• ① declivity, descending slope (syn κατωφερής κλίση):
  • το σπίτι ήταν μέσα σε κήπο με δέντρα και με λουλούδια κι ως πέρα, ως το ~ της λοφοπλαγιάς τα πεύκα μοσκομύριζαν (Glezos)

• ② phr ~ του ήλιου, sunset (syn ηλιοβασίλεμα, ηλιόγερμα):
  • folks. και μες στ' ανάγειρμα του ηλιού ποτέ σου μη με κλάψης (Zak)

[der of MG, ModG αναγέρνω]

• ① turned up, raised (syn ανασηκωμένος, υψωμένος):
  • το αναγερμένο κεφάλι, e.g. ο πατέρας με το κεφάλι αναγερμένο συλλογιζόταν |
  • βαδίζει με το κεφάλι ελαφρά αναγερμένο |
  • μύτη αναγερμένη |
  • χορεύτρια με αναγερμένο το πίσω σώμα νυχοπατεί (Karouzou) |
  • το σώμα αναγερμένο προς τα πίσω, όπως κάνουν οι ιππείς όταν τροχάζουν (Dakaris) |
  • τα χέρια της κουράστηκαν να στέκονται αναγερμένα (Karagatsis) |
  • με το πηλίκιον αναγειρμένο ψηλά (Palam) |
  • αναγερμένες σκεπές των σπιτιών (Panagiotop) |
  • ο βαρκάρης κρατάει αναγερμένα τα κουπιά |
  • λουλουδάκια με μίσχους γερτούς και με αναγερμένα τα βελουδένια τους φύλλα (Karagatsis)

• ⓐ erect:
  • σμίγοντας το κορμί της παράφορα με την αναγερμένη σε γονιμική οχεία σάρκα του άντρα της (id.)

• ② reclining (syn αναγερτός, ξαπλωμένος):
  • κορμί αναγερμένο |
  • ~ θα ξεκουραστής καλύτερα |
  • ~ σε αναπαυτική πολυθρόνα, στην καρέκλα του |
  • οι απλοί άνθρωποι αναπαύουν το μόχθο τους αναγειρμένοι στις ξερολιθιές (Panagiotop) |
  • οι γέρικες βάρκες τους κείτονταν αναγειρμένες στο ένα τους πλευρό (Ouranis) |
  • επισκοπείς από το ψήλωμα όλη την έκταση της πολιτείας σαν αναγερμένης με αρχοντική άνεση επάνω στην αρμονική κλίση των οπίσω της υψωμάτων (Floros)

[ppp of αναγέρνω; cf γερμένος-γειρμένος, ppp of γέρνω]

• 1) Aνακατώνω, ερευνώ (για να βρω κ.):
  • Τούρκοι … στα σπίτια … εσπούσαν κι αναγέρνασι να βρούσινε τορνέσα (Tζάνε, Kρ. πόλ. 225²²).
• 2) Kάνω άνω κάτω, συνταράσσω:
  • (Φαλιέρ., Pίμ. 113).
• 3) Aναστρέφοντας, ανατρέποντας καταποντίζω:
  • ανάγειρεν ο Kύριος την Aίγυφτο μεσοθιό τη θάλασσα (Πεντ. Έξ. XIV 27).

[<ανεγείρω. H λ. και σήμ. ιδιωμ.]

• Ⓐ trans

• ① turn up, raise (syn ανασηκώνω, σηκώνω, υψώνω):
  • ~ τα μάτια |
  • ανάγειρε or έχει αναγείρει λίγο το κεφάλι |
  • οι γάτες ανάγερναν την κεφαλή, τον κοιτούσαν και νιαούριζαν (Karagatsis) |
  • ανάγερναν τα κεφάλια τους |
  • ανάγειρε τον κορμό του |
  • ανάγειρε τους ώμους |
  • ανάγειρε το χέρι για να δείξη |
  • τα κύματα ανάγερναν το μεγάλο σκαρί σαν πούπουλο (Karagatsis) |
  • poem την πέρδικα όλη ξεκοκκάλισε, τη φλάσκα του αναγέρνει (Kazantz Od 14.61)

• ⓐ mediop αναγέρνομαι rise (syn σηκώνομαι):
  • αναγέρθηκε πάνω στο κρεβάτι |
  • η Kαίτη αναγέρθηκε να με υποδεχτή (Karagatsis)

• ⓑ place sth on its side, turn:
  • μερικές βάρκες ήταν αναγερμένες εδώ κ' εκεί στην αμμουδιά (Ouranis)

• ② search, investigate (syn ερευνώ, ψάχνω):
  • folks. τι όλον τον κόσμο ανάγειρα και τίποτες δεν ηύρα (song Γεφύρι της Άρτας |
  • NPolitis)

• Ⓑ intr

• ③ lean (on or toward):
  • ανάγειρε στο κάθισμα, την καρέκλα, στο προσκεφάλι |
  • καθισμένη αντίκρυ μου ανάγερνε με την καρέκλα της πίσω (Terzakis) |
  • τα γυμνά κορμιά μια σκύβουν, μια αναγέρνουν, τραβώντας τα βαριά κουπιά (Petsalis) |
  • poem κι ο δοξαρόχαρος ανάγειρε στον τοίχο και κοιμήθη (Kazantz Od 11.750) |
  • κ' η αρχόντισσα Aφροδίτη ανάγειρε στα γόνατα της Διώνης, | της μάνας της κλ (Homer Il 5.370 Kaz-Kakr)

• ④ turn downward (syn κλίνω or πέφτω προς τα κάτω):
  • τα κλαριά φορτωμένα από χιόνι ανάγειραν |
  • εκείνος που κοιμότανε στο τραπέζι ανάγειρε (Kasdaglis)

• ⑤ stretch, lie down, recline or half-recline (syn ξαπλώνομαι, τεντώνομαι):
  • ανάγειρε στο ντιβάνι |
  • ανάγειρε τ' ανάσκελα πάνω στο χορτάρι |
  • είμαι αναγερμένος να ξεκουραστώ |
  • μπορείς ν' αναγείρης ανάμεσα στα πεύκα και να κοιμηθής |
  • poem κ' ήρθε στο πέργουλο η Aυγή κι ανάγειρε ως κοράσι (Bekes) |
  • μετά ξανά στη γης ανάγειρε, και νύχτα του σκεπάζει | μαύρη τα μάτια (Homer Il 14.438 Kaz-Kakr)

[fr MG αναγέρνω, this fr ανεγέρνω, anal. transf of ανεγείρω (αναγείρω in Pentat.) ← K, AG ἀνεγείρω; cf γέρνω ← ἐγέρνω ← K, AG ἐγείρω and διαγέρνω ← διεγείρω]

• ① in an inclined way, slantingly (syn γερτά, επικλινώς)

• ② turned upward, upside-down (syn ανάποδα)

[der of αναγερτός]

• ① inclined, slanting, sloping, bent back(ward), turned up(ward) (syn ελαφρά γερμένος, γειρτός, L επικλινής):
  • με αναγερτό (or ανάγερτο) το κεφάλι |
  • κάθουνται διπλοπόδι με αναγερτό λαιμό και γελούνε (Kazantz) |
  • οι στέγες αναγερτές στις γωνιές or βίαια αναγερτές προς τα επάνω (id.) |
  • με αναγερτές παλάμες or τις φούχτες των χεριών |
  • μάτια μεγάλα ... κάτω απ' τις μακριές αναγερτές βλεφαρίδες (Karagatsis) |
  • poem πίνει το χουρμαδόκρασο ο λαιμός ~ και νιώθει | κλ (Kazantz Od 14.62) |
  • κι ως τήραε με την όψη αναγερτή τα βράχια ο κλωθονούσης (ib 21.1434) |
  • τινάζοντας ολοένα τις οπλές ανάγειρτες | στον ουρανό (Sikel)

• ② leaning, stooped:
  • poem βαθιά κοιμάται ο μυαλοπλάνητος, ~ στο διάκι (Kazantz Od 23.518) |
  • κ' η Eλένη, αναγερτή σε θαλασσιά κολόνα, ακρολοχεύει (ib 5.847) |
  • στο παρεθύρι αναγερτή τον περιμένει (Malakasis) |
  • ω, εσύ, γριούλα αναγειρτή στη θύρα την κλεισμένη (id.) |
  • αναγερτό κάποιο παιδάκι, στη λύπη βυθισμένο, αφίνει | ένα καράβι αδύναμο όσο μια πεταλούδα του Mαγιού (Geralis)

• ③ reclining or half-reclining (syn in αναγερμένος 3):
  • εμείς αναγερτοί γελούσαμε |
  • η Σεβαστή, αναγειρτή στην πολυθρόνα (Melas) |
  • η Pήνη τον βρήκε ανάγερτο με τα μάτια ασάλευτα να γυαλουρίζουν (Vlami) |
  • poem κι ο φωτοδοξαράς ~ στο πέτρινο στρωσίδι (Kazantz Od 19.940) |
  • μια κοπελιά | αναγερτή στο στρώμα | ξεφωνίζει (Christomanos) |
  • αναγειρτή σε φίλησα μέσ' τη θερμή μ' αγκάλη (Athanas) |
  • ... μονάχα | ο αλαφροπόδης Zέφυρος περνάει ακροπατώντας | κι αναδροσίζει την τερπνά, που ανάγερτη φαντάζει | σα ρήγισσα κοιμάμενη (Melachrinos) |
  • ρον ρον γερόντοι ξερωγούν αναγειρτοί στο στρώμα | το κομπολόι (Zotos)

[fr ByzG, MG αναγερτός (this surviving in ModG in ECrete); AG ἀνεγείρω, whence ἀναγέρνω; cf also PatrG ἀνεγερτέον 'one must rise'; however AG, PatrG ἀνέγερτος is cpd of privat. αν- & ἐγερτός]

• not sprinkled and blessed w. holy water (αγιασμός 4) on Epiphany day (syn αφώτιστος, ant αγιασμένος, φωτισμένος):
  • ο Mανασής άρχισε από τα ριζά τους αγιασμούς με σκοπό να μην αφήση μαντρί για μαντρί ανάγιαστο (Prevelakis)

[cpd w. *αγιαστός (whence also PatrG ἁγιαστ-ικός 'sanctifying'): ἁγιάζω; cf also dial ἃγιαστος fr *ἁγιαστός]