• Θεσμοί, οικονομία και κοινωνία

Οι γερμανοί ηγεμόνες αντικατέστησαν τη ρωμαϊκή έννοια του κράτους με την κληρονομική αρχή, δηλαδή η εξουσία τους δεν έκανε καμιά διάκριση ανάμεσα στο κράτος, τους κατοίκους και τα αγαθά τους. Οτιδήποτε υπήρχε στην επικράτειά τους ανήκε σ' αυτούς και γι' αυτό μετά το θάνατό τους το βασίλειο μοιραζόταν ανάμεσα στα παιδιά τους. Για να οργανώσουν τη διοίκησή τους αξιοποίησαν την παλιά επαρχιακή αριστοκρατία, η οποία συγχωνεύτηκε βαθμιαία με την αντίστοιχη γερμανική, δημιουργώντας έτσι μια νέα τάξη ευγενών αξιωματούχων. Αντίθετα, στο επίπεδο του δικαίου η ρωμαϊκή νομική παράδοση περιορίστηκε, με αποτέλεσμα να κυριαρχήσουν τα γερμανικά ήθη και τα έθιμα. Η εγκατάσταση των γερμανικών φύλων όξυνε περισσότερο μερικά χαρακτηριστικά της κοινωνικής και οικονομικής κρίσης η οποία ήδη υπήρχε, αναδιοργάνωσε όμως τις καλλιέργειες και αναζωογόνησε την ύπαιθρο. Το εμπόριο, ιδίως αυτό των μεγάλων αποστάσεων, συρρικνώθηκε κατά τον 6ο και 7ο αιώνα εξαιτίας των πολλών πολεμικών συγκρούσεων, του πολιτικού κατακερματισμού, της περιορισμένης ισχύος των κοινών νομισμάτων καθώς και της πειρατείας. Επακόλουθο ήταν και ο περιορισμός του ρόλου των πόλεων αλλά και η ενίσχυση της υπαίθρου. Τέλος, στον κοινωνικό τομέα οι συνθήκες ενίσχυσαν την τάση των πλέον αδύναμων ατόμων να συσπειρώνονται υπό την προστασία ενός ισχυρού, λαϊκού ή εκκλησιαστικού άνδρα.

Οι Γερμανοί εισβάλλουν στη Γαλατία Δείτε πόσο ξαφνικά ο θάνατος βάρυνε πάνω σ' ολόκληρο τον κόσμο […]. Ούτε το τραχύ έδαφος με τα πυκνά δάση και τα ψηλά βουνά, ούτε το ρεύμα των ποταμών με τις δίνες, ούτε η προστασία που παρέχουν στην τοποθεσία τα κάστρα, και στις πόλεις τα τείχη, ούτε το εμπόδιο που σχηματίζει η θάλασσα, ούτε η θλιμμένη μοναξιά των ερήμων, ούτε τα φαράγγια, ούτε καν τα σπήλαια, στα οποία δεσπόζουν σκοτεινοί βράχοι, δεν μπόρεσαν να ξεφύγουν από τα χέρια των βαρβάρων […]. Στις κωμοπόλεις, στα γαιοκτήματα, στην ύπαιθρο, στα σταυροδρόμια, […] υπάρχει θάνατος, οδύνη, καταστροφή, πυρκαγιά, πένθος. Μια μονάχα πυρά μετέτρεψε σε καπνό ολόκληρη τη Γαλατία. Από την αφήγηση του Ορέντιο, επισκόπου του Άουχ, για τη Γαλατία μετά την εισβολή των Γερμανών του 417, στο: Ζακ Λε Γκοφ, Ο Πολιτισμός της Μεσαιωνικής Δύσης, εκδ. Βάνιας, Αθήνα 1993, σ. 33. • Διακρίνετε κάποια υπερβολή από το συντάκτη της πηγής αυτής; Πού οφείλεται αυτή;