Ιλιάδα 18 στ. 65-147 | Ομηρικά Έπη

Είπε, και τη σπηλιά παράτησε, κι εκείνες δακρυσμένες 65
ομάδι της τραβούσαν· κι άνοιγε της θάλασσας το κύμα
τρογύρα, ως πια στην Τροία που φτάσανε την παχιοχωματούσα·
κι αράδα στο γιαλό ξεπρόβαλαν, κει που ήταν τραβηγμένα
πυκνά των Μυρμιδόνων τ᾽ άρμενα, στον Αχιλλέα τρογύρα·
κι ως εβογγούσε κείνος, σίμωσεν η σεβαστή του η μάνα· 70
σέρνει φωνή μεγάλη, εφούχτωσε την κεφαλή του γιου της,
και μες στα κλάματα ανεμάρπαστα του συντυχαίνει λόγια:
«Τί κλαις, παιδί μου; Ποιός σού ετάραξε καημός τα σπλάχνα τώρα;
Γιά μίλα μου ανοιχτά, μην κρύβεσαι· σου τά ᾽χει ο Δίας τελέψει
τα όσα πιο πριν τον παρακάλεσες με σηκωμένα χέρια, 75
να στριμωχτούν οι Αργίτες σύψυχοι μπροστά απ᾽ των πλοίων τις πρύμνες
και στενεμένοι απ᾽ την ανάγκη σου φριχτά κακά να πάθουν.»

Βαρυβογγώντας ο φτερόποδος απάντησε Αχιλλέας:
«Μάνα μου, αλήθεια ο ρήγας του Όλυμπου μου τά ᾽χει αυτά τελέψει·
μα ποιά η χαρά τους τώρα; Εχάθηκεν ο γκαρδιακός μου ακράνης, 80
ο Πάτροκλος, που εγώ απ᾽ τους σύντροφους περίσσια τον τιμούσα,
ωσάν τον ίδιο εμέ. Απ᾽ τον Έχτορα σκοτώθη, τα πανώρια
που πήρε γδύνοντάς τον άρματα, τα γιγαντένια, θάμα
να τ᾽ αντικρίζεις, των αθάνατων το δώρο στον Πηλέα,
τη μέρα σε θνητού που σ᾽ έβαλαν ν᾽ ανέβεις το κλινάρι. 85
Νά ᾽ταν εσύ με τις αθάνατες του πέλαου νά ᾽χες μείνει
κει κάτω, κι ο Πηλέας στο σπίτι του θνητό να μπάσει ταίρι!
Τώρα και συ για νά ᾽χεις άμετρο καημό βαθιά, που ο γιος σου
θα σκοτωθεί, και πίσω σπίτι του, να τον καλωσορίσεις,
πια δε θα ᾽ρθεί ―τι δε θα τό ᾽θελα να ζω, με τους ανθρώπους 90
στον κόσμο τούτο να πορεύομαι, με το κοντάρι πρώτο
αν δε χτυπήσω εγώ τον Έχτορα και τη ζωή τού πάρω,
του Πάτροκλου, νεκρό που εκούρσεψε, να γδικιωθώ το γαίμα.»

Και τότε η Θέτιδα με κλάματα του απηλογήθη κι είπε:
«Γιε μου, με αυτά που τώρα μίλησες, οι μέρες σου είναι λίγες· 95
τι ευτύς ξοπίσω από τον Έχτορα σε περιμένει ο Χάρος.»

Τότε ο Αχιλλέας ο φτεροπόδαρος της λέει βαρυγκομώντας:
«Ευτύς να μέ ᾽βρει θέλω ο θάνατος, το φίλο να γλιτώσω
αφού δεν ήταν, σαν τον σκότωναν· απ᾽ την πατρίδα εχάθη
κείνος μακριά, κι εγώ δε βρέθηκα σιμά να τον συντρέξω. 100
Μα τώρα, μια και στην πατρίδα μου πια δε διαγέρνω πίσω,
και μήτε γλίτωσα τον Πάτροκλο και μήτε τους συντρόφους
τους άλλους, που απ᾽ το θείο τον Έχτορα πολλοί στο χώμα επέσαν,
μόν᾽ φόρτωμα της γης ανώφελο πλάι στα καράβια οκνεύω,
εγώ που ξεπερνώ στον πόλεμο τους χαλκοθωρακάτους 105
Αργίτες, τι στη σύναξη έχουμε καλύτερούς μου κι άλλους―
νά ᾽τανε λέει η διχόνοια νά ᾽λειπε κι από θεούς κι ανθρώπους
κι η μάνητα, συχνά που εκόρωσε και γνωστικούς ακόμα,
και πιο γλυκιά απ᾽ το μέλι μέσα μας το σταλαχτό ανεβαίνει,
σαν τον καπνό γοργά φουντώνοντας στα στήθη των ανθρώπων! 110
Έτσι με θύμωσε ο Αγαμέμνονας ο πρωταφέντης τώρα.
Μα ό,τι έγινε έγινε, ας τ᾽ αφήσουμε, κι ας μας βαραίνει ο πόνος,
κι εντός μας την καρδιά ας δαμάσουμε, σφιγμένοι απ᾽ την ανάγκη.
Τώρα θα πάω τον που μου σκότωσε το πιο ακριβό κεφάλι,
τον Έχτορα, να βρώ· κι ο θάνατος καλώς να ᾽ρθεί, την ώρα 115
που ο Δίας θα ορίσει κι οι άλλοι αθάνατοι θεοί να μ᾽ ανταμώσει.
Μήτε ο Ηρακλής ο τρανοδύναμος δεν ξέφυγε του Χάρου,
που ο Δίας αφέντης τον αγάπησε, του Κρόνου ο γιος, περίσσια·
κι όμως η Μοίρα κι η άγρια μάνητα τον δάμασαν της Ήρας.
Τα ίδια και μένα η Μοίρα αν μού ᾽γραψε, παρόμοια, σαν πεθάνω, 120
θα κείτομαι· μα τώρα θά ᾽θελα να δοξαστώ περίσσια,
να κάμω μερικές βαθύζωνες της Δαρδανίας γυναίκες
και της Τρωάδας, διπλοπάλαμα σφουγγίζοντας το κλάμα
απ᾽ τ᾽ απαλά τους μάγουλα, πικρό να στήσουν μοιρολόγι·
και να το νιώσουν πως τον πόλεμο καιρό τον είχα αφήσει. 125
Όση λοιπόν κι αν είναι η αγάπη σου, μη με κρατάς· του κάκου!»

Και τότε η Θέτη, η χιοναστράγαλη θεά, του απηλογήθη:
«Σωστά, παιδί μου, τα που μίλησες· καλό ᾽ναι να γλιτώνεις
τους σύντροφούς σου, που πια απόκαμαν, απ᾽ το χαμό το μαύρο.
Μα τ᾽ άρματά σου τα ώρια βρίσκουνται στων Τρώων τα χέρια τώρα, 130
τα χάλκινα, που αστράφταν· ο Έχτορας ατός του ο κρανοσείστης
στους ώμους τα φοράει και πέτεται· θαρρώ δε θα περάσει
πολύς καιρός που θα τα χαίρεται, τι είναι σιμά ο χαμός του.
Μα εσύ φυλάξου από τον πόλεμο, μη χτυπηθείς ακόμα,
ωσόπου να με ιδούν τα μάτια σου κοντά σου εδώ να φτάνω· 135
τι αύριο θα γείρω, τα χαράματα, σύντας προβαίνει ο γήλιος,
απ᾽ τον τρανό τον Ήφαιστο άρματα πανώρια φέρνοντάς σου.»

Έτσι μιλάει, και δίχως άργητα τραβιέται απ᾽ τον υγιό της,
μετά γυρνάει στις αδερφάδες της, τις θαλασσοκυράδες:
«Στον κόρφο τώρα εσείς το διάπλατο του πέλαγου βουτήχτε, 140
δείτε το Γέροντα της θάλασσας στο γονικό παλάτι,
και πέστε ό,τι έγινε· στον Όλυμπο το μέγα εγώ θ᾽ ανέβω,
στον Ήφαιστο, τον κοσμοξάκουστο τεχνίτη, μπας και θέλει
στραφταλιστά, περίλαμπρα άρματα να δώσει για το γιο μου.»

Είπε, κι αυτές στο κύμα εβούτηξαν της θάλασσας με βιάση· 145
κι η θεά Θέτη η χιοναστράγαλη στον Όλυμπο τραβούσε,
στον ακριβό το γιο της άρματα περίλαμπρα να φέρει.

Ὣς ἄρα φωνήσασα λίπε σπέος· αἱ δὲ σὺν αὐτῇ 65
δακρυόεσσαι ἴσαν, περὶ δέ σφισι κῦμα θαλάσσης
ῥήγνυτο· ταὶ δ᾽ ὅτε δὴ Τροίην ἐρίβωλον ἵκοντο,
ἀκτὴν εἰσανέβαινον ἐπισχερώ, ἔνθα θαμειαὶ
Μυρμιδόνων εἴρυντο νέες ταχὺν ἀμφ᾽ Ἀχιλῆα.
τῷ δὲ βαρὺ στενάχοντι παρίστατο πότνια μήτηρ, 70
ὀξὺ δὲ κωκύσασα κάρη λάβε παιδὸς ἑοῖο,
καί ῥ᾽ ὀλοφυρομένη ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«τέκνον, τί κλαίεις; τί δέ σε φρένας ἵκετο πένθος;
ἐξαύδα, μὴ κεῦθε· τὰ μὲν δή τοι τετέλεσται
ἐκ Διός, ὡς ἄρα δὴ πρίν γ᾽ εὔχεο χεῖρας ἀνασχών, 75
πάντας ἐπὶ πρύμνῃσιν ἀλήμεναι υἷας Ἀχαιῶν
σεῦ ἐπιδευομένους, παθέειν τ᾽ ἀεκήλια ἔργα.»

Τὴν δὲ βαρὺ στενάχων προσέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς·
«μῆτερ ἐμή, τὰ μὲν ἄρ μοι Ὀλύμπιος ἐξετέλεσσεν·
ἀλλὰ τί μοι τῶν ἦδος, ἐπεὶ φίλος ὤλεθ᾽ ἑταῖρος, 80
Πάτροκλος, τὸν ἐγὼ περὶ πάντων τῖον ἑταίρων,
ἶσον ἐμῇ κεφαλῇ; τὸν ἀπώλεσα, τεύχεα δ᾽ Ἕκτωρ
δῃώσας ἀπέδυσε πελώρια, θαῦμα ἰδέσθαι,
καλά· τὰ μὲν Πηλῆϊ θεοὶ δόσαν ἀγλαὰ δῶρα
ἤματι τῷ ὅτε σε βροτοῦ ἀνέρος ἔμβαλον εὐνῇ. 85
αἴθ᾽ ὄφελες σὺ μὲν αὖθι μετ᾽ ἀθανάτῃς ἁλίῃσι
ναίειν, Πηλεὺς δὲ θνητὴν ἀγαγέσθαι ἄκοιτιν.
νῦν δ᾽ ἵνα καὶ σοὶ πένθος ἐνὶ φρεσὶ μυρίον εἴη
παιδὸς ἀποφθιμένοιο, τὸν οὐχ ὑποδέξεαι αὖτις
οἴκαδε νοστήσαντ᾽, ἐπεὶ οὐδ᾽ ἐμὲ θυμὸς ἄνωγε 90
ζώειν οὐδ᾽ ἄνδρεσσι μετέμμεναι, αἴ κε μὴ Ἕκτωρ
πρῶτος ἐμῷ ὑπὸ δουρὶ τυπεὶς ἀπὸ θυμὸν ὀλέσσῃ,
Πατρόκλοιο δ᾽ ἕλωρα Μενοιτιάδεω ἀποτείσῃ.»

Τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε Θέτις κατὰ δάκρυ χέουσα·
«ὠκύμορος δή μοι, τέκος, ἔσσεαι, οἷ᾽ ἀγορεύεις· 95
αὐτίκα γάρ τοι ἔπειτα μεθ᾽ Ἕκτορα πότμος ἑτοῖμος.»

Τὴν δὲ μέγ᾽ ὀχθήσας προσέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς·
«αὐτίκα τεθναίην, ἐπεὶ οὐκ ἄρ᾽ ἔμελλον ἑταίρῳ
κτεινομένῳ ἐπαμῦναι· ὁ μὲν μάλα τηλόθι πάτρης
ἔφθιτ᾽, ἐμεῖο δὲ δῆσεν ἀρῆς ἀλκτῆρα γενέσθαι. 100
νῦν δ᾽ ἐπεὶ οὐ νέομαί γε φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν,
οὐδέ τι Πατρόκλῳ γενόμην φάος οὐδ᾽ ἑτάροισι
τοῖς ἄλλοις, οἳ δὴ πολέες δάμεν Ἕκτορι δίῳ,
ἀλλ᾽ ἧμαι παρὰ νηυσὶν ἐτώσιον ἄχθος ἀρούρης,
τοῖος ἐὼν οἷος οὔ τις Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων 105
ἐν πολέμῳ· ἀγορῇ δέ τ᾽ ἀμείνονές εἰσι καὶ ἄλλοι.
ὡς ἔρις ἔκ τε θεῶν ἔκ τ᾽ ἀνθρώπων ἀπόλοιτο,
καὶ χόλος, ὅς τ᾽ ἐφέηκε πολύφρονά περ χαλεπῆναι,
ὅς τε πολὺ γλυκίων μέλιτος καταλειβομένοιο
ἀνδρῶν ἐν στήθεσσιν ἀέξεται ἠΰτε καπνός· 110
ὡς ἐμὲ νῦν ἐχόλωσεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων.
ἀλλὰ τὰ μὲν προτετύχθαι ἐάσομεν ἀχνύμενοί περ,
θυμὸν ἐνὶ στήθεσσι φίλον δαμάσαντες ἀνάγκῃ·
νῦν δ᾽ εἶμ᾽, ὄφρα φίλης κεφαλῆς ὀλετῆρα κιχείω,
Ἕκτορα· κῆρα δ᾽ ἐγὼ τότε δέξομαι, ὁππότε κεν δὴ 115
Ζεὺς ἐθέλῃ τελέσαι ἠδ᾽ ἀθάνατοι θεοὶ ἄλλοι.
οὐδὲ γὰρ οὐδὲ βίη Ἡρακλῆος φύγε κῆρα,
ὅς περ φίλτατος ἔσκε Διὶ Κρονίωνι ἄνακτι·
ἀλλά ἑ μοῖρα δάμασσε καὶ ἀργαλέος χόλος Ἥρης.
ὣς καὶ ἐγών, εἰ δή μοι ὁμοίη μοῖρα τέτυκται, 120
κείσομ᾽ ἐπεί κε θάνω· νῦν δὲ κλέος ἐσθλὸν ἀροίμην,
καί τινα Τρωϊάδων καὶ Δαρδανίδων βαθυκόλπων
ἀμφοτέρῃσιν χερσὶ παρειάων ἁπαλάων
δάκρυ᾽ ὀμορξαμένην ἁδινὸν στοναχῆσαι ἐφείην,
γνοῖεν δ᾽ ὡς δὴ δηρὸν ἐγὼ πολέμοιο πέπαυμαι· 125
μηδέ μ᾽ ἔρυκε μάχης φιλέουσά περ· οὐδέ με πείσεις.»

Τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα θεὰ Θέτις ἀργυρόπεζα·
«ναὶ δὴ ταῦτά γε, τέκνον, ἐτήτυμον οὐ κακόν ἐστι,
τειρομένοις ἑτάροισιν ἀμυνέμεν αἰπὺν ὄλεθρον.
ἀλλά τοι ἔντεα καλὰ μετὰ Τρώεσσιν ἔχονται, 130
χάλκεα μαρμαίροντα· τὰ μὲν κορυθαίολος Ἕκτωρ
αὐτὸς ἔχων ὤμοισιν ἀγάλλεται· οὐδέ ἕ φημι
δηρὸν ἐπαγλαϊεῖσθαι, ἐπεὶ φόνος ἐγγύθεν αὐτῷ.
ἀλλὰ σὺ μὲν μή πω καταδύσεο μῶλον Ἄρηος,
πρίν γ᾽ ἐμὲ δεῦρ᾽ ἐλθοῦσαν ἐν ὀφθαλμοῖσιν ἴδηαι· 135
ἠῶθεν γὰρ νεῦμαι ἅμ᾽ ἠελίῳ ἀνιόντι
τεύχεα καλὰ φέρουσα παρ᾽ Ἡφαίστοιο ἄνακτος.»

Ὣς ἄρα φωνήσασα πάλιν τράπεθ᾽ υἷος ἑοῖο,
καὶ στρεφθεῖσ᾽ ἁλίῃσι κασιγνήτῃσι μετηύδα·
«ὑμεῖς μὲν νῦν δῦτε θαλάσσης εὐρέα κόλπον, 140
ὀψόμεναί τε γέρονθ᾽ ἅλιον καὶ δώματα πατρός,
καί οἱ πάντ᾽ ἀγορεύσατ᾽· ἐγὼ δ᾽ ἐς μακρὸν Ὄλυμπον
εἶμι παρ᾽ Ἥφαιστον κλυτοτέχνην, αἴ κ᾽ ἐθέλῃσιν
υἱεῖ ἐμῷ δόμεναι κλυτὰ τεύχεα παμφανόωντα.»

Ὣς ἔφαθ᾽, αἱ δ᾽ ὑπὸ κῦμα θαλάσσης αὐτίκ᾽ ἔδυσαν· 145
ἡ δ᾽ αὖτ᾽ Οὔλυμπόνδε θεὰ Θέτις ἀργυρόπεζα
ἤϊεν, ὄφρα φίλῳ παιδὶ κλυτὰ τεύχε᾽ ἐνείκαι.