α. Βασίλειο της Αιγύπτου.

Ιδρυτής του ήταν ο Πτολεμαίος, στρατηγός του Μ. Αλεξάνδρου. Στην κυριαρχία του, εκτός από την Αίγυπτο, είχε την περιοχή της Κυρηναϊκής (σημερινή Λιβύη), την Κύπρο, που ήταν η ναυτική βάση του κράτους, και κατά διαστήματα τη νότια περιοχή της Συρίας. Οι κάτοικοι του βασιλείου στην πλειοψηφία τους ήταν Αιγύπτιοι, υπήρχαν όμως και άλλες εθνικές μειονότητες, όπως Εβραίοι, Πέρσες, Έλληνες και Σύροι. Οι Πτολεμαίοι κυβέρνησαν την Αίγυπτο για τρεις περίπου αιώνες και στήριξαν την εξουσία τους στο καλά οργανωμένο στρατό και στόλο τους. Δεν εφάρμοσαν την πολιτική της συγχώνευσης Ελλήνων και «βαρβάρων», αλλά έδειξαν ανοχή στις παραδόσεις και τις θρησκευτικές πεποιθήσεις των κατοίκων της χώρας τους. Η οικονομική ανάπτυξη της Αιγύπτου οφειλόταν στο καλά οργανωμένο και ελεγχόμενο από τους Πτολεμαίους εμπόριο και στη φορολόγηση του. Απέφυγαν να επιβαρύνουν με φόρους το γηγενή πληθυσμό που είχε ως κύρια ασχολία την καλλιέργεια της γης. Υποστήριξαν με όλα τα μέσα την ανάπτυξη του εμπορίου· γι' αυτό και η Αλεξάνδρεια εξελίχθηκε στο μεγαλύτερο εμπορικό λιμάνι της Μεσογείου. Το εμπόριο ευνόησε την πνευματική ανάπτυξη της πόλης. Οι Πτολεμαίοι διατήρησαν το παλαιό διοικητικό σύστημα. Ήταν συνεχιστές της πολιτικής των φαραώ. Κυβέρνησαν συγκεντρωτικά με ένα επιτελείο, του οποίου τις ηγετικές θέσεις κατείχαν Έλληνες, ενώ στην υπόλοιπη κρατική μηχανή είχαν διορίσει κατά κύριο λόγο γηγενείς.

3. Η διοίκηση των Πτολεμαίων Στην Αίγυπτο η βασιλική διοίκηση ήταν ευρύτερη και πιο πολύπλοκη. Οι Πτολεμαίοι, εν αντιθέσει προς τους Σελευκίδες, διέθεταν μόνο τρεις πόλεις στην Αίγυπτο οι οποίες μπορούσαν να τους προσφέρουν ένα βασικό διοικητικό πλαίσιο. Επομένως υιοθέτησαν την οργάνωση των Φαραώ η οποία υπήρχε ήδη στη χώρα: η Αίγυπτος διαιρείτο σε σαράντα «περιφέρειες» περίπου και καθεμιά από αυτές σε «περιοχές» και «χωριά». Κάθε μονάδα εκάστου επιπέδου βρισκόταν στη δικαιοδοσία ενός συγκεκριμένου αξιωματούχου. Οι Πτολεμαίοι προσέθεσαν σε αυτό το σύστημα των Φαραώ μια νέα στρατιωτική οργάνωση με στρατιώτες που στρατοπέδευαν σε ολόκληρη την Αίγυπτο και ένα πολυπλοκότερο φορολογικό σύστημα. Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, Η Ελλάδα και ο Ελληνιστικός κόσμος, μετ. Α. Τσοτσορού-Μύστακα, εκδ. Νεφέλη, σ. 467-468.

Το βασίλειο της Αιγύπτου άκμασε τον 3ο αι. π.Χ. Από το 2ο αι. π.Χ. όμως, εξαιτίας της εκμετάλλευσης των γηγενών, σημειώθηκαν πολλές εξεγέρσεις χωρικών. Παράλληλα, οι συγκρούσεις στο εξωτερικό, κυρίως με τους Σελευκίδες για την περιοχή της νότιας Συρίας, εξασθένησαν το κράτος και οδήγησαν βαθμιαία στην υποταγή τους στους Ρωμαίους (31 π.Χ.).

Τμήμα ψηφιδωτού από την Παλεστρίνα στην Ιταλία. Σκηνή από την καθημερινή ζωή στην Αίγυπτο. Στα νερά τον Νείλου πλέουν ένα πολεμικό πλοίο και ένα εμπορικό ιστιοφόρο. Έλληνες άποικοι συμμετέχουν σε μια θρησκευτική τελετή, ενώ αυτόχθονες χωρικοί ασχολούνται με τις καθημερινές τους εργασίες (1ος αι. π.Χ.). (Παλεστρίνα, Μουσείο Πραινέστου)