Ιλιάδα 23 στ. 108-160 | Ομηρικά Έπη

Αυτά μιλώντας σε όλους άσκωσε του θρήνου τη λαχτάρα·
κλαίγαν ακόμα εκείνοι αλάρωτοι με το νεκρό στη μέση,
η Αυγή σαν πήρε η ροδοδάχτυλη· τότε προστάζει ολούθε 110
απ᾽ τις καλύβες ο Αγαμέμνονας ο ρήγας, μούλες κι άντρες
να παν να φέρουν ξύλα· κι έτρεχε κι ο αντρόκαρδος Μηριόνης,
ο ακράνης ο πιστός του αδείλιαστου του Ιδομενέα, μαζί τους.
Κι αυτοί εκινούσαν, και καλόπλεχτα σκοινιά στα χέρια εκράτουν
και κοφτερά τσεκούρια· κι όδευαν μπροστά τους τα μουλάρια. 115
Πήραν ανήφορα, κατήφορα κι ανάπλαγα και πλεύρες,
και σύντας φτάσαν στης πολύπηγης της Ίδας τα φαράγγια,
με βιάση δρυς αψηλοφούντωτους αρχίνησαν να κόβουν
με το χαλκό τον καλοτρόχιστο· γκρεμίζουνταν τα δέντρα
με πάταχο τρανό· κι ως τά ᾽σκιζαν οι Αργίτες πελεκώντας, 120
τα δέναν πίσω από τις μούλες τους· κι αυτές βαριά πατούσαν
μες απ᾽ τα σύλλογγα διαβαίνοντας, να κατεβούν στον κάμπο.
Κι όλοι οι λατόμοι εκράτουν κούτσουρα στους ώμους· τέτοια διάτα
είχε ο Μηριόνης βγάλει, ο σύντροφος του γαύρου Ιδομενέα.
Και στο γιαλό αραδίς ξεφόρτωναν, κει που τρανό μνημούρι 125
λογάριαζε ο Αχιλλέας του Πάτροκλου ν᾽ ασκώσει και δικό του.

Και σύντας πια τρογύρα αρίφνητους κορμούς γραμμή αραδιάσαν,
καθίσαν όλοι τους προσμένοντας· τότε ο Αχιλλέας προστάζει
δίχως ν᾽ αργούν οι πολεμόχαροι να ζέψουν Μυρμιδόνες
τ᾽ άτια στ᾽ αμάξια, και τις χάλκινες αρμάτες να ζωστούνε. 130
Κι αυτοί πετιούνται κι αρματώνουνται, μετά στ᾽ αμάξια πάνω
με βιάση οι αμαξομάχοι επήδηξαν μαζί κι οι αμαξολάτες.
Κινούν τ᾽ αμάξια ομπρός, και πίσω τους σα σύγνεφο η πεζούρα,
χιλιάδες· και στη μέση οι σύντροφοι τον Πάτροκλο σηκώναν,
με τα μαλλιά τους ολοσκέπαστο, που κόβαν και του ρίχναν. 135
Κι αναβαστούσε το κεφάλι του πίσω ο Αχιλλέας θλιμμένος,
τι για τον Άδη ξεπροβόδιζε τον άψεγό του ακράνη.

Και σύντας πια στο μέρος έφτασαν που είπε ο Αχιλλέας, στο χώμα
τον ακουμπούν, με βιάση αρχίζοντας τα ξύλα να στοιβάζουν.
Τότε ο Αχιλλέας ο γοργοπόδαρος στοχάστηκε άλλα πάλε· 140
αλάργα απ᾽ την πυρά ετραβήχτηκε, και τα ξανθά του κόβει
μαλλιά, που μακροπλόκαμα έθρεφε στου Σπερχειού τη χάρη,
και με καημό μιλά αγναντεύοντας το πέλαο το κρασάτο:
«Σπερχειέ, του κάκου αλήθεια σού ᾽ταξεν ο κύρης μου ο Πηλέας,
στην ποθητή πατρίδα αν γύριζα κει πέρα, τα μαλλιά μου 145
στη χάρη σου να κόψω, κάνοντας θυσία τρανή από πάνω:
πενήντα κριάρια πλάι στους όχτους σου βαρβάτα να σου σφάξω,
πα στις πηγές, όπού ᾽ναι το άλσος σου κι ο ευωδιαστός βωμός σου.
Τέτοιαν ευκή είχε κάμει ο γέροντας, μα εσύ το ναι δεν τό ᾽πες!
Τώρα που πίσω πια δεν έρχομαι στη γη την πατρική μου, 150
ας πάρει τα μαλλιά μου ο Πάτροκλος ο αντρόκαρδος μαζί του.»

Είπε, και τα μαλλιά του απίθωσε μες στου ακριβού του ακράνη
τα χέρια, σε όλους ξεσηκώνοντας του θρήνου τη λαχτάρα.
Κι εκεί μοιρολογώντας θά ᾽μεναν ως να βουτήξει ο γήλιος,
αν ο Αχιλλέας στον Αγαμέμνονα σιμάθε δε μιλούσε: 155
«Εσένα, γιε του Ατρέα, το αργίτικο το ασκέρι πάνω απ᾽ όλους
πιο πρόθυμα γρικά· το κλάμα τους καιρός να σταματήσει.
Απ᾽ την πυρά να φύγουν πρόσταξε και να γνοιαστούν το γιόμα,
και τούτα εμείς θα τα φροντίσουμε, που το νεκρό αγαπούμε
πιότερο απ᾽ όλους μ᾽ ας καθίσουνε μαζί μας κι οι ρηγάδες.» 160

Ὣς φάτο, τοῖσι δὲ πᾶσιν ὑφ᾽ ἵμερον ὦρσε γόοιο·
μυρομένοισι δὲ τοῖσι φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠὼς
ἀμφὶ νέκυν ἐλεεινόν. ἀτὰρ κρείων Ἀγαμέμνων 110
οὐρῆάς τ᾽ ὄτρυνε καὶ ἀνέρας ἀξέμεν ὕλην
πάντοθεν ἐκ κλισιῶν· ἐπὶ δ᾽ ἀνὴρ ἐσθλὸς ὀρώρει,
Μηριόνης, θεράπων ἀγαπήνορος Ἰδομενῆος.
οἱ δ᾽ ἴσαν ὑλοτόμους πελέκεας ἐν χερσὶν ἔχοντες
σειράς τ᾽ εὐπλέκτους· πρὸ δ᾽ ἄρ᾽ οὐρῆες κίον αὐτῶν. 115
πολλὰ δ᾽ ἄναντα κάταντα πάραντά τε δόχμιά τ᾽ ἦλθον·
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ κνημοὺς προσέβαν πολυπίδακος Ἴδης,
αὐτίκ᾽ ἄρα δρῦς ὑψικόμους ταναήκεϊ χαλκῷ
τάμνον ἐπειγόμενοι· ταὶ δὲ μεγάλα κτυπέουσαι
πῖπτον· τὰς μὲν ἔπειτα διαπλήσσοντες Ἀχαιοὶ 120
ἔκδεον ἡμιόνων· ταὶ δὲ χθόνα ποσσὶ δατεῦντο
ἐλδόμεναι πεδίοιο διὰ ῥωπήϊα πυκνά.
πάντες δ᾽ ὑλοτόμοι φιτροὺς φέρον· ὧς γὰρ ἀνώγει
Μηριόνης, θεράπων ἀγαπήνορος Ἰδομενῆος.
κὰδ δ᾽ ἄρ᾽ ἐπ᾽ ἀκτῆς βάλλον ἐπισχερώ, ἔνθ᾽ ἄρ᾽ Ἀχιλλεὺς 125
φράσσατο Πατρόκλῳ μέγα ἠρίον ἠδὲ οἷ αὐτῷ.

Αὐτὰρ ἐπεὶ πάντῃ παρακάββαλον ἄσπετον ὕλην,
ἥατ᾽ ἄρ᾽ αὖθι μένοντες ἀολλέες. αὐτὰρ Ἀχιλλεὺς
αὐτίκα Μυρμιδόνεσσι φιλοπτολέμοισι κέλευσε
χαλκὸν ζώννυσθαι, ζεῦξαι δ᾽ ὑπ᾽ ὄχεσφιν ἕκαστον 130
ἵππους· οἱ δ᾽ ὄρνυντο καὶ ἐν τεύχεσσιν ἔδυνον,
ἂν δ᾽ ἔβαν ἐν δίφροισι παραιβάται ἡνίοχοί τε,
πρόσθε μὲν ἱππῆες, μετὰ δὲ νέφος εἵπετο πεζῶν,
μυρίοι· ἐν δὲ μέσοισι φέρον Πάτροκλον ἑταῖροι.
θριξὶ δὲ πάντα νέκυν καταείνυσαν, ἃς ἐπέβαλλον 135
κειρόμενοι· ὄπιθεν δὲ κάρη ἔχε δῖος Ἀχιλλεὺς
ἀχνύμενος· ἕταρον γὰρ ἀμύμονα πέμπ᾽ Ἄϊδόσδε.

Οἱ δ᾽ ὅτε χῶρον ἵκανον ὅθι σφισι πέφραδ᾽ Ἀχιλλεύς,
κάτθεσαν, αἶψα δέ οἱ μενοεικέα νήεον ὕλην.
ἔνθ᾽ αὖτ᾽ ἄλλ᾽ ἐνόησε ποδάρκης δῖος Ἀχιλλεύς· 140
στὰς ἀπάνευθε πυρῆς ξανθὴν ἀπεκείρατο χαίτην,
τήν ῥα Σπερχειῷ ποταμῷ τρέφε τηλεθόωσαν·
ὀχθήσας δ᾽ ἄρα εἶπεν ἰδὼν ἐπὶ οἴνοπα πόντον·
«Σπερχεί᾽, ἄλλως σοί γε πατὴρ ἠρήσατο Πηλεύς,
κεῖσέ με νοστήσαντα φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν 145
σοί τε κόμην κερέειν ῥέξειν θ᾽ ἱερὴν ἑκατόμβην,
πεντήκοντα δ᾽ ἔνορχα παρ᾽ αὐτόθι μῆλ᾽ ἱερεύσειν
ἐς πηγάς, ὅθι τοι τέμενος βωμός τε θυήεις.
ὣς ἠρᾶθ᾽ ὁ γέρων, σὺ δέ οἱ νόον οὐκ ἐτέλεσσας.
νῦν δ᾽ ἐπεὶ οὐ νέομαί γε φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν, 150
Πατρόκλῳ ἥρωϊ κόμην ὀπάσαιμι φέρεσθαι.»

Ὣς εἰπὼν ἐν χερσὶ κόμην ἑτάροιο φίλοιο
θῆκεν, τοῖσι δὲ πᾶσιν ὑφ᾽ ἵμερον ὦρσε γόοιο.
καί νύ κ᾽ ὀδυρομένοισιν ἔδυ φάος ἠελίοιο,
εἰ μὴ Ἀχιλλεὺς αἶψ᾽ Ἀγαμέμνονι εἶπε παραστάς· 155
«Ἀτρεΐδη, σοὶ γάρ τε μάλιστά γε λαὸς Ἀχαιῶν
πείσονται μύθοισι, γόοιο μὲν ἔστι καὶ ἆσαι,
νῦν δ᾽ ἀπὸ πυρκαϊῆς σκέδασον καὶ δεῖπνον ἄνωχθι
ὅπλεσθαι· τάδε δ᾽ ἀμφὶ πονησόμεθ᾽ οἷσι μάλιστα
κήδεός ἐστι νέκυς· παρὰ δ᾽ οἵ τ᾽ ἀγοὶ ἄμμι μενόντων.» 160