Βοήθεια

Τα σημεία στίξης και η χρήση τους στον επικοινωνιακό λόγο • Όπως θα έχεις διαπιστώσει από τα κείμενα που διάβασες, η χρήση των διαφόρων σημείων της στίξης βοηθά στην αποτελεσματικότερη έκφραση των θέσεων - συναισθημάτων του ομιλητή ή του συγγραφέα. Γι' αυτό καλό είναι να θυμηθείς τι υποδηλώνει η χρήση των συχνότερων σημείων στίξης. (πηγή: Νεοελληνική Γλώσσα για το Γυμνάσιο, τεύχος Γ)

1. Η τελεία (.) Σημειώνουμε τελεία στο τέλος μιας πρότασης ή μιας σειράς προτάσεων, όπου, κατά την κρίση αυτού που γράφει, συμπληρώνεται το νόημα που θέλει να διατυπώσει.

2. Το κόμμα (,) Το κόμμα είναι το πιο συχνό σημείο της στίξης. Χρησιμεύει για να δείξει σταμάτημα του λόγου ανάμεσα σε λέξεις ή προτάσεις.

Με το κόμμα χωρίζονται εκτός των άλλων: 1. Όμοιοι όροι της πρότασης (υποκείμενα, αντικείμενα, κατηγορούμενα, επιθετικοί ή επιρρηματικοί προσδιορισμοί), όταν παρατίθενται ασύνδετοι. π.χ. Το μέρος που γεννήθηκα και έζησα μικρός δεν είχε ζούγκλες και θεόρατα βαοβάβ, είχε όμως παράξενες θάλασσες, μπουγάζια, αγκάλες, κάβους, νησάκια ξωτικά και ερημονήσια, αλυκές, σκυλόψαρα, χελώνες, ψάρια και θαλασσινά κάθε λογής, φουρτούνες, ρέματα, αγριόχηνες, πελεκάνους, αγριόπαπιες, μπαλουκτσήδες, γλάρους, θαλασσοχελίδονα κι άλλα θαλασσινά πουλιά. Φ. Κόντογλου, Το Αϊβαλί, η πατρίδα μου (Διασκευή)

Παρατήρηση:

Παρατηρείς στο παραπάνω απόσπασμα ότι δεν χωρίζονται με κόμμα οι όμοιοι όροι που ενώνονται με συμπλεκτικό σύνδεσμο. Το ίδιο συμβαίνει, όταν ανάμεσα στις λέξεις υπάρχει διαχωριστικός σύνδεσμος. Μέσα στην περίοδο: Χωρίζονται με κόμμα από τις κύριες οι δευτερεύουσες αιτιολογικές, τελικές (εκτός αν αρχίζουν με το να), συμπερασματικές, υποθετικές, εναντιωματικές, χρονικές και όσες αρχίζουν με το χωρίς να (ιδίως όταν προηγούνται ή είναι μεγάλες).

3. Η διπλή τελεία (:)

• Η διπλή τελεία σημειώνεται: 1. Εμπρός από φράσεις που αναφέρονται κατά λέξη και κλείνονται σε εισαγωγικά (συνήθως φράσεις που αναφέρονται σε λόγο ευθύ ή γνωμικά και παροιμίες). Παραδείγματα: α. Τότε ο πατέρας είπε: «Βλέπετε, παιδιά μου, πόση δύναμη έχει η ένωση· σαν αυτές τις βέργες κι εσείς, αν είστε ενωμένοι, μονοιασμένοι, θα είστε ανίκητοι· αν όμως θα είστε χωρισμένοι, εύκολα θα σας κάνουν καλά όσοι θέλουν το κακό σας». β. Μια παροιμία λέει: «Όποιος δε θέλει να ζυμώσει, πέντε μέρες κοσκινίζει». 2. Σημειώνεται επίσης διπλή τελεία μπρος από μια απαρίθμηση, μια ερμηνεία, ένα επακόλουθο. π.χ. Το κάρβουνο που καίμε είναι δύο λογιών: το ξυλοκάρβουνο, που γίνεται όταν σιγοκαίγεται το ξύλο στα καμίνια, και το πετροκάρβουνο, που γίνεται από μεγάλα δέντρα, πλακωμένα στα βάθη της γης. 4. Το ερωτηματικό (;) Σημειώνεται στο τέλος μιας ευθείας ερώτησης. Μπορεί να δηλώνει απορία, έκπληξη, δισταγμό κ.τ.λ. Συχνά, στις ειδήσεις κυρίως, χρησιμοποιείται το ερωτηματικό σε παρένθεση(;). 5. Το θαυμαστικό (!) Χρησιμοποιείται γενικά, για να δοθεί ιδιαίτερα έμφαση στο λόγο. 6. Τα αποσιωπητικά (…) Τα αποσιωπητικά δείχνουν ότι κάτι αποσιωπάται, δηλ. ότι η φράση δεν ολοκληρώθηκε από συγκίνηση, ντροπή ή από κάποιον άλλο λόγο. Τα αποσιωπητικά μπορεί να δηλώνουν περιφρόνηση, απειλή ή ότι ο συνομιλητής διακόπτει απότομα τη συνομιλία. 7. Τα εισαγωγικά (« ») Μέσα σε εισαγωγικά περικλείονται: α. τα λόγια κάποιου, όπως τα είπε ακριβώς. β. ρητά, παροιμίες. γ. φράσεις ή λέξεις, που δε χρησιμοποιούνται με το συνηθισμένο τους νόημα ή χρησιμοποιούνται ειρωνικά. δ. τίτλοι βιβλίων, ονόματα πλοίων, εφημερίδων, επιγραφές. (Αν τυπώνονται με γράμματα διαφορετικού τύπου, τότε τα εισαγωγικά είναι περιττά). 8. Υπάρχουν ακόμη η άνω τελεία (·), η παρένθεση ( () ), η παύλα (-), η διπλή παύλα (- -)