2. Η πτώση της αποικιοκρατίας και η άνοδος του Τρίτου Κόσμου

α. Η ανεξαρτησία των αποικιών Μετά το τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου άρχισε η διαδικασία διάλυσης του αποικιοκρατικού συστήματος. Πρώτοι κέρδισαν την ανεξαρτησία τους οι λαοί της Ασίας. Στην Ινδία, επειδή οι Ινδουιστές και οι Μουσουλμάνοι αρνήθηκαν να συνυπάρξουν σε ένα κράτος, η χώρα διαιρέθηκε στις επικράτειες της Ινδικής Δημοκρατίας και του Πακιστάν. Η Ινδική Δημοκρατία κατάφερε να αναδειχτεί σε κορυφαία δύναμη του Τρίτου Κόσμου. Η Ινδονησία απέκτησε την ανεξαρτησία της το 1947. Η Γαλλία όμως αρνήθηκε να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Βιετνάμ κι αυτό οδήγησε στην έκρηξη ενός σκληρού πολέμου. Τελικά η Γαλλία, με τη συνθήκη της Γενεύης (1954), αναγκάστηκε να παραχωρήσει ανεξαρτησία στις αποικίες της που βρίσκονταν στην Ινδοκίνα. Το Βιετνάμ χωρίζεται σε Βόρειο και Νότιο, ενώ δημιουργούνται και άλλα δύο κράτη, το Λάος και η Καμπότζη. Στη Βόρεια Αφρική δημιουργούνται τα ανεξάρτητα κράτη της Τυνησίας, του Μαρόκου (1958) και της Αλγερίας, η οποία εξεγέρθηκε εναντίον της Γαλλίας (1962). Η Αγγλία, η Γαλλία και το Βέλγιο παραχώρησαν ανεξαρτησία σε όλες τις αφρικανικές αποικίες τους. Τα απελευθερωτικά αφρικανικά κινήματα αγωνίστηκαν σκληρά εναντίον των Πορτογάλων στην Αγκόλα και Μοζαμβίκη, ενώ στη Ροδεσία (Ζιμπάμπουε) μόλις το 1980 η μαύρη πλειοψηφία κατέκτησε την εξουσία. Στη Νότια Αφρική αυτό συνέβη μόλις πριν λίγα χρόνια. Βαθμιαία όλες οι αποικίες μεταβλήθηκαν σε ελεύθερα κράτη και δημιούργησαν μία ομάδα εθνών που ονομάστηκε Τρίτος Κόσμος.

β. Τα προβλήματα του Τρίτου Κόσμου. Αν οι χώρες του Τρίτου Κόσμου διατήρησαν στοιχεία από το αποικιακό παρελθόν τους, όπως η ταυτόχρονη χρησιμοποίηση της εθνικής γλώσσας και των γλώσσας των αποικιοκρατών, η αποικιοκρατία είχε πολλά αρνητικά επακόλουθα, όπως η υπανάπτυξη, ο υπερπληθυσμός και η απαιδευσία μεγάλου μέρους του πληθυσμού. Τα συγκεκριμένα προβλήματα αποτελούν το φαύλο κύκλο της υπανάπτυξης, ο οποίος καθιστά αδύνατη την επίλυση του δραματικού οικονομικού προβλήματος των χωρών του Τρίτου Κόσμου Μετά το τέλος του Β παγκοσμίου πολέμου το πρόβλημα των υπανάπτυκτων χωρών άρχισε να απασχολεί τον Ο.Η.Ε., η βοήθειά του όμως υπήρξε ανεπαρκής. Τότε προσφέρθηκαν να βοηθήσουν οι παλαιές μητροπόλεις, με αντάλλαγμα οικονομικές διευκολύνσεις και πολιτικές παραχωρήσεις (Νεοαποικιοκρατία). Έτσι μερικές χώρες του Τρίτου Κόσμου κατόρθωσαν να βελτιώσουν την οικονομία τους, αλλά κινδυνεύουν να γίνουν υποχείρια των χωρών που τις βοήθησαν. Πολλά από τα κράτη του Τρίτου Κόσμου κατήγγειλαν τη νεοαποικιοκρατία που επέτρεπε στις μεγάλες δυνάμεις να διατηρούν την κυριαρχία τους πάνω στις υπανάπτυκτες χώρες.

γ. Ο πολιτικός ρόλος και η σπουδαιότητα του Τρίτου Κόσμου. Το κίνημα των αδεσμεύτων. Το 1955 συνήλθε στην Μπαντούνγκ της Ινδονησίας η Αφροασιατική Συνδιάσκεψη, όπου συγκεντρώθηκαν 29 κράτη της Ασίας, ενώ αποκλείστηκαν από αυτή οι βιομηχανικά αναπτυγμένες χώρες. Τα περισσότερα από τα νέα κράτη αρνήθηκαν να ενσωματωθούν στους δύο υπάρχοντες συνασπισμούς και αυτοανακηρύχτηκαν Αδέσμευτα. Διαμορφώθηκαν δύο τάσεις: Η πρώτη είχε επικεφαλής την Κούβα και θεωρούσε ότι εχθρός του Τρίτου Κόσμου είναι ο ιμπεριαλισμός των μεγάλων καπιταλιστικών κρατών, ενώ η δεύτερη με επικεφαλής τη Γιουγκοσλαβία, υποστήριζε ότι το κίνημα των Αδεσμεύτων πρέπει να διατηρήσει ίσες αποστάσεις και από την Ανατολή και από τη Δύση. Εκείνο που ενώνει τα κράτη του κινήματος των Αδεσμεύτων είναι το πρόβλημα της οικονομικής τους ανάπτυξης, καθώς αγωνίζονται για μία νέα οικονομική πολιτική.