Και τώρα οι διάλεκτοι της αρχαίας ελληνικής

Η συζήτηση που προηγήθηκε θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε μια πολύ πιο μακρινή φάση της ελληνικής γλώσσας, την αρχαία.

Η γλωσσική πραγματικότητα της αρχαίας Ελλάδας μέχρι το 300 π.Χ. θυμίζει την εικόνα της νέας ελληνικής μέχρι τη δημιουργία της κοινής νέας ελληνικής. Η ελληνική γλώσσα ήταν (μέχρι την αρχή της ελληνιστικής περιόδου, που αρχίζει με τις κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου  , στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ., και τελειώνει στα χρόνια της γέννησης του Χριστού), ένα μωσαϊκό διαλέκτων, χωρίς να υπάρχει μια κοινή, γενικής χρήσης γλωσσική μορφή. Όπως και στην περίπτωση των διαλέκτων της νέας ελληνικής που συζητήσαμε νωρίτερα, οι ομιλητές των γειτονικών, κυρίως, διαλέκτων δεν είχαν πρόβλημα συνεννόησης. Αλλά δεν ήταν το ίδιο εύκολη η συνεννόηση μεταξύ ομιλητών διαλέκτων που βρίσκονταν σε απομακρυσμένες μεταξύ τους περιοχές (όπως λ.χ. οι Κύπριοι και οι Αθηναίοι). Όπως και στα νεότερα χρόνια, τα «αστεία» για τις διαλέκτους «έδιναν και έπαιρναν». Έτσι, οι Αθηναίοι, πολίτες της πιο σημαντικής αρχαίας δημοκρατίας, θεωρούσαν τους Βοιωτούς (τους κατοίκους της Θήβας και της περιοχής της) χοντροκομμένους χωριάτες και κορόιδευαν τα φερσίματά τους και τη διάλεκτο τους.