5.1 Μόρια και άτομα

Για να ερμηνεύσουμε τα θερμικά, τα μαγνητικά και τα ηλεκτρικά φαινόμενα, χρησιμοποιήσαμε την έννοια του μορίου. Φαντασθήκαμε ότι η ύλη αποτελείται από μικροσκοπικά σωματίδια, τα μόρια, τα οποία κινούνται συνεχώς. Θεωρήσαμε επίσης, ότι τα μόρια συμπεριφέρονται σαν μικροσκοπικοί μαγνήτες και ότι σε αυτά υπάρχουν ηλεκτρισμένα σωματίδια. Υπάρχουν, ωστόσο φαινόμενα τα οποία δε μπορούμε να ερμηνεύσουμε χρησιμοποιώντας αυτή την απλή εικόνα-πρότυπο. Πώς, για παράδειγμα, από το νερό προκύπτει με ηλεκτρόλυση υδρογόνο και οξυγόνο; Πώς από υδρογόνο και οξυγόνο προκύπτει σε υψηλή θερμοκρασία νερό;

Ο Άγγλος χημικός Ντάλτον (Dalton, 1766-1844) μετά από προσεκτική μελέτη ποικίλων χημικών ενώσεων διατύπωσε την σύγχρονη Ατομική Θεωρία. Σύμφωνα με αυτήν τα μόρια αποτελούνται από συμπαγή μικροσκοπικά σωματίδια. Ο Ντάλτον διατήρησε την ονομασία που τους είχαν δώσει οι αρχαίοι Έλληνες, δηλαδή άτομα. Έτσι, το μόριο του νερού αποτελείται από άτομα υδρογόνου και οξυγόνου. Κατά την ηλεκτρόλυση το μόριο του νερού διασπάται σε άτομα υδρογόνου και οξυγόνου. Αντιθέτως, σε υψηλή θερμοκρασία άτομα υδρογόνου και οξυγόνου πλησιάζουν αρκετά μεταξύ τους και ενώνονται σχηματίζοντας μόρια νερού.