Διδακτικά Βιβλία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Αναζήτηση

Βρες
Εμφάνιση

β. Κύρια είδη ύμνων

Παράλληλα με το περιεχόμενο των ύμνων εξελίσσεται και το μουσικό μέρος. Κατά τον 5ο μ.Χ. αιώνα επικρατεί το Κοντάκιο στη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας. Λέγεται ότι ο Ρωμανός ο Μελωδός, ο δημιουργός του είδους, συνέθεσε περί τους χίλιους ύμνους.

Το Κοντάκιο ονομάστηκε έτσι, επειδή τύλιγαν το υλικό στο οποίο ήταν γραμμένος ο ύμνος σε ένα μικρό κοντάρι. Αποτελείται από το προοίμιο, δηλαδή ένα αρχικό τροπάριο που παρουσιάζει το περιεχόμενο του Κοντακίου και ακολουθούν οι Οίκοι, δηλαδή οι στροφές του Κοντακίου που συνήθως ήταν από 18 μέχρι 24. Όλοι οι Οίκοι τελειώνουν με την ίδια φράση που λέγεται εφύμνιο. Στο γνωστό Κοντάκιο του Ακάθιστου Ύμνου το προοίμιο είναι το "Τή Υπερμάχω" και το εφύμνιο τα "Χαίρε νύμφη ανύμφευτε" και "Αλληλούϊα".

Κατά τους 6ο και 7ο μ. Χ. αιώνες εμφανίζεται ένα άλλο είδος εκκλησιαστικής ποίησης, ο Κανόνας. Ονομάζεται έτσι, επειδή ο μελωδός χρησιμοποιούσε ως κανόνα-χάρακα κάποια συγκεκριμένα γεγονότα από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη, όπως το θαύμα της σωτηρίας του Ιωνά μέσα στην κοιλιά του θαλάσσιου κήτους, τον ύμνο της Θεοτόκου προς το Θεό κ.ά.

Ο Κανόνας περιέχει δογματικές αλήθειες και διδάσκει βαθύτερες έννοιες. Οι πιο φημισμένοι ποιητές Κανόνων είναι ο Ανδρέας, επίσκοπος Κρήτης, ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός, ο Κοσμάς, επίσκοπος Μαϊουμά (7ος - 8ος αι.) κ.ά.

Οι ύμνοι λέγονται και τροπάρια, επειδή ο καθένας έχει δικό του τρόπο για να ψαλεί, και η γενική αυτή ονομασία έχει επικρατήσει μέχρι σήμερα.

Ιωάννης Δαμασκηνός και Κοσμάς ο Μελωδός. Νωπογραφία Φώτη Κόντογλου, Καπνικαρέα.