γ. Μοναχικά τάγματα: ιεραποστολική δράση και αποτελέσματα

Σε αντίθεση με την ορθόδοξη παράδοση, η Δυτική Εκκλησία, στην προσπάθειά της να εδραιώσει τις αρχές της ανάμεσα στους ευρωπαϊκούς λαούς, αξιοποίησε ιδιαίτερα τα διάφορα μοναχικά της τάγματα: Βενεδικτίνους, Φραγκισκανούς, Δομινικανούς, Ιησουΐτες, Κιστερσιανούς, Τραπιστές κ.ά.

Τα μοναχικά τάγματα της Δυτικής Εκκλησίας, ενώ αρχικά απαιτούσαν αναμόρφωση του εκκλησιαστικού βίου, τελικά υποχώρησαν σε πλήρη υποταγή στο πρόσωπο του Πάπα και στην απαίτηση της Εκκλησίας της Ρώμης να επιβάλει τα λατινικά ως λειτουργική γλώσσα. Συνέβαλαν, όμως, στην ανάπτυξη του μορφωτικού επιπέδου των λαών της Δύσης και στην ανάπτυξη των επιστημών.

Αν και τον οργανωμένο μοναχισμό τον έκανε γνωστό στη Δύση ο Μέγας Αθανάσιος, "πατριάρχης" του μοναχισμού στη Δύση θεωρείται ο άγιος Βενέδικτος (480-550 μ.Χ.). Τα τάγματα των Βενεδικτίνων έχουν ηγούμενο που εκλέγεται από τους μοναχούς, οι οποίοι ασχολούνται με την εκκλησιαστική μουσική και παιδεία, καθώς και με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.

Ο άγιος Πατρίκιος

Ο Χριστός μέσ' την καρδιά μου Ο Χριστός είναι με μένα, Ο Χριστός μέσα σε μένα, Ο Χριστός πίσω από μένα, Ο Χριστός ενώπιον μου, Ο Χριστός πλάι σε μένα, Ο Χριστός για να με κερδίσει, Ο Χριστός για να με ξεκουράσει και να με αποκαταστήσει. Ο Χριστός κάτω από μένα, Ο Χριστός πάνω από μένα, Ο Χριστός στην ησυχία και στον κίνδυνο, Ο Χριστός στις καρδιές όλων όσοι με αγαπούν, Ο Χριστός στο στόμα του φίλου και του ξένου. (Ιρλανδοί μοναχοί)

Ο άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης ίδρυσε το 12ο αιώνα το τάγμα των Φραγκισκανών. Κύρια αρετή για το τάγμα αυτό ήταν η αγάπη προς το Θεό, τους ανθρώπους, τα ζώα και τη φύση και η απόλυτη ακτημοσύνη. Ο τρόπος ζωής τους αποτελούσε διαμαρτυρία για τον πλούτο που συσσώρευε η Δυτική Εκκλησία.

Το 1534 ιδρύθηκε από τον Ιγνάτιο Λογιόλα -μετέπειτα άγιο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας- το τάγμα των Ιησουϊτών («Αδελφότητα του Ιησού»). Σκοπός του ήταν η εδραίωση της ρωμαιοκαθολικής πίστης στα χρόνια της Μεταρρύθμισης, καθώς και το ιεραποστολικό έργο στις νέες χώρες που ανακαλύπτονταν τότε. Το τάγμα έμεινε στην Ιστορία για τις σκληρές μεθόδους που χρησιμοποίησε προκειμένου να επιτύχει τους στόχους του.

Ιδιαίτερη κατηγορία αποτελούν τα ιπποτικά τάγματα. Είχαν στρατιωτικό χαρακτήρα (π.χ. τάγμα Ιωαννιτών της Ρόδου) και χρησιμοποιήθηκαν στις Σταυροφορίες, προβαίνοντας πολλές φορές σε τέτοιες φρικαλεότητες, ώστε έδιναν την εντύπωση στους ανατολικούς λαούς ότι ο Χριστιανισμός ήταν μια θρησκεία μίσους.

Ο άγιος Βενέδικτος ευλογεί ένα μοναχό.

Επικύρωση του κανόνα των Φραγκισκανών. Νωπογραφία του Νίκολα Φρανσέ (15ος αι.).

Αριστερά, Δομικανοί μοναχοί και δεξιά, Φραγκισκανοί μοναχοί