχος ἐννοσίγαιος
οἴχεται εἰς ἅλα δῖαν, ἀλευάμενος χόλον αἰπὺν
ἡμέτερον· μάλα γάρ κε μάχης ἐπύθοντο καὶ ἄλλοι,
οἵ περ ἐνέρτεροί εἰσι θεοί, Κρόνον ἀμφὶς ἐόντες. 225
ἀλλὰ τόδ᾽ ἠμὲν ἐμοὶ πολὺ κέρδιον ἠδέ οἱ αὐτῷ
ἔπλετο, ὅττι πάροιθε νεμεσσηθεὶς ὑπόειξε
χεῖρας ἐμάς, ἐπεὶ οὔ κεν ἀνιδρωτί γε τελέσθη.
ἀλλὰ σύ γ᾽ ἐν χείρεσσι λάβ᾽ αἰγίδα θυσσανόεσσαν,
τῇ μάλ᾽ ἐπισσείων φοβέειν ἥρωας Ἀχαιούς· 230
σοὶ δ᾽ αὐτῷ μελέτω, ἑκατηβόλε, φαίδιμος Ἕκτωρ·
τόφρα γὰρ οὖν οἱ ἔγειρε μένος μέγα, ὄφρ᾽ ἂν Ἀχαιοὶ
φεύγοντες νῆάς τε καὶ Ἑλλήσποντον ἵκωνται.
κεῖθεν δ᾽ αὐτὸς ἐγὼ φράσομαι ἔργον τε ἔπος τε,
ὥς κε καὶ αὖτις Ἀχαιοὶ ἀναπνεύσωσι πόνοιο.» 235
Ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἄρα πατρὸς ἀνηκούστησεν Ἀπόλλων,
βῆ δὲ κατ᾽ Ἰδαίων ὀρέων, ἴρηκι ἐοικὼς
ὠκέϊ φασσοφόνῳ, ὅς τ᾽ ὤκιστος πετεηνῶν.
εὗρ᾽ υἱὸν Πριάμοιο δαΐφρονος, Ἕκτορα δῖον,
ἥμενον, οὐδ᾽ ἔτι κεῖτο, νέον δ᾽ ἐσαγείρετο θυμόν, 240
ἀμφὶ ἓ γιγνώσκων ἑτάρους· ἀτὰρ ἆσθμα καὶ ἱδρὼς
παύετ᾽, ἐπεί μιν ἔγειρε Διὸς νόος αἰγιόχοιο.
ἀγχοῦ δ᾽ ἱστάμενος προσέφη ἑκάεργος Ἀπόλλων·
«Ἕκτορ, υἱὲ Πριάμοιο, τίη δὲ σὺ νόσφιν ἀπ᾽ ἄλλων
ἧσ᾽ ὀλιγηπελέων; ἦ πού τί σε κῆδος ἱκάνει;» 245
Τὸν δ᾽ ὀλιγοδρανέων προσέφη κορυθαίολος Ἕκτωρ·
«τίς δὲ σύ ἐσσι φέριστε θεῶν, ὅς μ᾽ εἴρεαι ἄντην;
οὐκ ἀΐεις ὅ με νηυσὶν ἔπι πρύμνῃσιν Ἀχαιῶν
οὓς ἑτάρους ὀλέκοντα βοὴν ἀγαθὸς βάλεν Αἴας
χερμαδίῳ πρὸς στῆθος, ἔπαυσε δὲ θούριδος ἀλκῆς; 250
καὶ δὴ ἔγωγ᾽ ἐφάμην νέκυας καὶ δῶμ᾽ Ἀΐδαο
ἤματι τῷδ᾽ ἵξεσθαι, ἐπεὶ φίλον ἄϊον ἦτορ.»
Τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπεν ἄναξ ἑκάεργος Ἀπόλλων·
«θάρσει νῦν· τοῖόν τοι ἀοσσητῆρα Κρονίων
ἐξ Ἴδης προέηκε παρεστάμεναι καὶ ἀμύνειν, 255
Φοῖβον Ἀπόλλωνα χρυσάορον, ὅς σε πάρος περ
ῥύομ᾽, ὁμῶς αὐτόν τε καὶ αἰπεινὸν πτολίεθρον.
ἀλλ᾽ ἄγε νῦν ἱππεῦσιν ἐπότρυνον πολέεσσι
νηυσὶν ἔπι γλαφυρῇσιν ἐλαυνέμεν ὠκέας ἵππους·
αὐτὰρ ἐγὼ προπάροιθε κιὼν ἵπποισι κέλευθον 260
πᾶσαν λειανέω, τρέψω δ᾽ ἥρωας Ἀχαιούς.»
Ὣς εἰπὼν ἔμπνευσε μένος μέγα ποιμένι λαῶν.
ὡς δ᾽ ὅτε τις στατὸς ἵππος, ἀκοστήσας ἐπὶ φάτνῃ,
δεσμὸν ἀπορρήξας θείῃ πεδίοιο κροαίνων,
εἰωθὼς λούεσθαι ἐϋρρεῖος ποταμοῖο, 265
κυδιόων· ὑψοῦ δὲ κάρη ἔχει, ἀμφὶ δὲ χαῖται
ὤμοις ἀΐσσονται· ὁ δ᾽ ἀγλαΐηφι πεποιθώς,
ῥίμφα ἑ γοῦνα φέρει μετά τ᾽ ἤθεα καὶ νομὸν ἵππων·
ὣς Ἕκτωρ λαιψηρὰ πόδας καὶ γούνατ᾽ ἐνώμα
ὀτρύνων ἱππῆας, ἐπεὶ θεοῦ ἔκλυεν αὐδήν. 270
οἱ δ᾽ ὥς τ᾽ ἢ ἔλαφον κεραὸν ἢ ἄγριον αἶγα
ἐσσεύαντο κύνες τε καὶ ἀνέρες ἀγροιῶται·
τὸν μέν τ᾽ ἠλίβατος πέτρη καὶ δάσκιος ὕλη
εἰρύσατ᾽, οὐδ᾽ ἄρα τέ σφι κιχήμεναι αἴσιμον ἦεν·
τῶν δέ θ᾽ ὑπὸ ἰαχῆς ἐφάνη λὶς ἠϋγένειος 275
εἰς ὁδόν, αἶψα δὲ πάντας ἀπέτραπε καὶ μεμαῶτας·
ὣς Δαναοὶ ἧος μὲν ὁμιλαδὸν αἰὲν ἕποντο,
νύσσοντες ξίφεσίν τε καὶ ἔγχεσιν ἀμφιγύοισιν·
αὐτὰρ ἐπεὶ ἴδον Ἕκτορ᾽ ἐποιχόμενον στίχας ἀνδρῶν,
τάρβησαν, πᾶσιν δὲ παραὶ ποσὶ κάππεσε θυμός. 280
Τοῖσι δ᾽ ἔπειτ᾽ ἀγόρευε Θόας, Ἀνδραίμονος υἱός,
Αἰτωλῶν ὄχ᾽ ἄριστος, ἐπιστάμενος μὲν ἄκοντι,
ἐσθλὸς δ᾽ ἐν σταδίῃ· ἀγορῇ δέ ἑ παῦροι Ἀχαιῶν
νίκων, ὁππότε κοῦροι ἐρίσσειαν περὶ μύθων·
ὅ σφιν ἐϋφρονέων ἀγορήσατο καὶ μετέειπεν· 285
«ὢ πόποι, ἦ μέγα θαῦμα τόδ᾽ ὀφθαλμοῖσιν ὁρῶμαι,
οἷον δ᾽ αὖτ᾽ ἐξαῦτις ἀνέστη κῆρας ἀλύξας
Ἕκτωρ· ἦ θήν μιν μάλα ἔλπετο θυμὸς ἑκάστου
χερσὶν ὑπ᾽ Αἴαντος θανέειν Τελαμωνιάδαο.
ἀλλά τις αὖτε θεῶν ἐρρύσατο καὶ ἐσάωσεν 290
Ἕκτορ᾽, ὃ δὴ πολλῶν Δαναῶν ὑπὸ γούνατ᾽ ἔλυσεν,
ὡς καὶ νῦν ἔσσεσθαι ὀΐομαι· οὐ γὰρ ἄτερ γε
Ζηνὸς ἐριγδούπου πρόμος ἵσταται ὧδε μενοινῶν.
ἀλλ᾽ ἄγεθ᾽, ὡς ἂν ἐγὼν εἴπω, πειθώμεθα πάντες.
πληθὺν μὲν ποτὶ νῆας ἀνώξομεν ἀπονέεσθαι· 295
αὐτοὶ δ᾽, ὅσσοι ἄριστοι ἐνὶ στρατῷ εὐχόμεθ᾽ εἶναι,
στήομεν, εἴ κεν πρῶτον ἐρύξομεν ἀντιάσαντες,
δούρατ᾽ ἀνασχόμενοι· τὸν δ᾽ οἴω καὶ μεμαῶτα
θυμῷ δείσεσθαι Δαναῶν καταδῦναι ὅμιλον.»