Κύκλια έπη

Περιγραφή

Γραμματολογικές Πληροφορίες

Επικός κύκλος ή Κύκλια έπη είναι ένα σύνολο επών που όλα μαζί συμπληρώνουν τον Τρωικό πόλεμο. Στον επικό κύκλο ανήκουν: α) Τα Κύπρια που διηγούνταν τα πολεμικά γεγονότα μέχρι την αρχή της Ιλιάδας. β) Η Αιθιοπίς , που παρουσίαζε κυρίως τις νικηφόρες μάχες του Αχιλλέα εναντίον του βασιλιά των Αιθιόπων Μέμνονα (συμμάχου των Τρώων) αλλά και το θάνατο του ίδιου του Αχιλλέα. γ) Η Μικρά Ιλιάς, που αναφερόταν στη διαμάχη του Οδυσσέα και του Αίαντα για τα όπλα του Αχιλλέα, μέχρι και την είσοδο του Δούρειου Ίππου στην Τροία. δ) Η Ιλίου πέρσις, που περιέγραφε όσα διαδραματίστηκαν κατά την άλωση της Τροίας. ε) Οι Νόστοι, που εξιστορούσαν τις περιπέτειες των Τρωικών ηρώων ( εκτός του Οδυσσέα) κατά την επιστροφή στις πατρίδες τους. στ) Η Τηλεγόνεια , που εξιστορούσε τα γεγονότα μετά την Οδύσσεια, τις περιπέτειες δηλαδήτου Οδυσσέα μετά την επιστροφή του και μέχρι το θάνατο από το γιο του Τηλέγονο, τον οποίο, κατά τον μύθο τον είχε αποκτήσει από την Κίρκη. Πληροφορίες για τον αριθμό και το περιεχόμενό τους αντλούμε κυρίως από τον Πρόκλο, ένα συγγραφέα του 5ου αιώνα μ.Χ. Σύμφωνα με αυτόν ο Τρωικός κύκλος περιελάμβανε τα ακόλουθα έπη: τα Kύπρια που εξιστορούσαν τα γεγονότα από την κρίση του Πάρη ως την άφιξη των Αχαιών στην Τροία, την Ιλιάδα, την Αιθιοπίδα που παρουσίαζε τα κατορθώματα του Αίαντα, τη Μικρή Ιλιάδα, την Ιλίου πέρσιν που αφηγούνταν την καταστροφή της Τροίας ως τη θυσία της Πολυξένης, τους Νόστους που είχαν για θέμα τους τις περιπέτειες των διάφορων αρχηγών στο ταξίδι της επιστροφής από την Τροία, την Οδύσσεια και την Τηλεγόνεια που έκλεινε τον κύκλο με τους απροσδόκητους γάμους του Τηλέγονου -γιου του Οδυσσέα- με την Πηνελόπη και του Τηλέμαχου με την Κίρκη. Τα έπη αυτά βασίζονταν σε παλιούς μύθους, αλλά είναι βέβαιο ότι συντέθηκαν μετά την Ιλιάδα και την Οδύσσεια, στη διάρκεια του 7ου ή του 6ου αιώνα π.Χ. Η σημασία τους για τη μεταγενέστερη ελληνική λογοτεχνία υπήρξε τεράστια, αφού από αυτά εμπνεύστηκαν πολλές τραγωδίες. Ανάλογη υποθέτουμε ότι ήταν και η επίδρασή τους στη λυρική ποίηση και στις άλλες τέχνες. Μεταξύ των επών που ανήκαν σε άλλους κύκλους αναφέρονται η Οιδιπόδεια, η Θηβαΐδα και οι Επίγονοι από το θηβαϊκό κύκλο, ενώ μία Τιτανομαχία και μία συρραφή ιστοριών με τίτλο Κορινθιακά αποδίδονται στον Εύμηλο τον Κορίνθιο, ο οποίος υπολογίζεται πως έζησε προς το τέλος του 8ου αιώνα π.Χ. Ένας διαφορετικός κύκλος ήταν αφιερωμένος στα κατορθώματα του Ηρακλή. Το παλιότερο έπος αυτού του κύκλου θεωρείται η ’λωση της Οιχαλίας, που κατά καιρούς αποδόθηκε στον Όμηρο ή τον Κρεώφυλο. Έπη για τον Ηρακλή συνέθεσαν επίσης ο Πείσανδρος ο Ρόδιος και ο Πανύασσης ο Αλικαρνασσέας (αρχές 5ου αιώνα π.Χ.). Τέλος στον Όμηρο αποδιδόταν κατά την αρχαιότητα και ένα έπος-παρωδία, ο Μαργίτης, το οποίο συντάχθηκε προφανώς τον 7ο ή τον 6ο αιώνα π.Χ. Όσο για τη δημοφιλή -κατά το Μεσαίωνα και την Αναγέννηση- παρωδία της Ιλιάδας με τίτλο Βατραχομυομαχία, το πιθανότερο είναι πως ανήκει στην ελληνιστική εποχή.