Η Λογοτεχνία στον Αστικό Χώρο

Αναζήτηση

Αναζήτηση στα περιεχόμενα λογοτεχνικών πόλεων

Ο Λευκός Πύργος πρωταγωνιστής στην ιστορία της Θεσσαλονίκης

Ανεξάντλητη πόλη

(απόσπασμα)

Ο δημοφιλέστατος και λίαν φωτογενής Λευκός Πύργος, ως μάρτυς-«οφθαλμός» της Σύγχρονης Ιστορίας της πόλης «βιώνει», «βλέπει», «αφουγκράζεται» και «αφηγείται»:

[…]

Το 1915: Τους Άγγλους και Γάλλους στρατιώτες να αποβιβάζονται στην πόλη και να την μετατρέπουν σε περιχαρακωμένο στρατόπεδο αλλά και σε τόπο διαρκούς «διασκέδασης» όπου ευδοκιμούν και συνυπάρχουν η πλαστή «ευημερία» (με τα κοσμοπολίτικα καφενεία, ξενοδοχεία και καμπαρέ) και η πραγματική εξαθλίωση (με την πείνα, τις επιδημίες, τους πρόσφυγες, την αυταρχική ξένη κατοχή κλπ.).

[…]

Το 1921: Στα χρόνια της Μικρασιατικής εκστρατείας, την υπαίθρια οθόνη που εγκατέστησε στην πλατεία του ο δήμος της πόλης και όπου προβάλλονταν σκηνές από τη ζωή των φαντάρων στα μέτωπα της Μικρασίας. Και τον κόσμο να παρακολουθεί όρθιος με θορυβώδεις επευφημίες. «Γιατί –όπως γράφει ο Κ. Τομανάς– τα στιγμιότυπα ήταν καλώς επιλεγμένα και έδειχναν τους φαντάρους μας να περνάνε μπέηκα. Κάτι τραυματίες όμως που γύριζαν από το μέτωπο μετέφεραν τελείως αλλιώτικα νέα».
Το 1922-24: Την «μισοκαμένη» πόλη να πλημμυρίζει από πρόσφυγες και να μεταπλάθεται, μέρα με τη μέρα, από «κρανίου τόπο», σε «μητέρα-πρωτεύουσα» των προσφύγων καθώς τα βαπόρια κουβαλάνε συνεχώς τα θύματα της «τραγωδίας του Αιγαίου» που γεμίζουν τα σχολεία, τα σπίτια, τις αποθήκες, τις παράγκες, τα υπόστεγα, τους δρόμους, τις εκκλησίες και όλη την προκυμαία στον «ιστορικό» ίσκιο του, αλλά και μέσα στους χώρους του.
Τους προσφυγικούς συλλόγους να συγκεντρώνονται στη μεγάλη πλατεία του (9.1.1923) για να διαμαρτυρηθούν «προς τον πεπολιτισμένον κόσμον κατά της απανθρώπου αποφάσεως της διασκέψεως της Λωζάνης περί ανταλλαγής των πληθυσμών».
Τους 500 αιχμαλώτους και καταδίκους από την Προύσα να «εγκλείονται» στα κελιά του και να λειτουργεί έτσι και πάλι σαν μια φυλακή-Βαστίλη που «έρχεται» από τα χρόνια του Μεσαίωνα (: «Αιχμάλωτοι εις τον Λευκόν Πύργον» είναι ο χαρακτηριστικός τίτλος της «Εφημερίδος των Βαλκανίων», 28.4.1922).
Τα καΐκια με οικογένειες προσφύγων από την Τσατάλτζα να πλέουν γύρω του επί μέρες πριν αποφασίσουν να «παραδοθούν» στις δοκιμασίες της Μίκρας (Ιούνιος 1924).

Αναστασιάδης Γιώργος, Ανεξάντλητη πόλη. Θεσσαλονίκη 1917-1974, Έκφραση – Σειρά : Ιστορία και Πολιτισμός, Θεσσαλονίκη 1996, σελ. 137-139.