"Institute of Educational Policy" Books
γ. Το τίμημα του Αυτοκέφαλου και οι μετέπειτα εξελίξεις
Τα επόμενα χρόνια οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες: μεγάλος αριθμός μοναστηριών έκλεισε και ο αριθμός των επισκόπων περιορίστηκε. Αλλά και μετά την ενηλικίωση του Όθωνα και τη σταδιακή απομάκρυνση των αντιβασιλέων, η υποταγή της Εκκλησίας της Ελλάδας στο κράτος συνεχίστηκε. Στα θετικά αυτής της περιόδου συγκαταλέγονται η ίδρυση της Θεολογικής Σχολής και της Ριζαρείου Σχολής στην Αθήνα για την εκπαίδευση των ιερέων. Τελικά, το 1850 το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης αναγνώρισε την αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδος.
Η Εκκλησία της Ελλάδος το 1850, όπως και το ελληνικό κράτος, περιλάμβανε μόνο την Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα και τις Κυκλάδες. Οι άλλες περιοχές, τα Επτάνησα και οι ονομαζόμενες "Νέες Χώρες", δηλαδή η Ήπειρος, η Μακεδονία, η Θράκη και τα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου, προστέθηκαν μετά την απελευθέρωσή τους σταδιακά, ύστερα από πατριαρχική έγκριση. Από το 1913 η Κρήτη αποτελεί ημιαυτόνομη Εκκλησία που εξαρτάται πνευματικά από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Τα Δωδεκάνησα, που ενσωματώθηκαν στο ελληνικό κράτος το 1947, υπάγονται μέχρι σήμερα στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, όπως και το Άγιο Όρος που είναι αυτοδιοίκητο.
Σήμερα στην αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδος ανήκουν πάνω από 80 μητροπόλεις. Οι μητροπολίτες τους μαζί με τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών αποτελούν την Ιερά Σύνοδο, το ανώτατο όργανο της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδας. Οι μητροπόλεις χωρίζονται σε ενορίες στις οποίες λειτουργούν ιδρύματα, ορφανοτροφεία, βιβλιοθήκες, στέγες γερόντων και κατηχητικά σχολεία. Η Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδας είναι εκκλησιαστικός οργανισμός που σκοπό έχει να οργανώνει το κήρυγμα, να καταρτίζει και να επιβλέπει τους ιεροκήρυκες, τους εξομολόγους, τους κατηχητές και τα κατηχητικά σχολεία, την ιεραποστολή στο εξωτερικό. Ασχολείται επίσης με τις εκδόσεις θεολογικών έργων και εκκλησιαστικών εντύπων. Από το 1989 λειτουργεί ο ραδιοφωνικός σταθμός της Εκκλησίας της Ελλάδας.