Μεταφράσεις Ν. Καζαντζάκη - Ι. Θ. Κακριδή
Ιλιάδα 9 στ. 50-113
Είπε, κι οι γιοι αλαλάξαν σύψυχοι των Αχαιών, τα λόγια 50
του αλογατά Διομήδη ακούγοντας, και τον εκαμαρώναν.
Και τότε ασκώθηκεν ο Νέστορας ο αλογολάτης κι είπε:
«Γιε του Τυδέα, περίσσια αντρόκαρδος και στη σφαγή λογιέσαι,
και στη βουλή τους συνομήλικους όλους περνάς αλήθεια.
Κανένας Αχαιός το λόγο σου δε θ᾽ αψηφήσει, κι ούτε 55
θ᾽ αντιλογήσει, μα δεν έβγαλες το λόγο σου ως την άκρη.
Είσαι μαθές και νιος, θα ταίριαζε και γιος δικός μου νά ᾽σαι,
ο πιο μικρός, μα είν᾽ οι κουβέντες σου περίσσια μυαλωμένες,
τι στους ρηγάδες όσα μίλησες των Αχαιών σωστά ᾽ναι.
Όμως εγώ ειμαι γεροντότερος, λοιπόν θα τα ξηγήσω 60
τα πάντα ως πέρα, όσα εστοχάστηκα· τα λόγια μου κανένας,
μηδέ κι ο αφέντης ο Αγαμέμνονας θαρρώ δε θ᾽ αψηφήσει.
Άσογος, άσπιτος, παράνομος, που χαίρεται αν ξεσπάσει
σε φίλους και δικούς ανάμεσα ξεφρενιασμένη αμάχη.
Μα η μαύρη νύχτα τώρα επλάκωσεν· η χάρη της ας γένει· 65
πάμε το δείπνο να συντάξουμε, κι ας κάτσουν χώρια χώρια
οι βάρδιες έξω απ᾽ το καστρότειχο, πλάι στο ανοιχτό χαντάκι.
Αυτή ᾽ναι για τους νιους η διάτα μου· μα εσύ ξεκίνα πρώτος,
υγιέ του Ατρέα, τι εσύ κι απ᾽ όλους μας πιο βασιλιάς λογιέσαι·
και στρώσε τάβλες για τους γέροντες· περίσσια αυτό πρεπό σου· 70
κρασί γιομάτα είν᾽ τα καλύβια σου, που αργίτικα καράβια
ολημερίς περνούν το πέλαγο και φέρνουν απ᾽ τη Θράκη·
κι είναι δικό σου κάθε φίλεμα, τι σε πολλούς ορίζεις.
Κι ως συναχτούμε τόσοι γέροντες, θ᾽ ακούσεις όποιον δώκει
την πιο καλή βουλή· τι σ᾽ όλους μας βαριά πλακώνει ανάγκη 75
από σωστή βουλή και φρόνιμη· τι δίπλα στ᾽ άρμενά μας
πλήθιες φωτιές οι οχτροί μας άναψαν· ποιός να χαρεί με τούτα;
Αύτη τη νύχτα γιά αφανίστηκε γιά γλίτωσε τ᾽ ασκέρι.»
Είπε, κι αυτοί, γρικώντας, πρόθυμα συνάκουσαν το λόγο·
κι οι βάρδιες έξω απ᾽ το καστρότειχο με τ᾽ άρματά τους τρέχαν, 80
άλλοι κοντά στο γιο του Νέστορα, τον άρχο Θρασυμήδη,
στον Ιάλμενο και στον Ασκάλαφο, του Άρη τους γιους, καμπόσοι,
και στο Μηριόνη και στο Δήπυρο, στο θείο το Λυκομήδη,
το γιο του Κρέοντα, κι άλλοι απόμειναν στον Αφαρέα τρογύρα.
Εφτά ηταν οι άρχοι στους βαρδιάτορες, κι από εκατό καθέναν 85
άγουροι ακλούθουν, και στα χέρια τους μακριά κοντάρια εσφίγγαν.
Στη μέση απ᾽ το τειχί ως εκάθισαν κι απ᾽ το χαντάκι τότε,
φωτιές ανάψανε, και σύνταζε το δείπνο του ο καθένας.
Κι ωστόσο ο γιος του Ατρέα τους γέροντες των Αχαιών συνάζει,
και στο καλύβι του τους έστρωσε χορταστικό τραπέζι. 90
Και κείνοι ευτύς ομπρός τους στα έτοιμα φαγιά τα χέρια απλώσαν.
Και σύντας του πιοτού θαράπεψαν και του φαγιού τον πόθο,
πρώτος ο γέροντας ο Νέστορας, που η γνώμη του είχε δείξει
και πριν η πιο καλή, στοχάστηκε βουλή καινούργια πάλε,
κι έτσι τους μίλησε καλόγνωμος κι αναμεσό τους είπε: 95
«Υγιέ του Ατρέα, τρανέ Αγαμέμνονα, ρηγάρχη τιμημένε,
αρχή και τέλος πέφτει ο λόγος μου σε σένα, πλήθος πού ᾽χεις
λαούς και κυβερνάς, και σού ᾽βαλε στη φούχτα ο Δίας, ρηγάρχη,
βασιλικό ραβδί και δύναμη, το δίκιο για να κρίνεις.
Κι έχεις χρεή να πεις το λόγο σου, ν᾽ ακούσεις τον δικό μας, 100
κι ακόμα, πιο σωστά αν κανένας μας μιλήσει, ν᾽ ακλουθήξεις
τη γνώμη του· δικό σου διάφορο, κι ας είναι ο λόγος άλλου.
Λοιπόν ακούστε τί μου εικάζεται το πιο σωστό πως είναι·
άλλος κανείς βουλή καλύτερη δε δύνεται να δώσει
απ᾽ τη δικιά μου, που και σήμερα και πριν την είχα πάντα, 105
απ᾽ την ημέρα, αρχοντογέννητε, που πήγες στου Αχιλλέα
και μ᾽ όλο το θυμό του τού άρπαξες τη Βρισοπούλα κόρη,
δίχως και μεις να θέμε· μόχτησα τότε κι εγώ ζητώντας
ν᾽ αλλάξεις γνώμη· εσύ όμως άκουσες της πέρφανης καρδίας σου,
κι αυτόν που τίμησαν οι αθάνατοι, τον πιο αντρειωμένο απ᾽ όλους, 110
τον καταφρόνεσες και του άρπαξες το αρχοντομοίρι· ωστόσο
και τώρα πώς θα τον μερώσουμε να ιδούμε, το θυμό του
με πλούσια δώρα μαλακώνοντας και με μελένια λόγια.»
Ὣς ἔφαθ᾽, οἱ δ᾽ ἄρα πάντες ἐπίαχον υἷες Ἀχαιῶν, 50
μῦθον ἀγασσάμενοι Διομήδεος ἱπποδάμοιο.
τοῖσι δ᾽ ἀνιστάμενος μετεφώνεεν ἱππότα Νέστωρ·
«Τυδεΐδη, περὶ μὲν πολέμῳ ἔνι καρτερός ἐσσι,
καὶ βουλῇ μετὰ πάντας ὁμήλικας ἔπλευ ἄριστος.
οὔ τίς τοι τὸν μῦθον ὀνόσσεται, ὅσσοι Ἀχαιοί, 55
οὐδὲ πάλιν ἐρέει· ἀτὰρ οὐ τέλος ἵκεο μύθων.
ἦ μὲν καὶ νέος ἐσσί, ἐμὸς δέ κε καὶ πάϊς εἴης
ὁπλότατος γενεῆφιν· ἀτὰρ πεπνυμένα βάζεις
Ἀργείων βασιλῆας, ἐπεὶ κατὰ μοῖραν ἔειπες.
ἀλλ᾽ ἄγ᾽ ἐγών, ὃς σεῖο γεραίτερος εὔχομαι εἶναι, 60
ἐξείπω καὶ πάντα διίξομαι· οὐδέ κέ τίς μοι
μῦθον ἀτιμήσει᾽, οὐδὲ κρείων Ἀγαμέμνων.
ἀφρήτωρ ἀθέμιστος ἀνέστιός ἐστιν ἐκεῖνος,
ὃς πολέμου ἔραται ἐπιδημίου ὀκρυόεντος.
ἀλλ᾽ ἤτοι νῦν μὲν πειθώμεθα νυκτὶ μελαίνῃ 65
δόρπα τ᾽ ἐφοπλισόμεσθα· φυλακτῆρες δὲ ἕκαστοι
λεξάσθων παρὰ τάφρον ὀρυκτὴν τείχεος ἐκτός.
κούροισιν μὲν ταῦτ᾽ ἐπιτέλλομαι· αὐτὰρ ἔπειτα,
Ἀτρεΐδη, σὺ μὲν ἄρχε· σὺ γὰρ βασιλεύτατός ἐσσι.
δαίνυ δαῖτα γέρουσιν· ἔοικέ τοι, οὔ τοι ἀεικές. 70
πλεῖαί τοι οἴνου κλισίαι, τὸν νῆες Ἀχαιῶν
ἠμάτιαι Θρῄκηθεν ἐπ᾽ εὐρέα πόντον ἄγουσι·
πᾶσά τοί ἐσθ᾽ ὑποδεξίη, πολέεσσι δ᾽ ἀνάσσεις.
πολλῶν δ᾽ ἀγρομένων τῷ πείσεαι ὅς κεν ἀρίστην
βουλὴν βουλεύσῃ· μάλα δὲ χρεὼ πάντας Ἀχαιοὺς 75
ἐσθλῆς καὶ πυκινῆς, ὅτι δήϊοι ἐγγύθι νηῶν
καίουσιν πυρὰ πολλά· τίς ἂν τάδε γηθήσειε;
νὺξ δ᾽ ἥδ᾽ ἠὲ διαρραίσει στρατὸν ἠὲ σαώσει.»
Ὣς ἔφαθ᾽, οἱ δ᾽ ἄρα τοῦ μάλα μὲν κλύον ἠδ᾽ ἐπίθοντο.
ἐκ δὲ φυλακτῆρες σὺν τεύχεσιν ἐσσεύοντο 80
ἀμφί τε Νεστορίδην Θρασυμήδεα, ποιμένα λαῶν,
ἠδ᾽ ἀμφ᾽ Ἀσκάλαφον καὶ Ἰάλμενον, υἷας Ἄρηος,
ἀμφί τε Μηριόνην Ἀφαρῆά τε Δηΐπυρόν τε,
ἠδ᾽ ἀμφὶ Κρείοντος υἱὸν Λυκομήδεα δῖον.
ἕπτ᾽ ἔσαν ἡγεμόνες φυλάκων, ἑκατὸν δὲ ἑκάστῳ 85
κοῦροι ἅμα στεῖχον δολίχ᾽ ἔγχεα χερσὶν ἔχοντες·
κὰδ δὲ μέσον τάφρου καὶ τείχεος ἷζον ἰόντες·
ἔνθα δὲ πῦρ κήαντο, τίθεντο δὲ δόρπα ἕκαστος.
Ἀτρεΐδης δὲ γέροντας ἀολλέας ἦγεν Ἀχαιῶν
ἐς κλισίην, παρὰ δέ σφι τίθει μενοεικέα δαῖτα. 90
οἱ δ᾽ ἐπ᾽ ὀνείαθ᾽ ἑτοῖμα προκείμενα χεῖρας ἴαλλον.
αὐτὰρ ἐπεὶ πόσιος καὶ ἐδητύος ἐξ ἔρον ἕντο,
τοῖς ὁ γέρων πάμπρωτος ὑφαίνειν ἤρχετο μῆτιν,
Νέστωρ, οὗ καὶ πρόσθεν ἀρίστη φαίνετο βουλή·
ὅ σφιν ἐϋφρονέων ἀγορήσατο καὶ μετέειπεν· 95
«Ἀτρεΐδη κύδιστε, ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγάμεμνον,
ἐν σοὶ μὲν λήξω, σέο δ᾽ ἄρξομαι, οὕνεκα πολλῶν
λαῶν ἐσσι ἄναξ καί τοι Ζεὺς ἐγγυάλιξε
σκῆπτρόν τ᾽ ἠδὲ θέμιστας, ἵνα σφίσι βουλεύῃσθα.
τῶ σε χρὴ περὶ μὲν φάσθαι ἔπος ἠδ᾽ ἐπακοῦσαι, 100
κρηῆναι δὲ καὶ ἄλλῳ, ὅτ᾽ ἄν τινα θυμὸς ἀνώγῃ
εἰπεῖν εἰς ἀγαθόν· σέο δ᾽ ἕξεται ὅττι κεν ἄρχῃ.
αὐτὰρ ἐγὼν ἐρέω ὥς μοι δοκεῖ εἶναι ἄριστα.
οὐ γάρ τις νόον ἄλλος ἀμείνονα τοῦδε νοήσει,
οἷον ἐγὼ νοέω, ἠμὲν πάλαι ἠδ᾽ ἔτι καὶ νῦν, 105
ἐξ ἔτι τοῦ ὅτε, διογενές, Βρισηΐδα κούρην
χωομένου Ἀχιλῆος ἔβης κλισίηθεν ἀπούρας
οὔ τι καθ᾽ ἡμέτερόν γε νόον· μάλα γάρ τοι ἔγωγε
πόλλ᾽ ἀπεμυθεόμην· σὺ δὲ σῷ μεγαλήτορι θυμῷ
εἴξας ἄνδρα φέριστον, ὃν ἀθάνατοί περ ἔτεισαν, 110
ἠτίμησας· ἑλὼν γὰρ ἔχεις γέρας· ἀλλ᾽ ἔτι καὶ νῦν
φραζώμεσθ᾽ ὥς κέν μιν ἀρεσσάμενοι πεπίθωμεν
δώροισίν τ᾽ ἀγανοῖσιν ἔπεσσί τε μειλιχίοισι.»