Ιλιάδα 5 στ. 76-158

Κι ο Ευρύπυλος, ο γιος του Ευαίμονα, το γιο του ψυχωμένου
του Δολοπίωνα, που τον δόξαζαν ίδια θεό, τι ιερέας
του Σκάμαντρου ήταν, τον Υψήνορα τον αρχοντοθρεμμένο,
τούτον ο Ευρύπυλος, του Ευαίμονα το αρχοντικό βλαστάρι,
μπροστά του ως έφευγε, τον χτύπησε στον ώμο κυνηγώντας 80
με το σπαθί και πέρα τού ᾽κοψε το χέρι το βαρύ του.
Ματοκυλίστηκε το χέρι του, κι ευτύς τα δυο του μάτια
σφάλιξε η Μοίρα η τρανοδύναμη κι ο σκοτεινός ο Χάρος.

Έτσι παλεύαν τούτοι ανέσπλαχνα στη μάχη μέσα τότε.
Μα του Τυδέα το γιο δε θά ᾽ξερες να πεις το πού βρισκόταν, 85
μέσα στους Τρώες αν στριφογύριζε γιά στους Αργίτες τάχα·
τι αλήθεια εχύνουνταν σαν ξέχειλο ποτάμι μες στον κάμπο,
που σπάει τους όχτους πλημμυρίζοντας, νερό σαν κατεβάσει,
κι ουδέ τον κόβουν τ᾽ αναχώματα, κι ας είναι αρμοδεμένα,
κι ουδέ οι φραγές μες στα ολοπράσινα τον σταματούν περβόλια, 90
ξάφνου ως χυθεί, σαν παίρνει απάνωθε και βρέχει ο Δίας πλημμύρα,
κι ίσωμα κάνει ό,τι κι αν πάλεψαν να φτιάξουν οι ξωμάχοι·
όμοια ο Διομήδης ανατάραζε των Τρώων το πλήθιο ασκέρι,
κι ομπρός του να σταθούν δε δύνουνταν, όσο πολλοί κι αν ήταν.

Κι ως του Λυκάονα ο γιος ο πέρφανος τον είδε να χιμίζει 95
μέσα στον κάμπο αναταράζοντας των Τρώων το ασκέρι ομπρός του,
γοργά πα στο Διομήδη ετέντωσε το στρουφιχτό δοξάρι
και τον χτυπά, ως χυνόταν, βρίσκοντας τον ώμο το δεξιό του,
στου θώρακα τη γούβα. Εχώθηκε βαθιά η πικρή σαγίτα
κι αντίκρυ εβγήκε, και πιτσίλισε το θώρακά του μ᾽ αίμα. 100
Και του Λυκάονα ο γιος ο πέρφανος σέρνει φωνή μεγάλη:
«Ομπρός οι Τρώες οι λιονταρόκαρδοι κι αλογοφτερνιστάδες!
Ο πιο αντρειωμένος εχτυπήθηκεν Αργίτης πια· πολληώρα
στη δυνατή, θαρρώ, σαγίτα μου δε θα βαστάξει, ο Φοίβος
αλήθεια αν μ᾽ έσπρωχνε, σα λόγιαζα να φύγω απ᾽ τη Λυκία.» 105

Έτσι εκαυκήθη αυτός φωνάζοντας, μα κείνον η σαγίτα
δεν τον εδάμασε, μόν᾽ γύρισε και στάθη ομπρός στο αμάξι
και στ᾽ άτια, κι έκραξε το Σθένελο, το γιο του Καπανέα:
«Ομπρός, καλέ μου, τώρα, Σθένελε, κατέβα από τ᾽ αμάξι
και την πικρή σαγίτα ανάσυρε, στον ώμο μου που εμπήχτη.» 110

Έτσι είπε, κι απ᾽ το αμάξι ο Σθένελος πηδάει στο χώμα κάτω,
κι ήρθε κοντά του κι έξω ανάσυρε τη γρήγορη σαγίτα,
και μέσα απ᾽ τον πλεχτό ετινάχτηκε χιτώνα το αίμα ως πάνω.
Τότε ο Διομήδης ο βροντόφωνος ευκή στα ουράνια ασκώνει:
«Επάκουσέ μου, κόρη αδάμαστη του Βροντοσκουταράτου, 115
αν άλλοτε από αγάπη εβόηθησες τον κύρη μου στην άγρια
τη μάχη, τώρα την αγάπη σου, δείξε, Αθηνά, και μένα,
και να σκοτώσω τούτον δώσε μου, να φάει την κονταριά μου,
που πρώτος μού ᾽ριξε και πέτεται και λέει πως πια δεν έχω
ώρα πολλή το φως τ᾽ ολόλαμπρο να χαίρομαι του γήλιου.» 120

Έτσι είπε, κι η Αθηνά τού επάκουσε την προσευκή η Παλλάδα,
τα μέλη ανάλαφρα του τά ᾽καμε, χέρια ψηλά και πόδια·
κι ως στάθη πλάι του, με ανεμάρπαστα του συντυχαίνει λόγια:
«Εδώ κι ομπρός τους Τρώες πολέμα τους, Διομήδη, δίχως φόβο,
τι εγώ την αντριγιά του κύρη σου στα στήθη σου έχω βάλει 125
την άτρομη, ο αλογάρης πού ᾽κλεινεν άγριος Τυδέας εντός του·
και την κατάχνια, πριν που σ᾽ έζωνε, σου σήκωσα απ᾽ τα μάτια,
θεός ποιός είναι και ποιός άνθρωπος καλά να ξεχωρίζεις.
Έτσι, σαν έρθει δοκιμάζοντας θεός εδώ κανένας,
ανάντια εσύ με τους αθάνατους θεούς να μη χτυπιέσαι 130
τους άλλους· μόνο αν πει στον πόλεμο νά ᾽ρθει η Αφροδίτη, η κόρη
του Δία, σ᾽ αυτή να ρίξεις άφοβα τον κοφτερό χαλκό σου.»

Είπε η Αθηνά, η θεά η γλαυκόματη, και φεύγει από κοντά του.
Τότε ο Διομήδης δίχως άργητα τους μπροστομάχους σμίγει.
Και πρώτα με τους Τρώες λαχτάριζε να χτυπηθεί στη μάχη, 135
μα τώρα πια τριπλή του θέριεψεν η λύσσα, σαν του λιόντα,
που ως πήδαε τη φραγή, τον λάβωσε στο ξώμερο ο τσοπάνος
γύρω στ᾽ αρνιά του τα πυκνόμαλλα, μα δεν τον σκότωσε, όχι,
μονάχα που άναψε τη λύσσα του, και τώρα πια χωσμένος
μες στο μαντρί δε δίνει βόηθηση, κι έρμα τ᾽ αρνιά σκορπούνε, 140
κι όσα σκοτώθηκαν στοιβάζουνται σωρός τό ᾽να πα στ᾽ άλλο·
κι ο λιόντας άγριος την ορθόψηλη φραγή πηδάει και φεύγει·
όμοια στους Τρώες λυσσώντας χίμιξε κι ο ατρόμητος Διομήδης.

Δυο αρχόντους τότε, τον Υπείρονα και τον Αστύνοο, ρίχνει,
πλάι στο βυζί τον ένα βρίσκοντας με το χαλκό κοντάρι, 145
τον άλλο στο κλειδί τον χτύπησε με το τρανό σπαθί του,
στον ώμο πλάι, και του τον χώρισεν από λαιμό και πλάτη.
Αφήνει αυτούς, μετά στον Άβαντα και στον Πολύιδο τρέχει,
τους γιους του ονειρομάντη γέροντα, του ξακουστού Ευρυδάμα,
που ως έφευγαν, δεν τους ξεδιάλυνεν ο κύρης τα όνειρά τους, 150
μόνο ο Διομήδης ο λιοντόκαρδος τους σκότωσε εκεί πέρα.
Μετά χιμάει στους γιους του Φαίνοπα, στο Θόωνα και στον Ξάνθο,
που νιούτσικοι ήταν, μα τον κύρη τους τα γερατιά πλακώναν
τα μαύρα, κι ούτε κι άλλον γέννησε, ν᾽ αφήσει κληρονόμο.
Και τώρα εκείνος τούς εσκότωσε και τη γλυκιάν επήρε 155
ζωή απ᾽ τους δυο, και στον πατέρα τους καημούς και μαύρους θρήνους
αφήκε, ζωντανοί απ᾽ τον πόλεμο που δε γυρίσαν πίσω
να τους δεχτεί, και ξένοι εβρέθηκαν να μοιραστούν το βιος του.

Εὐρύπυλος δ᾽ Εὐαιμονίδης Ὑψήνορα δῖον,
υἱὸν ὑπερθύμου Δολοπίονος, ὅς ῥα Σκαμάνδρου
ἀρητὴρ ἐτέτυκτο, θεὸς δ᾽ ὣς τίετο δήμῳ,
τὸν μὲν ἄρ᾽ Εὐρύπυλος, Εὐαίμονος ἀγλαὸς υἱός,
πρόσθεν ἕθεν φεύγοντα μεταδρομάδην ἔλασ᾽ ὦμον 80
φασγάνῳ ἀΐξας, ἀπὸ δ᾽ ἔξεσε χεῖρα βαρεῖαν·
αἱματόεσσα δὲ χεὶρ πεδίῳ πέσε· τὸν δὲ κατ᾽ ὄσσε
ἔλλαβε πορφύρεος θάνατος καὶ μοῖρα κραταιή.

Ὣς οἱ μὲν πονέοντο κατὰ κρατερὴν ὑσμίνην·
Τυδεΐδην δ᾽ οὐκ ἂν γνοίης ποτέροισι μετείη, 85
ἠὲ μετὰ Τρώεσσιν ὁμιλέοι ἦ μετ᾽ Ἀχαιοῖς.
θῦνε γὰρ ἂμ πεδίον ποταμῷ πλήθοντι ἐοικὼς
χειμάρρῳ, ὅς τ᾽ ὦκα ῥέων ἐκέδασσε γεφύρας·
τὸν δ᾽ οὔτ᾽ ἄρ τε γέφυραι ἐεργμέναι ἰσχανόωσιν,
οὔτ᾽ ἄρα ἕρκεα ἴσχει ἀλωάων ἐριθηλέων 90
ἐλθόντ᾽ ἐξαπίνης, ὅτ᾽ ἐπιβρίσῃ Διὸς ὄμβρος·
πολλὰ δ᾽ ὑπ᾽ αὐτοῦ ἔργα κατήριπε κάλ᾽ αἰζηῶν·
ὣς ὑπὸ Τυδεΐδῃ πυκιναὶ κλονέοντο φάλαγγες
Τρώων, οὐδ᾽ ἄρα μιν μίμνον πολέες περ ἐόντες.

Τὸν δ᾽ ὡς οὖν ἐνόησε Λυκάονος ἀγλαὸς υἱὸς 95
θύνοντ᾽ ἂμ πεδίον πρὸ ἕθεν κλονέοντα φάλαγγας,
αἶψ᾽ ἐπὶ Τυδεΐδῃ ἐτιταίνετο καμπύλα τόξα,
καὶ βάλ᾽ ἐπαΐσσοντα τυχὼν κατὰ δεξιὸν ὦμον,
θώρηκος γύαλον· διὰ δ᾽ ἔπτατο πικρὸς ὀϊστός,
ἀντικρὺ δὲ διέσχε, παλάσσετο δ᾽ αἵματι θώρηξ. 100
τῷ δ᾽ ἐπὶ μακρὸν ἄϋσε Λυκάονος ἀγλαὸς υἱός·
«ὄρνυσθε, Τρῶες μεγάθυμοι, κέντορες ἵππων·
βέβληται γὰρ ἄριστος Ἀχαιῶν, οὐδέ ἕ φημι
δήθ᾽ ἀνσχήσεσθαι κρατερὸν βέλος, εἰ ἐτεόν με
ὦρσεν ἄναξ Διὸς υἱὸς ἀπορνύμενον Λυκίηθεν.» 105

Ὣς ἔφατ᾽ εὐχόμενος· τὸν δ᾽ οὐ βέλος ὠκὺ δάμασσεν,
ἀλλ᾽ ἀναχωρήσας πρόσθ᾽ ἵπποιιν καὶ ὄχεσφιν
ἔστη, καὶ Σθένελον προσέφη, Καπανήϊον υἱόν·
«ὄρσο, πέπον Καπανηϊάδη, καταβήσεο δίφρου,
ὄφρα μοι ἐξ ὤμοιο ἐρύσσῃς πικρὸν ὀϊστόν.» 110

Ὣς ἄρ᾽ ἔφη, Σθένελος δὲ καθ᾽ ἵππων ἆλτο χαμᾶζε,
πὰρ δὲ στὰς βέλος ὠκὺ διαμπερὲς ἐξέρυσ᾽ ὤμου·
αἷμα δ᾽ ἀνηκόντιζε διὰ στρεπτοῖο χιτῶνος.
δὴ τότ᾽ ἔπειτ᾽ ἠρᾶτο βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης·
«κλῦθί μευ, αἰγιόχοιο Διὸς τέκος, Ἀτρυτώνη, 115
εἴ ποτέ μοι καὶ πατρὶ φίλα φρονέουσα παρέστης
δηΐῳ ἐν πολέμῳ, νῦν αὖτ᾽ ἐμὲ φῖλαι, Ἀθήνη·
δὸς δέ τέ μ᾽ ἄνδρα ἑλεῖν καὶ ἐς ὁρμὴν ἔγχεος ἐλθεῖν,
ὅς μ᾽ ἔβαλε φθάμενος καὶ ἐπεύχεται, οὐδέ μέ φησι
δηρὸν ἔτ᾽ ὄψεσθαι λαμπρὸν φάος ἠελίοιο.» 120

Ὣς ἔφατ᾽ εὐχόμενος· τοῦ δ᾽ ἔκλυε Παλλὰς Ἀθήνη,
γυῖα δ᾽ ἔθηκεν ἐλαφρά, πόδας καὶ χεῖρας ὕπερθεν·
ἀγχοῦ δ᾽ ἱσταμένη ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«θαρσῶν νῦν, Διόμηδες, ἐπὶ Τρώεσσι μάχεσθαι·
ἐν γάρ τοι στήθεσσι μένος πατρώϊον ἧκα 125
ἄτρομον, οἷον ἔχεσκε σακέσπαλος ἱππότα Τυδεύς·
ἀχλὺν δ᾽ αὖ τοι ἀπ᾽ ὀφθαλμῶν ἕλον, ἣ πρὶν ἐπῆεν,
ὄφρ᾽ εὖ γιγνώσκῃς ἠμὲν θεὸν ἠδὲ καὶ ἄνδρα.
τῶ νῦν, αἴ κε θεὸς πειρώμενος ἐνθάδ᾽ ἵκηται,
μή τι σύ γ᾽ ἀθανάτοισι θεοῖς ἀντικρὺ μάχεσθαι 130
τοῖς ἄλλοις· ἀτὰρ εἴ κε Διὸς θυγάτηρ Ἀφροδίτη
ἔλθῃσ᾽ ἐς πόλεμον, τήν γ᾽ οὐτάμεν ὀξέϊ χαλκῷ.»

Ἡ μὲν ἄρ᾽ ὣς εἰποῦσ᾽ ἀπέβη γλαυκῶπις Ἀθήνη,
Τυδεΐδης δ᾽ ἐξαῦτις ἰὼν προμάχοισιν ἐμίχθη,
καὶ πρίν περ θυμῷ μεμαὼς Τρώεσσι μάχεσθαι· 135
δὴ τότε μιν τρὶς τόσσον ἕλεν μένος, ὥς τε λέοντα,
ὅν ῥά τε ποιμὴν ἀγρῷ ἐπ᾽ εἰροπόκοις ὀΐεσσι
χραύσῃ μέν τ᾽ αὐλῆς ὑπεράλμενον οὐδὲ δαμάσσῃ·
τοῦ μέν τε σθένος ὦρσεν, ἔπειτα δέ τ᾽ οὐ προσαμύνει,
ἀλλὰ κατὰ σταθμοὺς δύεται, τὰ δ᾽ ἐρῆμα φοβεῖται· 140
αἱ μέν τ᾽ ἀγχιστῖναι ἐπ᾽ ἀλλήλῃσι κέχυνται,
αὐτὰρ ὁ ἐμμεμαὼς βαθέης ἐξάλλεται αὐλῆς·
ὣς μεμαὼς Τρώεσσι μίγη κρατερὸς Διομήδης.

Ἔνθ᾽ ἕλεν Ἀστύνοον καὶ Ὑπείρονα, ποιμένα λαῶν,
τὸν μὲν ὑπὲρ μαζοῖο βαλὼν χαλκήρεϊ δουρί, 145
τὸν δ᾽ ἕτερον ξίφεϊ μεγάλῳ κληῗδα παρ᾽ ὦμον
πλῆξ᾽, ἀπὸ δ᾽ αὐχένος ὦμον ἐέργαθεν ἠδ᾽ ἀπὸ νώτου.
τοὺς μὲν ἔασ᾽, ὁ δ᾽ Ἄβαντα μετῴχετο καὶ Πολύιδον,
υἱέας Εὐρυδάμαντος, ὀνειροπόλοιο γέροντος·
τοῖς οὐκ ἐρχομένοις ὁ γέρων ἐκρίνατ᾽ ὀνείρους, 150
ἀλλά σφεας κρατερὸς Διομήδης ἐξενάριξε·
βῆ δὲ μετὰ Ξάνθον τε Θόωνά τε, Φαίνοπος υἷε,
ἄμφω τηλυγέτω· ὁ δὲ τείρετο γήραϊ λυγρῷ,
υἱὸν δ᾽ οὐ τέκετ᾽ ἄλλον ἐπὶ κτεάτεσσι λιπέσθαι.
ἔνθ᾽ ὅ γε τοὺς ἐνάριζε, φίλον δ᾽ ἐξαίνυτο θυμὸν 155
ἀμφοτέρω, πατέρι δὲ γόον καὶ κήδεα λυγρὰ
λεῖπ᾽, ἐπεὶ οὐ ζώοντε μάχης ἐκνοστήσαντε
δέξατο· χηρωσταὶ δὲ διὰ κτῆσιν δατέοντο.