Ανακεφαλαίωση

Βασική και αυστηρά αναγκαία συνιστώσα κάθε υπολογιστικού συστήματος είναι το λειτουργικό του σύστημα.

Το ΛΣ είναι ένα μεγάλο πρόγραμμα που επικοινωνεί με το χρήστη, δέχεται τα αιτήματά του και στη συνέχεια ελέγχει και συντονίζει το υλικό του υπολογιστή, με στόχο την ικανοποίηση αυτών των αιτημάτων.

Για το σκοπό αυτό το λειτουργικό εκτελεί προγράμματα, διεκπεραιώνει λειτουργίες Εισόδου / Εξόδου, διαχειρίζεται συστήματα αρχείων, ανιχνεύει λάθη, κατανέμει τους πόρους του υλικού, διατηρεί απολογιστικά στοιχεία και μεριμνά για την ασφάλεια και προστασία των δεδομένων και προγραμμάτων κάθε χρήστη.

Το ΛΣ είναι υπεύθυνο για τη διαχείριση: -της ΚΜΕ -της κεντρικής μνήμης -του συστήματος αρχείων -των περιφερειακών μονάδων μνήμης, ενώ διαθέτει μηχανισμούς για την προστασία και ασφάλεια των προγραμμάτων και δεδομένων.

Τα πλέον διαδεδομένα σε χρήση λειτουργικά συστήματα είναι το Unix, το DOS, τα Windows 9x, τα Windows Me, τα Windows NT,τα Windows 2000, το Mac και το OS/2.

Ερωτήσεις 1. Να αναφέρετε συνοπτικά τις κατηγορίες στις οποίες διακρίνεται το λογισμικό συστήματος. Σε ποια ευρύτερη κατηγορία εντάσσεται αυτό; 2. Ποιο ρόλο επιτελεί το Λειτουργικό Σύστημα σε έναν υπολογιστή; 3. Ποια είναι τα σημαντικότερα βήματα στην εξέλιξη των ΛΣ από την πρώτη γενιά μέχρι σήμερα; 4. Αναγράψτε την σωστή χρονολογική σειρά των σταθμών της εξέλιξης των Λειτουργικών Συστημάτων: - Πολυπρογραμματισμός - Κατανεμημένη επεξεργασία - Ομαδική επεξεργασία - Καταμερισμός χρόνου 5. Να αναφέρετε τις ομάδες εργασιών τις οποίες επιτελεί ένα ΛΣ. 6. Ποιες από τις παρακάτω εργασίες αποτελούν εργασίες του λειτουργικού συστήματος; - Ορθογραφική διόρθωση κειμένου - Μορφοποίηση παραγράφου - Διαμόρφωση δισκέτας - Υποστήριξη εκτέλεσης πολλών διεργασιών ταυτόχρονα - Διαχείριση πόρων συστήματος 7. Να αναφέρετε ονομαστικά τα κυριότερα μέρη ενός ΛΣ. 8. Ποια από τα παρακάτω αποτελούν μέρη ενός ΛΣ; - Εκτυπωτής - Σύστημα αρχείων - Πληκτρολόγιο - Διαχείριση μνήμης - Οθόνη - Διαχείριση ΚΜΕ 9. Τι γνωρίζετε για τον πυρήνα και το ρόλο του σε ένα ΛΣ; 10. Τι γνωρίζετε για την έννοια αρχείο (file) και ποιες πράξεις μπορούμε να εκτελέσουμε σε αυτό; Τι καλούμε σύστημα αρχείων; Πώς οργανώνονται τα αρχεία σε ένα ΛΣ; 11. Ποιες από τις παρακάτω εργασίες αφορούν το σύστημα αρχείων του Λειτουργικού Συστήματος; - Εκτύπωση αρχείου - Μορφοποίηση περιεχομένου αρχείου κειμένου - Αλλαγή ονόματος αρχείου - Αλλαγή χαρακτήρων (fonts) περιεχομένου αρχείου - Αντιγραφή αρχείου από το δίσκο στη δισκέτα - Αντιγραφή αρχείου από κατάλογο σε κατάλογο του ίδιου δίσκου 12. Ποια η έννοια του πολυπρογραμματισμού, σε τι αποσκοπεί και πώς υλοποιείται; Τι είναι ο χρονοπρογραμματισμός της ΚΜΕ; 13. Τι είναι και πώς γίνεται η διαχείριση της κεντρικής μνήμης από ένα ΛΣ και ποιο μέρος του ασχολείται με αυτήν; 14. Είναι σημαντική και τι περιλαμβάνει η διαχείριση της περιφερειακής μνήμης ενός υπολογιστή; Ποιες μεθόδους γνωρίζετε για τη διαχείριση των περιφερειακών συσκευών από ένα ΛΣ; 15. Τι γνωρίζετε για τα real time και on line συστήματα; 16. Να αναφέρετε τα πιο γνωστά ΛΣ. Τι γνωρίζετε για το καθένα; 17. Επιλέξτε τις σωστές εκφράσεις : - Το Λογισμικό χωρίζεται στο Λογισμικό Συστήματος και στο Λογισμικό Εφαρμογών - Το Λειτουργικό Σύστημα ασκεί ένα διακοσμητικό ρόλο δευτερεύουσας σημασίας στο υπολογιστικό μας σύστημα - Ένα Λειτουργικό Σύστημα οδηγεί στην σπατάλη των πόρων του συστήματος - Το αρχείο είναι μια νοητή μονάδα αποθήκευσης δεδομένων - Ο πυρήνας ρυθμίζει την επικοινωνία των διεργασιών - Όταν δύο επεξεργασίες ζητούν ταυτόχρονα την υλοποίησή τους από την ΚΜΕ τότε καταρρέει το σύστημα - Το Λειτουργικό σύστημα δεν λαμβάνει μέριμνα για προστασία και ασφάλεια - Με την διαχείριση της μνήμης το ΛΣ μεταφέρει ολόκληρη τη μνήμη από τη μία επεξεργασία στην άλλη - Στα συστήματα πραγματικού χρόνου είναι περιττό να τηρούνται οι χρονικοί περιορισμοί

Γλωσσάριο Αρχείο: Νοητή μονάδα αποθήκευσης δεδομένων και πληροφοριών. Διαχείριση μνήμης: Το μέρος του ΛΣ που ασχολείται με το μοίρασμα της μνήμης σε διαφορετικά προγράμματα την ίδια χρονική στιγμή και τη διαχείρισή της. Ανταλλαγή (swapping): Η διαδικασία μετακίνησης προγραμμάτων και δεδομένων μιας διεργασίας, μεταξύ κεντρικής και βοηθητικής μνήμης Διαμοιραζόμενες συσκευές: Συσκευές στις οποίες μπορούν να έχουν ταυτόχρονα πρόσβαση περισσότεροι από ένας χρήστες, π.χ. ο δίσκος. Εικονικές συσκευές: Ειδικά προγράμματα που προσομοιώνουν τη λειτουργία φυσικών συσκευών. Εισόδου/ εξόδου συσκευές: Συσκευές που επιτυγχάνουν την είσοδο ή έξοδο δεδομένων από και προς το κεντρικό μέρος του υπολογιστή, π.χ. το πληκτρολόγιο, η οθόνη. Κατάλογος: Νοητός χώρος αποθήκευσης αρχείων. Καταμερισμός χρόνου: H δυνατότητα χρήσης των υπολογιστικών πόρων από περισσότερους του ενός χρήστες μέσω ανάλογης οργάνωσης του χρόνου από το σύστημα. Κατανεμημένη επεξεργασία: Η κατανομή του φόρτου επεξεργασίας ενός προγράμματος ή εφαρμογής σε περισσότερα από ένα συνεργαζόμενα υπολογιστικά συστήματα. Λειτουργικό Σύστημα ΛΣ: Η διεπαφή μεταξύ του χρήστη και του υλικού. Ουρά αναμονής επεξεργασιών: Προσωρινός χώρος, όπου τοποθετούνται οι επεξεργασίες που περιμένουν τη σειρά τους για να εκτελεστούν. Περιφερειακή ή βοηθητική μνήμη: Χώρος αποθήκευσης των μη "τρεχουσών" πληροφοριών με σχεδόν απεριόριστη χωρητικότητα. Πολυπρογραμματισμός: H ικανότητα εκτέλεσης τμημάτων πολλών προγραμμάτων κάθε φορά για εξοικονόμηση χρόνου και πόρων. Πολυχρηστικό σύστημα: Πληροφοριακό Σύστημα που υποστηρίζει δύο ή περισσότερους χρήστες ταυτόχρονα. Πραγματικού χρόνου σύστημα (Real Time): Σύστημα στο οποίο μεγάλο ρόλο παίζει και η χρονική συνέπεια της εξυπηρέτησης. Πρόγραμμα: Ένα σύνολο εντολών με σκοπό την εκτέλεση συγκεκριμένων εργασιών από τον υπολογιστή. Πυρήνας: O ενδιάμεσος κρίκος μεταξύ του υλικού και του υπόλοιπου λειτουργικού συστήματος. Χρονοπρογραμματισμός Κεντρικής Μονάδας Επεξεργασίας: O προγραμματισμός με κατάλληλους αλγόριθμους της ΚΜΕ, ώστε αυτή να γνωρίζει εκ των προτέρων ποια τμήματα τίνος προγράμματος θα εκτελέσει σε κάθε χρονική στιγμή. Ενδιαφέρουσες και χρήσιμες διευθύνσεις του Διαδικτύου http://queue.berkeley.edu/labs/unix-ref.html Πληροφορίες για το σύστημα unix. http://www.cit.ac.nz/smac/os100 Εισαγωγή στην έννοια του λειτουργικού συστήματος. http://www.myos.com/os.shtml Πληροφορίες και σύνδεσμοι (links) για κάθε υπάρχον ΛΣ. http://www.computingcentral.msn.com/topics/os/questions.asp Απαντήσεις σε καίρια ζητήματα γύρω από τα ΛΣ. http://www.computingcentral.msn.com/topics/os/glossary.asp Ορολογία ΛΣ. http://www.cs.wvu.edu/~jdm/classes/cs258/oscat/catalog.html Κατηγοριοποίηση ΛΣ. http://www.cs.wvu.edu/~jdm/classes/cs258/osbib/biblio.html Βιβλιογραφία γύρω από τα ΛΣ. http://www.oreilly.com/catalog/lunix4 Εκμάθηση UNIX. Βιβλιογραφία Γ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, Π. ΤΣΑΝΑΚΑΣ, Γ. ΦΡΑΓΚΑΚΗΣ, Λειτουργικά Συστήματα, Εκδόσεις ΣΥΜΜΕΤΡΙΑ, ΑΘΗΝΑ, (1986) Πλήρες πανεπιστημιακό σύγγραμμα, ευανάγνωστο και καλά ενημερωμένο. A.S Tanenbaum, Σύγχρονα λειτουργικά συστήματα, ISBN: 9607510054, Έκδοση: 1994 Ανάλυση των μοντέρνων λειτουργικών συστημάτων με έμφαση στα κατανεμημένα λειτουργικά συστήματα. Stallings William, Οperating Systems, ISBN: 0024154938, Έκδοση: Οκτώβριος 1994 Έμφαση σε μηχανισμούς κλειδιά των μοντέρνων ΛΣ και στον σχεδιασμό τους. ΠΑΤΕΣΤΟΥ, Λειτουργικά Συστήματα σε περιβάλλοντα Dos & Windows, ISBΝ 9604055321 Τα λειτουργικά συστήματα σε σχέση με τα δύο δημοφιλέστερα περιβάλλοντα. Silberschatz Abraham, Operating Systems Concepts, ISBN: 0201591138, Έκδοση: Aπρίλιος 1998 Προσφέρει στέρεα θεωρητική υποδομή για κατανόηση των ΛΣ. Παρουσιάζει έννοιες κλειδιά και παραδείγματα εφαρμόσιμα σε διάφορα ΛΣ. ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, Λειτουργικά συστήματα, μερ.1:, Αρχές λειτουργίας Βασικές αρχές λειτουργίας των λειτουργικών συστημάτων. Ι. ΚΑΒΟΥΡΑΣ, Λειτουργικά Συστήματα, Εκδόσεις ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ, ΑΘΗΝΑ, 1991 Πλήρες πανεπιστημιακό σύγγραμμα, ευανάγνωστο και καλά ενημερωμένο.