"Institute of Educational Policy" Books
3.2 Οι Ετρούσκοι
Ήταν ένας από τους πρώτους λαούς που εγκαταστάθηκαν στην ιταλική χερσόνησο. Έφτασαν την ίδια εποχή περίπου με τους Έλληνες, δηλαδή κατά τον 8ο αι. π.Χ. Η καταγωγή τους μας είναι άγνωστη. Προήλθαν πιθανότατα από το βορειοανατολικό Αιγαίο· ίσως κατοικούσαν στα νησιά της περιοχής και στα απέναντι παράλια της Μ. Ασίας. Οι αρχαίοι Έλληνες τους ονόμαζαν Τυρρηνούς. Οι ανασκαφές που έγιναν στην Ιταλία απέδειξαν ότι από την εποχή της εγκατάστασης τους και για μισή περίπου χιλιετία ανέπτυξαν υψηλού επιπέδου πολιτισμό.
1. Η εξάπλωση των Ετρούσκων στην Ιταλία Η δύναμη της Ετρουρίας ήταν τόσο μεγάλη ώστε η φήμη του ονόματος της γέμιζε όχι μονάχα τη γη αλλά και τις θάλασσες κατά μήκος της Ιταλίας, από τις Άλπεις ως το στενό της Μεσσήνης… Το μεγαλείο των Ετρούσκων επιβεβαιώνεται από τα ελληνικά ονόματα που οι Ιταλοί δίνουν στις θάλασσες που περιβάλλουν τη χερσόνησο: Λένε τη μια θάλασσα Τοσκάνη (Το Τυρρηνικό πέλαγος), από το όνομα αυτού του έθνους και την άλλη θάλασσα Αδριατική, από το όνομα του Αδρία, μιας αποικίας της Τοσκάνης… Οι Ετρούσκοι εγκαταστάθηκαν σε δύο ομάδες από δώδεκα πόλεις, στην αρχή από τα Απένιννα, ύστερα έστειλαν πέρα από τα Απένιννα κι έκαμαν αποικίες τις πόλεις που είχαν άλλοτε. Αυτές οι αποικίες έπιασαν ολόκληρη τη χώρα, από τον Πάδο ως τις Άλπεις, εκτός από το τρίγωνο που κατέχουν οι Βενετοί, που κατοικούν ολόγυρα στον κόλπο. Τίτος Λίβιος, Ι,2· V,33 απόδοση Α. Καλογεροπούλου, Ιστορία των Αρχαίων χρόνων, εκδ. ΟΕΔΒ, σ. 382.
Με τους Έλληνες, εκτός από τις εμπορικές επαφές, δημιούργησαν και πολιτιστικές σχέσεις. Χαρακτηριστικό είναι ότι υιοθέτησαν τα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου για να εκφραστούν γραπτά· ωστόσο, οι ετρουσκικές επιγραφές δεν έχουν διαβαστεί - εκτός από μερικά ονόματα. Ανέπτυξαν ιδιαίτερα τη μεταλλοτεχνία, την πηλοπλαστική - κατασκεύαζαν ωραία αγάλματα, σαρκοφάγους, τεφροδόχα αγγεία - και τη ζωγραφική. Μεγάλος αριθμός τοιχογραφιών έχει διασωθεί από τη διακόσμηση των υπόγειων θαλάμων όπου έθαβαν τους νεκρούς τους. Στα έργα της ζωγραφικής τους διαφαίνεται έντονη η ελληνική επίδραση.
Οι Ετρούσκοι τον 7ο αι. π.Χ. εξαπλώθηκαν πέρα από τα όρια της πρώτης τους εγκατάστασης, στα βόρεια ως τις Άλπεις και στο νότο στις περιοχές του Λατίου και της Καμπανιάς ως τις ελληνικές αποικίες. Φαίνεται ότι, όταν κυριάρχησαν στο Λάτιο, ίδρυσαν τη Ρώμη, προχώρησαν στην κατασκευή εγγειοβελτιωτικών έργων, αποξήραναν τα έλη των γύρω περιοχών και δημιούργησαν κανάλια άρδευσης των χωραφιών. Στα τέλη του 6ου αι. π.Χ. όμως εκδιώχθηκαν από το Λάτιο από τους Έλληνες και τους Λατίνους. Τον 5ο αι. π.Χ. άρχισε να μειώνεται η δύναμη τους και μέχρι τον 3ο αι. π.Χ. το κράτος τους διαλύθηκε και υποτάχθηκε στους Ρωμαίους. Ο ετρουσκικός πολιτισμός αποτέλεσε μαζί με τον ελληνικό και τον προϊταλιωτικό το πολιτιστικό υπόβαθρο, στο οποίο βασίστηκε το ρωμαϊκό κράτος και ο ρωμαϊκός πολιτισμός.