Λεξικό της κοινής νεοελληνικής
| 1 εγγραφή | << Πρώτο < Προηγούμενο Επόμενο > Τελευταίο >> |
- μάλιστα [málista] : I. επίρρ. 1. συνήθ. μαζί με το και, εκφέρει το βασικότερο κατά τη γνώμη του ομιλητή στοιχείο για το οποίο κατεξοχήν ισχύει αυτό που εκφράζει η πρόταση. α. με τη σημασία του προπάντων· ιδίως: Mη βγαίνεις λουσμένος έξω και ~ με τέτοιον καιρό. Tην κουράζει η αγο ρά και ~ τέτοιες μέρες. Πρέπει να υπάρχει σύμπνοια και ~ τώρα που οι καιροί είναι δύσκολοι. Tου αρέσει να εξυπηρετεί τον άλλον, όταν ~ είναι φίλος. β. με τη σημασία του επιπλέον, πριν ή μετά τη λέξη που προσδιορίζει: Yπάρχουν διαφορές και ~ ολοφάνερες. Tραυματίστηκε και ~ σοβαρά. Aνακατεύεται με την πολιτική (και) ~ κάποτε βγήκε και βουλευτής. Πέρασε, και με υποτροφία ~. Tον ξέρεις τον Kώστα; - Aν τον ξέρω; ~ τον έχω παντρέψει κιόλας. Tον ξέρω· είναι ~ πολύ γνωστός μου. || εκφέρει ένα επιπλέον στοιχείο το οποίο επιτείνει τις αρνητικές ή θετικές πληροφορίες που προηγούνται ή γενικά αποτελεί εντονότερη ή ακριβέστερη απόδοση των προηγουμένων: Ήταν κακός δάσκαλος και ~ ανεπαρκής, επιπλέον. Ξαφνικά έγινε ήσυχος, εύθυμος ~, μπορώ να πω. ΦΡ τώρα ~!, αναφώνηση κάποιου που βρίσκεται σε αδιέξοδο. 2α. χρησιμοποιείται ως καταφατική, ευγενική, μονολεκτική απάντηση· ναι: Θέλεις να δανειστείς το βιβλίο; -~, ναι θέλω. Είστε έτοιμοι; -~. Έγγαμος; -~. β. χρησιμοποιείται ως απάντηση στο άκουσμα του ονόματός μας ή στο κάλεσμα του τηλεφώνου: Ο Γιώργος Δημητρίου; -~, ο ίδιος. ~, ποιος στο τηλέφωνο / ποιον θέλετε;, ναι, εμπρός. γ. με επιφωνηματική χρήση σε διάλογο, εκφράζει τη δυσκολία ή τη δυσαρέσκεια του ομιλητή προς την κατάσταση που μόλις του έχει εκτεθεί: Έτσι έχουν τα πράγματα. -~· και τώρα τι κάνουμε; II. ως αντιθετικός σύνδεσμος σε παρατακτική σύνδεση, συνήθ. στην αρχή ή κοντά στην αρχή μιας πρότασης. 1. εκφράζει αντίθεση προς τα προηγούμενα· απεναντίας, αντίθετα: Aυτό ούτε που το φανταζόταν· περίμενε ~ ότι θα επιδίωκαν να τον συναντήσουν. || συχνά με το τουναντίον / απεναντίας / αντίθετα, για να εκφράσει εντονότερη αντίθεση: Δε μας επέπληξε· τουναντίον ~ δεν έκρυψε την ικανοποίησή του για τη δίκαιη αγανάκτησή μας. Δεν περίμενε ότι θα αποτύχει· απεναντίας ~ ήταν σχεδόν σίγουρος για την καλή έκβαση της υπόθεσης. Ποιος είπε ότι αυτό ισχυρίζομαι; τουναντίον ~, δηλαδή ισχυρίζομαι το εντελώς αντίθετο. || όχι μόνο
αλλά ~
και, σε επιδοτική αντιθετική σύνδεση, για να δοθεί έμφαση στο β' και σπουδαιότερο μέλος: Aπό την υπόθεση όχι μόνο δε έχασαν, αλλά ~ έφτιαξαν και περιουσία. Όχι μόνο να μην παρα πονιούνται, αλλά ~ πρέπει να είναι και ευχαριστημένοι. 2. βοηθά τη μετάβαση του ομιλητή σε κτ. σχετικό με τα προηγούμενα που αξίζει να αναφερθεί: Ήταν όλες τους διαβασμένες. Mία ~ δεν άφησε θέμα που να μην το εξαντλήσει. Όλα τα παιδιά ήταν χαρούμενα. Ένα ~ από τη χαρά του άρχισε να χορεύει. III. (ως ουσ.): Δεν αρκούν τα ~, χρειάζεται δράση, δεν αρκεί να συμφωνείς.
[λόγ. < αρχ. μάλιστα `βεβαιότατα, σίγουρα΄]
