Εισαγωγικά στοιχεία

Τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, όπως είδαμε, καθορίζουν τη συμπεριφορά και τις προτιμήσεις μας. Αλλά και τα ενδιαφέροντα κάνουν τον άνθρωπο να στρέφει την προσοχή του σε κάτι επειδή το βρίσκει ελκυστικό. Τα ενδιαφέροντα αποτελούν ένα κίνητρο που οδηγεί στη δράση. Επομένως, προσανατολίζουν την προσοχή μας σε συγκεκριμένα, κάθε φορά, αντικείμενα, πρόσωπα, δραστηριότητες, χωρίς να συνειδητοποιούμε πάντα το γιατί. Επιπλέον, μαζί με άλλους παράγοντες επηρεάζουν τις εκπαιδευτικές και τις επαγγελματικές μας προτιμήσεις. Για παράδειγμα, ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη μουσική μπορεί να οδηγήσει ένα μαθητή στο να συμμετάσχει σε μια χορωδία και αργότερα να σπουδάσει μουσική και να γίνει μουσικός. Πώς όμως αναπτύσσονται τα ενδιαφέροντά μας; Μια σειρά από παράγοντες, όπως είναι η οικογένεια, το σχολείο, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (Μ.Μ.Ε.) και ο κοινωνικός περίγυρος συμβάλλουν στη διαμόρφωσή τους. Ας εξετάσουμε σύντομα το ρόλο των παραγόντων αυτών. Η οικογένεια διευκολύνει ή εμποδίζει το παιδί να μετέχει σε αυτές ή εκείνες τις δραστηριότητες. Κατ' αυτό τον τρόπο επηρεάζει τις εμπειρίες που θα λάβει, άρα και τα ενδιαφέροντά του. Στο σχολείο, η αγάπη και το ενδιαφέρον για κάποιο μάθημα μπορεί να οδηγήσει τον μαθητή στην επιλογή κάποιων εκπαιδευτικών κατευθύνσεων. Επιπλέον, ο ρόλος του δασκάλου, η βαθμολογία, η στάση των άλλων συμμαθητών είναι δυνατό να επηρεάσουν τα ενδιαφέροντα και τις προτιμήσεις κάποιου. Παράλληλα, τα Μ.Μ.Ε. μπορεί να αναδείξουν και να περιβάλλουν με ιδιαίτερο γόητρο κάποια επαγγέλματα π.χ. του δημοσιογράφου, του ηθοποιού, καθιστώντας τα ελκυστικά. Επιπλέον, και άλλοι παράγοντες επηρεάζουν τα ενδιαφέροντα. Τέτοιοι παράγοντες είναι ο κοινωνικός περίγυρος, οι φίλοι, το φύλο και οι εκπαιδευτικοί. Τα ενδιαφέροντα, ανάλογα με το περιεχόμενο τους, κατατάσσονται σε κοινωνικά, επαγγελματικά και άλλα, ενώ ανάλογα με το αντικείμενο τους κατηγοριοποιούνται σε μουσικά, αθλητικά, επιστημονικά κτλ. Όμως, τα ενδιαφέροντα διαφοροποιούνται και ως προς το εύρος τους· μπορεί να εστιάζονται σε έναν ειδικό τομέα (στενά ενδιαφέροντα) ή να αναφέρονται σε περισσότερα αντικείμενα (πλατιά ενδιαφέροντα). Γενικά, τα ενδιαφέροντα είναι δυνατό να αλλάζουν σε κάθε φάση της ανάπτυξης του ατόμου, καθώς αυτό αποκτά νέες εμπειρίες. Επίσης, η αξία τους είναι διττή: μπορεί δηλαδή να έχουν τόσο ψυχαγωγικό όσο και μορφωτικό χαρακτήρα.