«Νεωτερικότητα και μνήμη στη διαμόρφωση της μεταπολεμικής Θεσσαλονίκης»

Η ανάπλαση των Λαδάδικων. Τα Λαδάδικα, τμήμα του ιστορικού εμπορικού κέντρου, υπήρξε η μοναδική συνοικία της πόλης έξω από τα τείχη μέχρι το 1870, η οποία λειτουργούσε ως αγορά αποικιακών προϊόντων και τόπος αποθηκών για την εξυπηρέτηση του λιμανιού. Περιτριγυρισμένη με νεότερες πολυκατοικίες στις περιμετρικές αρτηρίες, η περιοχή διασώθηκε στο εσωτερικό της, καθώς «ξεχάστηκε» εκεί η εφαρμογή του ρυμοτομικού σχεδίου του 1921. Αν και κηρύχθηκε Ιστορικός Τόπος το 1985, εξακολούθησε να στεγάζει μικρές εμπορικές και μεταποιητικές επιχειρήσεις ως το 1990, σ’ ένα υποβαθμισμένο κτιριακό απόθεμα.
Το 1922, τα Λαδάδικα εντάχθηκαν στο Πρότυπο Σχέδιο για την αναβάθμιση του ιστορικού εμπορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης, το οποίο χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή – Γενική Διεύθυνση 16. Πρόκειται για το πρώτο, ουσιαστικά, πρόγραμμα που ανέλαβαν οι αρμόδιοι φορείς της πόλης για την ανάδειξη της φυσιογνωμίας ενός ικανού τμήματος του ιστορικού εμπορικού κέντρου, το οποίο περιέλαβε ακόμη την περιοχή του Αγίου Μηνά και του Παζάρ χαμάμ (Λουλουδάδικα), την πλατεία Χρηματιστηρίου, την περιοχή του Μπεζεστενίου και την Αρχαία Αγορά, με στερεώσεις των μνημείων, αποκαταστάσεις όψεων, πεζοδρομήσεις και διαμορφώσεις των υπαίθριων χώρων.
Ωστόσο, στα Λαδάδικα, που προβλήθηκαν ως «βιτρίνα» του προγράμματος, πέρα από την κήρυξη του συνόλου των 80 παλιών κτιρίων ως διατηρητέων και την τροποποίηση του ρυμοτομικού σχεδίου, οι «πρότυπες» επεμβάσεις περιορίστηκαν σε αρχιτεκτονικό έλεγχο των αποκαταστάσεων, με αμφιλεγόμενα αποτελέσματα ‒ένα αρχιτεκτονικό ύφος πολύ «φτιασιδωμένο» σε σχέση με την ιστορική τους εικόνα του λιτού κτίσματος αγοράς‒, αρνούμενες να προχωρήσουν σε έλεγχο των νέων χρήσεων και άλλα μέτρα για τους παλιούς επιχειρηματίες ή ιδιοκτήτες.
Η σωστική αλλά καθυστερημένη παρέμβαση του ΟΡΘΕ και της ΔΕΠΟΣ που ανάλαβε την αποκατάσταση των όψεων 25 κτιρίων με πιο αυθεντικό ύφος, και η επιμελημένη διαμόρφωση στον δημόσιο χώρο (και από το δήμο), δεν κατάφερε να αναστρέψει τη διαμορφωμένη εικόνα ούτε να ανακόψει τις αυθόρμητες τάσεις, με αποτέλεσμα η περιοχή να μετατραπεί σε αποκλειστική πιάτσα ταβερνών και μπαρ προβληματικής αισθητικής.
Η επέμβαση θεωρήθηκε ως επιτυχία στον οικονομικό απολογισμό της. Ωστόσο, καθώς η παρακμή της εφήμερης μόδας είναι εμφανής και ο κύκλος ζωής της φαίνεται να έχει κλείσει, τίθεται εύλογα το ερώτημα κατά πόσο συνιστά αξιοποίηση η μεταμόρφωση μιας υποβαθμισμένης περιοχής της αγοράς σε αποκλειστική ζώνη διασκέδασης και πόσο πρότυπη είναι αυτή η «πολιτική διατήρησης», η οποία τελικά «εξανέμισε» και τις επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα.

Χαστάογλου Βίλμα, «Νεωτερικότητα και μνήμη στη διαμόρφωση της μεταπολεμικής Θεσσαλονίκης» στο (επιμ.) Καυκαλάς Γρηγόρης, Λαμπριανίδης Λόης, Παπαμίχος Νίκος, Η Θεσσαλονίκη στο μεταίχμιο. Η πόλη ως διαδικασία αλλαγών, Κριτική, Αθήνα 2008, σελ. 181-182.