Θέματα

Η κλασική τέχνη του 5ου και του 4ου αιώνα π.Χ. παρίστανε θέματα κυρίως από τη μυθολογία -Γιγαντομαχία, Αμαζονομαχία, Κενταυρομαχία, κ.ά.- που πολλές φορές συμβόλιζαν ή απεικόνιζαν με αλληγορικό τρόπο τη σύγχρονη πραγματικότητα, αλλά και θέματα από τη δημόσια θρησκευτική ζωή. Σύγχρονα γεγονότα ή πρόσωπα πολύ σπάνια απεικονίζονταν και μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όταν επρόκειτο για πολίτες με μεγάλη προσφορά στην πόλη τους -τυραννοκτόνοι, πορτρέτο Θεμιστοκλή και Περικλή, ανδριάντες τραγικών ποιητών-, ή για εξαιρετικά πολεμικά γεγονότα. Πάντως στην ύστερη κλασική περίοδο αρχίζουν ολοένα και περισσότερο να στήνονται σε δημόσιους χώρους πορτρέτα σημαντικών πολιτών, πολιτικών και πνευματικών ανθρώπων (εικ. 57). Στα ερυθρόμορφα αγγεία όμως που αγοράζονταν από τον πολύ κόσμο -το ευρύ κοινό- απεικονίζονταν και σκηνές από την καθημερινή ζωή στο σπίτι, στο σχολείο, στο γυμναστήριο, στο εργαστήριο.

Οι τυραννοκτόνοι. Ο Αριστογείτων αριστερά και ο Αρμόδιος δεξιά ορμούν κατά του Ιππάρχου, γιου του τυράννου Πεισίστρατου. Οι Αθηναίοι έστησαν στην Αγορά της Αθήνας αυτό το «σύνταγμα αγαλμάτων» για να τιμήσουν τους δύο άνδρες. Ρωμαϊκά αντίγραφα αγαλμάτων των γλυπτών Κριτία και Νησιώτη (477 ή 474 π.Χ.). (Ιταλία, Νεάπολη, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο)

Ο ναός της Αθηνάς Νίκης. Ο μικρός αλλά κομψότατος ιωνικός ναός της Αθηνάς Νίκης χτισμένος πάνω σε ψηλό πύργο περιβαλλόταν από μαρμάρινο στηθαίο με ανάγλυφες λεπτεπίλεπτες φτερωτές Νίκες που πρόσφεραν τρόπαια Νίκης στη θεά Αθηνά. Οι λεπτοί χιτώνες τους κολλούν σαν βρεγμένοι πάνω στα νεανικά σώματα αναδεικνύοντας τα κάλλη τους- υγρό* στυλ.

Η κλασική τέχνη επηρέασε έντονα την ευρωπαϊκή και παγκόσμια τέχνη διαμέσου της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας που τη διέδωσε σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, στη Βόρεια Αφρική και την Εγγύς Ανατολή. Οι Ευρωπαίοι αρχιτέκτονες από την εποχή της Αναγέννησης μέχρι σήμερα υιοθετούν τις δωρικές, τις ιωνικές και τις κορινθιακές κιονοστοιχίες που περιβάλλουν τα οικοδομήματα, τα αετώματα στις στέγες, τον πλούσιο γλυπτό διάκοσμο. Στη γλυπτική μεγάλοι δημιουργοί εμπνέονται από τα κλασικά αγάλματα και ανάγλυφα και το ίδιο συμβαίνει και στη μεγάλη ζωγραφική αλλά και στη μικροτεχνία*. Αυτή η τάση απομίμησης της κλασικής τέχνης, που σε ορισμένες εποχές, όπως π.χ. ο 19ος αιώνας, ήταν πολύ έντονη και σφράγισε την καλλιτεχνική δημιουργία εκείνης της περιόδου, ονομάστηκε κλασικισμός* και τα έργα που μιμούνται τα κλασικά λέγονται κλασικιστικά. Τα γνωστά μας νεοκλασικά* κτίρια που χτίστηκαν σε πολλές ελληνικές πόλεις μετά την επανάσταση του 1821, έχουν και αυτά δανειστεί πολλά στοιχεία από την κλασική τέχνη.