"Institute of Educational Policy" Books
10.5.2 Σύγχρονα προγράμματα για εξ αποστάσεως εκπαίδευση
Ένα σύγχρονο πρόγραμμα για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση συνήθως περιλαμβάνει ένα σύστημα εκπαίδευσης βασισμένο στον υπολογιστή (CBT - Computer Based Training) και όλο τον εξοπλισμό που είναι απαραίτητος για τη διανομή του διδακτικού υλικού ή για τη δημιουργία μιας "εικονικής" αίθουσας διδασκαλίας.
Σύστημα εκπαίδευσης βασισμένο στον υπολογιστή
Με τον όρο αυτό εννοούμε το σύνολο των εκπαιδευτικών εφαρμογών που χρησιμοποιούν τον υπολογιστή είτε ως εποπτικό μέσο διδασκαλίας, είτε ως εργαλείο για τη δημιουργία του εκπαιδευτικού υλικού, είτε ως εργαλείο για την καλύτερη παρακολούθηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας.
Οι εφαρμογές μπορούν να χωριστούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες: - εκείνες με τις οποίες παρέχεται εκπαίδευση με τη βοήθεια του υπολογιστή (CAI - Computer Assisted Instruction) και - εκείνες με τις οποίες γίνεται διαχείριση της εκπαίδευσης με τη χρήση του υπολογιστή (CMI - Computer Managed Instruction). Στην πρώτη κατηγορία εντάσσονται οι εφαρμογές στις οποίες χρησιμοποιείται ο υπολογιστής πρώτα για τη δημιουργία του εκπαιδευτικού υλικού και ύστερα ως εργαλείο για την παρουσίαση του υλικού αυτού, με σκοπό να επιτευχθούν συγκεκριμένοι αλλά περιορισμένοι εκπαιδευτικοί στόχοι. Τέτοιες εφαρμογές μπορεί να είναι οι οδηγοί εκμάθησης ενός θέματος (tutorials), οι εξομοιωτές (simulators), εκπαιδευτικά ηλεκτρονικά παιχνίδια, κ.ά. Στη δεύτερη κατηγορία εντάσσονται οι εφαρμογές εκείνες που χρησιμοποιούνται για την οργάνωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας και την παρακολούθηση της προόδου των εκπαιδευομένων, με την εκμετάλλευση των τεράστιων δυνατοτήτων του υπολογιστή για αποθήκευση και γρήγορη ανάκτηση πληροφοριών.
Βέβαια, τις περισσότερες φορές χρησιμοποιούνται εφαρμογές που εκμεταλλεύονται τις δυνατότητες και των δύο κατηγοριών -εφαρμογές CAI/CMI. Τα τελευταία χρόνια έχει κάνει την εμφάνισή της μια νέα κατηγορία εκπαιδευτικών εφαρμογών. Είναι οι εφαρμογές πολυμέσων που βασίζονται στον υπολογιστή (Computer Based Multimedia). Με τη βοήθεια της τεχνολογίας των υπολογιστών συνδυάζονται κείμενο, εικόνα, ήχος, βίντεο και δημιουργούνται ολοκληρωμένες εκπαιδευτικές εφαρμογές. Οι εφαρμογές αυτές είτε διανέμονται πολύ εύκολα μέσω δικτύων υπολογιστών, είτε εγκαθίστανται σε κεντρικούς υπολογιστές, στους οποίους μπορούν να έχουν πρόσβαση απομακρυσμένοι χρήστες.
Εργαλεία επικοινωνίας
Τα κυριότερα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για τη διανομή του διδακτικού υλικού ή για τη δημιουργία "εικονικών" αιθουσών διδασκαλίας είναι: - τα δίκτυα υπολογιστών και - τα δίκτυα τηλεπικοινωνιών.
Δίκτυα υπολογιστών Τα τελευταία χρόνια είναι εντυπωσιακή η ανάπτυξη των δικτύων υπολογιστών, τα οποία προσφέρουν τη δυνατότητα να υπάρχουν δικτυακές εφαρμογές με νέα αλληλεπιδραστικά μέσα και να υποστηρίζουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Μάλιστα έχουν αναπτυχθεί και αναπτύσσονται εφαρμογές που διευκολύνουν την επικοινωνία μεταξύ των υπολογιστών και βοηθούν να ξεπεραστούν οι περιορισμοί της απόστασης και του χρόνου. Οι εφαρμογές αυτές περιγράφονται με τον όρο επικοινωνία με τη διαμεσολάβηση υπολογιστή (Computer Mediated Communication - CMC) και ως παραδείγματα μπορούν να αναφερθούν το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, οι ηλεκτρονικοί πίνακες ανακοίνωσης και ο Παγκόσμιος Ιστός (WWW - World Wide Web). Παρακάτω θα δούμε πιο αναλυτικά πώς χρησιμοποιούνται οι εφαρμογές αυτές στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση.
Ηλεκτρονικό ταχυδρομίο Με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (electronic mail) υπάρχει η δυνατότητα να αποστέλλονται διάφορες μορφές πληροφοριών -από τον εκπαιδευτή στους εκπαιδευόμενους και αντίστροφα. Έτσι ο εκπαιδευτής μπορεί να οργανώσει το διδακτικό αντικείμενό του σε όποια μορφή κρίνει αυτός πρόσφορη και μαζί με το φύλλο αξιολόγησης να το αποστείλει στους εκπαιδευόμενους. Ο κάθε εκπαιδευόμενος λαμβάνει το αντικείμενό του, το μελετά, απαντά στο φύλλο αξιολόγησης και το επιστρέφει στον εκπαιδευτή του.
Ηλεκτρονικοί πίνακες ανακοίνωσης Με τον όρο ηλεκτρονικός πίνακας ανακοίνωσης (Electronic Bulletin Board) εννοούμε την οργάνωση και τη δημιουργία μιας βάσης δεδομένων με πληροφορίες, με την οποία κάθε χρήστης συνδέεται για να διαβάζει ή να αφήνει μηνύματα για τους άλλους χρήστες. Στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση ο εκπαιδευτής μπορεί να οργανώσει το αντικείμενο διδασκαλίας και να το αποθηκεύσει σε έναν τέτοιο πίνακα, σε υπολογιστή του εκπαιδευτικού κέντρου. Ο εκπαιδευόμενος, με τη χρήση δικτύου, συνδέεται με τον υπολογιστή αυτό και είτε εκπαιδεύεται στο αντικείμενο αυτό είτε υποβάλλει ερωτήσεις και σχόλια. Απαντήσεις στις ερωτήσεις αυτές μπορεί να δώσει, μέσω του δικτύου, είτε ο εκπαιδευτής είτε άλλοι εκπαιδευόμενοι. Παράλληλα ο εκπαιδευτής μπορεί να υποβάλλει ερωτήματα είτε σε ατομικό είτε σε ομαδικό επίπεδο και οι εκπαιδευόμενοι να απαντούν. Έτσι γίνεται και ταυτόχρονη αξιολόγηση των εκπαιδευομένων. Επίσης εκπαιδευτής και εκπαιδευόμενοι μπορούν να ορίζουν κοινές ώρες σύνδεσης στο δίκτυο και να πραγματοποιούν ηλεκτρονικές δημόσιες συζητήσεις (electronic forums) σχετικές με το αντικείμενο που πραγματεύονται.
Παγκόσμιος ιστός Ο Παγκόσμιος Ιστός είναι ένα θαυμαστό "παράθυρο" στον κόσμο. Με τη βοήθειά του οι χρήστες του Διαδικτύου έχουν εύκολη πρόσβαση σε μια μεγάλη ποικιλία από πληροφορίες που είναι αποθηκευμένες σε υπολογιστές συνδεδεμένους στο Διαδίκτυο και μπορεί να βρίσκονται σε ολόκληρο τον κόσμο.
Όπως θα γνωρίσουμε στα επόμενα κεφάλαια, εκπαιδευτικά ιδρύματα όπως πανεπιστήμια ή σχολεία, μεγάλοι οργανισμοί ή και απλοί πολίτες μπορούν να συνδέονται με τα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντρα του κόσμου, π.χ. της ΝΑΣΑ, και να έχουν πρόσβαση στις τελευταίες εξελίξεις της επιστήμης. Τη δυνατότητα αυτή μπορούμε να εκμεταλλευτούμε και στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, όπου οι εκπαιδευόμενοι, κάτω από την καθοδήγηση του εκπαιδευτή τους ή και με δική τους πρωτοβουλία, αναζητούν τη γνώση στις πηγές της.
Δίκτυα τηλεπικοινωνιών Η ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιακών δικτύων έδωσε τη δυνατότητα να μεταφέρεται σε μεγάλες αποστάσεις, πολύ εύκολα και γρήγορα, μεγάλος όγκος δεδομένων. Έτσι, εκτός από την ευκολότερη σύνδεση των δικτύων υπολογιστών, επέτρεψε να πραγματοποιούνται και τηλεδιασκέψεις, για την πραγματοποίηση των οποίων οι συμμετέχοντες δεν βρίσκονται στον ίδιο χώρο.