Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

Το ποίημα ανήκει στη συλλογή Ἐν ἀνθηρῷ Ἕλληνι λόγῳ (1956, α΄ έκδοση: 1957). Ο αινιγματικός τίτλος του Ν. Εγγονόπουλου (ειδικά το «ξενόφοβος») ίσως αναφέρεται στην πένθιμη ελληνική ώρα που επιβάλλει η ενατένιση της Δύσης. Το ποίημα αποπνέει μια συμπάθεια για περασμένα ιστορικά βάσανα του ελληνικού λαού, τα οποία επωμίστηκαν κυρίως οι γυναίκες (Βλαχοδήμος, 2003: 157). Η εποχή που γράφτηκε το ποίημα προσδιορίζεται ως εποχή ψυχρού πολέμου και πολιτικών διώξεων και, κατά συνέπεια, έχει έντονα πολιτικό χαρακτήρα (Ζαμάρου,1993: 57-58). Ειδικότερα, αναφέρεται μάλλον στην περίοδο του Εμφυλίου πολέμου και εκφράζει το πένθος που επικρατούσε εκείνη την εποχή (Βλαχοδήμος, 2003: 157). Το ποίημα κλείνει με την εικόνα ενός πουλιού, που συμβολίζει το αισιόδοξο παρόν σε αντίθεση με το βαρύ παρελθόν. Ο τίτλος «Ορφεύς ξενόφοβος» μπορεί να διαβαστεί ως απόδοση ευθυνών στους ξένους υποκινητές του εμφυλίου πολέμου. Ως αντίδοτο στον φόβο προβάλλεται η καλλιτεχνική δημιουργία, αυτό το πουλί που κελαηδεί ελεύθερα, πέρα από τον θάνατο, και παραπέμπει στην ίδια την ποίηση και την ποιητική του Εγγονόπουλου.