Οι Ετρούσκοι.

Οι Ετρούσκοι, που ήταν εγκατεστημένοι βόρεια της Ρώμης, στην περιοχή της Τοσκάνης, ήρθαν για πρώτη φορά σε επαφή με τους Έλληνες τον 8ο αι. π.Χ. Από την εποχή αυτή ο ετρουσκικός πολιτισμός μεταμορφώθηκε από την είσοδο πολιτιστικών στοιχείων, αντικειμένων και τεχνικών, που έχουν ομοιότητες με εκείνα της ανατολίζουσας φάσης της ελληνικής τέχνης.

Πήλινη ετρουσκική σαρκοφάγος (τέλη 6ου αι. π.Χ.). Παρουσιάζει ζευγάρι συζύγων, ξαπλωμένο σε ανάκλιντρο. (Παρίσι, Μουσείο Λούβρου)

Οι Ετρούσκοι έγιναν δεκτικοί πελάτες για ό,τι τους έφερναν οι Έλληνες, όπως αγγεία διακοσμημένα με την ελληνική γεωμετρική τεχνοτροπία, χρυσό και κοσμήματα επηρεασμένα από την ανατολική τέχνη, χάλκινα σκεύη και έργα μικροτεχνίας. Αυτό συνέβη, βέβαια, την ίδια εποχή που οι Φοίνικες όργωναν με τα πλοία τους τη Μεσόγειο θάλασσα. Η αρχαιολογική έρευνα θεώρησε ότι οι «ανατολικές» επιδράσεις στον ετρουσκικό πολιτισμό οφείλονται κατά μεγάλο μέρος στο εμπόριο με τους Έλληνες. Οι Ετρούσκοι, ωστόσο, δέχτηκαν όσα τους έκαναν εντύπωση χωρίς διάκριση. Αντέγραψαν ή πλήρωναν Έλληνες, πιθανότατα και Ανατολίτες που έφερναν μαζί τους οι Έλληνες, για να αντιγράψουν μορφές και τεχνικές στην κεραμική, στη ζωγραφική των τάφων τους, στη χρυσοχοΐα και αλλού. Ακόμα και στο θέμα της γραφής συνέβη κάτι ανάλογο: υιοθέτησαν τους χαρακτήρες του ελληνικού αλφαβήτου για να αποδώσουν τη γλώσσα τους η οποία μας είναι άγνωστη (βλ. και σ. 169-170).

4. Οι σχέσεις Ελλήνων και Ετρούσκων Οι πολιτισμικές σχέσεις και ανταλλαγές ανάμεσα στους Ετρούσκους και τους Έλληνες ήταν αρκετά περίπλοκες. Πριν τα τέλη του 8ου π.Χ. αιώνα, οι Ετρούσκοι υιοθέτησαν ένα αλφάβητο ανάλογο με το ελληνικό (έχει υποστηριχθεί και η άποψη ότι πήραν το αλφάβητο τους κατευθείαν από τους Φοίνικες), με τη διαφορά όμως ότι έγραφαν από δεξιά προς τ' αριστερά. Αγόραζαν σε μεγάλη έκταση ελληνικά αγγεία με παραστάσεις από τους ελληνικούς μύθους και θρύλους, καθώς και αγάλματα θεών των Ελλήνων, ορισμένους από τους οποίους, όπως τον Απόλλωνα και την Άρτεμη, τους πρόσθεσαν στο δικό τους πάνθεον. Ήδη από τον 7ο π.Χ. αιώνα, Έλληνες καλλιτέχνες δούλευαν σε ετρουσκικές πόλεις. Παρ' όλες, ωστόσο, αυτές τις επιδράσεις και τις επαφές, ο Ετρουσκικός πολιτισμός δεν αποτελεί απλή εκβλάστηση του Ελληνικού· γεννήθηκε εντελώς ανεξάρτητα, κάτω από ανάλογες βέβαια συνθήκες κοινωνικής οργάνωσης. Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε ότι τόσο οι Έλληνες όσο και οι Ρωμαίοι θεωρούσαν τους Ετρούσκους ξεχωριστό, ιδιαίτερο λαό. H Honour, J. Fleming, ό.π., τ. 1, σ. 134.