Εξώφυλλο

Αρχαιογνωσία και Αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση

Ιστορία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας

του Α.-Φ. Χριστίδη

10. Πώς άλλαξε η αρχαία ελληνική γλώσσα

Ας ξαναθυμηθούμε την προφορά των αρχαίων ελληνικών

Για τις αλλαγές στην προφορά της αρχαίας ελληνικής που οδήγησαν στη σημερινή προφορά έχουμε ήδη μιλήσει. Θυμηθείτε τί λέγαμε για τα γράμματα η, ι, υ, αλλά και τους συνδυασμούς γραμμάτων ει, οι, υι: όλα σήμερα προφέρονται [ί] αλλά στα αρχαία ελληνικά είχε το καθένα τη δική του προφορά, γι' αυτό άλλωστε υπήρχε και ξεχωριστό γράμμα ή συνδυασμός γραμμάτων. Αλλά γιατί γίνονται τέτοιες αλλαγές; Τα διαφορετικά φωνήματα χρησιμοποιούνται, όπως λέγαμε σε προηγούμενα κεφάλαια, για να φτιάχνουμε διαφορετικές λέξεις, με διαφορετική σημασία, π.χ. φόρος/πόρος, χέρι/ταίρι. Όταν σε μια γλώσσα υπάρχουν πολλά φωνήματα (δηλαδή φθόγγοι που χρησιμοποιούνται για να σχηματιστούν λέξεις με διαφορετικές σημασίες) τα οποία από αρθρωτική άποψη είναι συγγενικά, δηλαδή αρθρώνονται στη στοματική κοιλότητα με παρόμοιο τρόπο (δεν διαφέρουν πολύ μεταξύ τους), τότε μπορεί να συμπέσουν. Τέτοιοι συγγενικοί φθόγγοι ήταν το η (που προφερόταν [ee], ήταν δηλαδή μακρό), το ει (που προφερόταν και αυτό [ee], αλλά με πιο κλειστό στόμα, ήχος Α  , ήχος Β  , ερώτηση  , απ' ό,τι το η), το ι. Αυτό πιθανότατα οδήγησε στο να συμπέσουν: να καταλήξουν να προφέρονται όλα [ί].

ihos10_1a.mp3

Ακούστε ξανά τη διαφορά μεταξύ του ανοιχτού [e] που γραφόταν η (ήχος Α) και του κλειστού [e] που γραφόταν ει (ήχος Β)

ihos10_1b.mp3

Ακούστε ξανά τη διαφορά μεταξύ του ανοιχτού [e] που γραφόταν η (ήχος Α) και του κλειστού [e] που γραφόταν ει (ήχος Β)

Ερώτηση

Θυμάστε ποιο άλλο φωνήεν είχαμε πει ότι διέθετε μια πιο ανοιχτή και μια πιο κλειστή προφορά στα αρχαία ελληνικά;

Απάντηση

Είναι το ο.

(Aν δεν το θυμάστε γυρίστε στην Ενότητα 2.3 του 6ου κεφαλαίου.)