Διδακτικά Βιβλία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Αναζήτηση

Βρες
Εμφάνιση

ΑΣ ΘΥΜΗΘΟΥΜΕ ΤΙ ΜΑΘΑΜΕ Σ' ΛΥΤΗ ΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ

- Σημειώστε το σωστό:

Α. Τα μόρια είναι α) κλιτά μέρη του λόγου β) άκλιτα μέρη του λόγου

Β. Η σημασία τους α) είναι σταθερή β) εξαρτάται από τα συμφραζόμενα - Για παράδειγμα, μόρια είναι οι λέξεις …………………………………… - Αντιστοιχίστε:

Προφορικός λόγος - Γραπτός λόγος Σημεία στίξης - Επιτονισμός

- Όταν στο λόγο χρησιμοποιούμε τις λέξεις/φράσεις, όχι με την κύρια σημασία τους, αλλά με κάποια διαφορετική, τότε χρησιμοποιούμε σχήματα λόγου.

Έτσι για παράδειγμα, όταν λέμε σε κάποιον: "Τι έξυπνος που είσαι!", μπορεί είτε να μιλάμε κυριολεκτικά είτε να χρησιμοποιούμε την………………….. Τι από τα δύο συμβαίνει, εξαρτάται από…………………..

- Για να κάνω την περίληψη ενός κειμένου, πρέπει να: α. …………………………………… β. …………………………………… γ. …………………………………… δ. …………………………………….

ΓΛΩΣΣΑΡΙ Α. ΓΛΩΣΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ • εκφώνημα: η μέγιστη ενότητα γλωσσικών δεδομένων που συνδέονται με συγκεκριμένους ομιλητές σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο. Ένα εκφώνημα μπορεί να αποτελείται από μια μόνο λέξη, από μια φράση, μια "ελλιπή πρόταση" κ.λπ. • εκφώνηση: μεγαλόφωνη εκφορά λόγου. • επιτονισμός: τρόποι εκφραστικής διακύμανσης της φωνής στην προφορική ομιλία. • δομή κειμένου: η εσωτερική οργάνωση ενός κειμένου, δηλαδή η ιδιότητά του να έχει διακριτά μέρη, συγκεκριμένη πορεία από την αρχή προς το τέλος και τα μέρη του να συνδέονται μεταξύ τους με λογική αλληλουχία. • κειμενικά είδη ή είδη λόγου: συμβατικές μορφές κειμένων που περιέχουν ορισμένα κειμενικά χαρακτηριστικά ως προς τη δομή, τη μορφή και το περιεχόμενο. Τα χαρακτηριστικά αυτά αντικατοπτρίζουν στοιχεία και ιδιότητες των κοινωνικών περιστάσεων μέσα στα οποία παρήχθησαν. Έτσι μια συνέντευξη είναι ένα κειμενικό είδος με ορισμένα χαρακτηριστικά τα οποία αντικατοπτρίζουν και αντιπροσωπεύουν την κοινωνική περίσταση της συνέντευξης, τη συζήτηση δηλαδή δύο ανθρώπων κατά την οποία ο ένας ρωτάει και ο άλλος απαντάει με σκοπό αυτή η συζήτηση (συνέντευξη) να δημοσιοποιηθεί σε τρίτα πρόσωπα. Μια διαφήμιση είναι ένα κειμενικό είδος που έχει ορισμένα κειμενικά χαρακτηριστικά και στη δομή και στη μορφή και στο περιεχόμενο (σύντομο κείμενο, περιεκτικό, ελκυστικό κ.λπ.) που αντικατοπτρίζει την κοινωνική περίσταση της διαφήμισης. • λεκτικό σύνολο: ομάδα λέξεων συντακτικά οργανωμένων που αποτελούν μια ενότητα. Ένα λεκτικό σύνολο μπορεί να αποτελείται από μία ή περισσότερες λέξεις. • λεξικά στοιχεία: στοιχεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία μιας λέξης (π.χ. προθήματα/ρίζες/επιθήματα). • περιστάσεις επικοινωνίας: πού, πότε, πώς, ανάμεσα σε ποιους και με ποιο σκοπό γίνεται η ανταλλαγή μηνυμάτων. • συμφραζόμενα: αυτά που εμφανίζονται πριν ή έπειτα από μια λέξη, μια φράση ή ένα εκφώνημα. Τα συμφραζόμενα μας βοηθούν συχνά να καταλάβουμε τη συγκεκριμένη σημασία μια λέξης, φράσης κ.λπ. • συντακτική κατηγορία: όταν οι λέξεις παρουσιάζουν όμοια συμπεριφορά μέσα στην πρόταση, έχουν όμοια μορφολογικά χαρακτηριστικά και τοποθετούνται σε όμοια σημεία μέσα στη δομή της φράσης και της πρότασης λέμε ότι ανήκουν στην ίδια συντακτική κατηγορία. Συντακτικές κατηγορίες είναι, για παράδειγμα, το ρήμα, το επίθετο, το άρθρο, η πρόθεση, το επίρρημα κ.λπ. • ύφος (κειμένου): τα στοιχεία που συνιστούν την ιδιαιτερότητα της δομής ενός κειμένου και γενικότερα την ίδια την υφή του / η ιδιαιτερότητα της γλωσσικής μορφής του κειμένου (εν αναφορά πάντα προς το περιεχόμενό του) / διαφοροποίηση του λόγου σε συγκεκριμένες μορφές επικοινωνίας, επιλογή ορισμένων δομικών σχημάτων και / ή ως απόκλιση από τα καθιερωμένα σχήματα μιας γλώσσας / συγκεκριμένες γλωσσικές επιλογές που κάνει κάποιος συγγραφέας οι οποίες προσδίδουν ιδιαιτερότητα στον ίδιο και στο έργο του. Β. ΞΕΝΙΚΟΙ ΟΡΟΙ • γκράφιτι: επιγραφή ή παράσταση σε τοίχο που συνήθως περιλαμβάνει έντονα χρώματα, αφηρημένα σχέδια και γράμματα και αποτελεί μια σύγχρονη μορφή νεανικής έκφρασης. • κολάζ: τεχνική ζωγραφικής κατά την οποία, στην κατασκευή πινάκων, χρησιμοποιούνται ετερογενή υλικά, όπως χρώματα, φωτογραφίες, έντυπα, υφάσματα κ.λπ. • κόμικ(ς): σειρά από ασπρόμαυρα ή έγχρωμα σχέδια που αφηγούνται ποικίλου περιεχομένου ιστορίες και δημοσιεύονται είτε σε συνέχειες σε εφημερίδες και περιοδικά είτε σε αυτοτελείς εκδόσεις. • λεζάντα: σύντομη επεξήγηση κάτω από εικόνα, φωτογραφία, σχέδιο κ.λπ. • προφίλ: η πλάγια όψη του προσώπου - μτφ.: σύνολο χαρακτηριστικών, τρόπος συμπεριφοράς ατόμου, ομάδας ή πολιτικού κόμματος κ.λπ. που προσδιορίζει τη δημόσια εικόνα του. • ρεπορτάζ: συλλογή ειδήσεων / πληροφοριών σχετικά με ένα θέμα από δημοσιογράφο - ρεπόρτερ για δημοσίευση στον τύπο ή για μετάδοση από τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα, ειδησεολογία. • σλόγκαν: λέξη ή σύντομη και περιεκτική φράση που επαναλαμβάνεται σε πολιτική ή εμπορική διαφήμιση, σύνθημα. Για τους ορισμούς των όρων βασιστήκαμε στα παρακάτω βιβλία: Ελληνικό Λεξικό. Τεγόπουλος - Φυτράκης (1993), Αθήνα. Lyons, J. (2002). Εισαγωγή στη Θεωρητική Γλωσσολογία. Αθήνα: Μεταίχμιο. Μπαμπινιώτης, Γ. (1984). Γλωσσολογία και Λογοτεχνία. Από την τεχνική στην τέχνη του λόγου. Αθήνα. Μπαμπινιώτης, Γ. (1986). Θεωρητική Γλωσσολογία. Εισαγωγή στη Σύγχρονη Γλωσσολογία. Αθήνα. Richards, J.C., Platt, J. και Η., Platt, (1996). Dictionary of Language Teaching and Applied Linguistics. Essex: Longman. Φιλιππάκη-Warburton, E. (1992). Εισαγωγή στη Θεωρητική Γλωσσολογία. Αθήνα: Νεφέλη. Χατζησαββίδης, Σ. (2005). "Από την παιδαγωγική του γραμματισμού στους πολυγραμματισμούς: Νέες τάσεις, διαστάσεις και προοπτικές στη διδασκαλία της γλώσσας" στο Μπαλάσκας, Κ. και Κ., Αγγελάκος, (επιμ.). Γλώσσα και Λογοτεχνία στην Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Αθήνα: Μεταίχμιο. ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΡΩΝ: - αισθητική 121-122, 130 - αιτία 33-34, 87, 95, 103, 114, 124-125 - αιτιολογημένες κρίσεις 41-44 - αναφορά 25, 34, 56 - ανθρώπινα δικαιώματα 54-55, 113-114, 116-117 - αντίθεση 98, 114, 121, 126 - αντίθετα 81-83, 86 - αποτέλεσμα 114, 124-125 - ασύνδετο σχήμα 16 - γλώσσα 11, 29-38, 40-42, 44, 46-47, 52, 57-59, 63-64, 68, 75, 78-82, 86-87, 103, 106, 110, 115, 138 - διακρίσεις 48, 55-56, 61 - δομή του κειμένου 87, 146 - εθελοντισμός 115-116 - ειρήνη 71, 87-89, 91-92, 98, 101, 103, 114 - έκφραση 29, 43, 52, 57, 64-65, 76 - Ελλάδα, Έλληνες, ελληνισμός 9-15, 21, 23-27, 31, 36, 42, 44, 50, 52-55, 65, 72-73, 83, 109-110, 115-117, 150 - εναντίωση 126 - επικοινωνία 29-30, 41-42, 59, 66, 134, 140, 143, 147 - επιστήμες 40, 78, 141 - εργασία, επάγγελμα 48, 120, 134, 149 - ερευνητική εργασία 9, 21-23, 27-28 - Ευρώπη (Ενωμένη), Ευρωπαϊκή Ένωση 63-66, 68-69, 72-75, 84-85 - καλλιτέχνης 25, 93, 121-123, 129 - Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, Μη Κυβερνητικοί Οργανισμοί 113-117 - κυριολεξία 45, 57-59 - λόγος ευθύς 45, 49-56, 62 πλάγιος 45, 49-56, 62 προφορικός 20, 45, 49, 68, 76, 140, 150 υποθετικός 105, 112-114, 120 - μέλλον 133-135, 137, 141, 146-148, 150 - μετανάστες 11, 53-54, 72-74 - μεταφορά 45, 57-59 - μετωνυμία 121, 127-128 - μόρια 16, 35, 52, 133, 138-139, 150 - ομόηχες λέξεις 100 - ορισμός 56, 115-118 - παρώνυμα, παρώνυμες λέξεις 100-101 - περίληψη 145-147, 150 - πόλεμος 10, 53, 87-93, 95, 97-99, 101, 103, 109, 111, 130 - πολιτισμός 10-11, 29, 59, 65-66, 72, 79, 147 - πολυσημία 37-38, 44 - προκατάληψη 45, 48, 50, 56, 58, 61 - προτάσεις δευτερεύουσες 16-17,29,32-37,43-44,51-52,54-55, 67, 71, 87, 92, 94-96, 98, 104-105, 109-112, 114, 121, 124-127, 132, 140-141 επιρρηματικές 29, 32, 34, 67, 71, 92, 95, 109, 112, 124, 126 αιτιολογικές 87, 92-96, 104 αναφορικές 63, 67-73, 75-76, 86 αποτελεσματικές 121, 124-127, 132 εναντιωματικές 121, 124-127, 132 τελικές 87, 92-96, 104 υποθετικές 112-114 χρονικές 105, 109-114 ονοματικές 29, 33-37, 52, 67-68, 71, 92 αναφορικές 63, 67-73, 75-76, 86 βουλητικές 29, 35-36, 44 ειδικές 29, 34-35, 43-44 ενδοιαστικές 29, 36-37, 44 πλάγιες ερωτηματικές 45, 49-55, 62 κύριες 16-17, 33-34, 50, 68, 98, 110, 126-127, 140-141 προϋπόθεση 30, 33-34, 105, 114-116, 123, 149 ρατσισμός 46-47, 50-51, 55-57, 144 σημασία της λέξης 9, 23-25, 29, 34-41, 57, 63, 71, 81-83, 100, 105, 112, 115-116, 118, 123, 128, 133, 137-139, 142, 150 σκοπός 33-34, 92, 94, 102 στερεότυπο 45, 55-56, 58, 61 στίξη 133, 140-142, 149 σύνδεση προτάσεων 9, 12, 15, 17-19, 27-28 σύνδεση παρατακτική προτάσεων 9, 12-20 σύνδεση υποτακτική προτάσεων 9,12-20 σύνδεσμοι 28, 35-36, 44, 71, 96, 112, 114, 120, 138 συνδετική λέξη 16, 18-20 συνώνυμα, συνώνυμες λέξεις 23, 36, 51, 81-83,86 συστατικά του κειμένου 87, 97-99, 104 σχήμα λόγου 57, 64, 121, 128, 142-144 τέχνη 10, 15, 65, 85, 104, 121-123, 126, 130-131 υπώνυμα, υπώνυμες λέξεις 117-118, 120 χρόνος 33 Με απόφαση της Ελληνικής Κυβέρνησης τα διδακτικά βιβλία του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου τυπώνονται από τον Οργανισμό Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων και διανέμονται δωρεάν στα Δημόσια Σχολεία. Τα βιβλία μπορεί να διατίθενται προς πώληση, όταν φέρουν βιβλιόσημο προς απόδειξη της γνησιότητας τους. Κάθε αντίτυπο που διατίθεται προς πώληση και δε φέρει βιβλιόσημο θεωρείται κλεψίτυπο και ο παραβάτης διώκεται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 7 του Νόμου 1129 της 15/21 Μαρτίου 1946 (ΦΕΚ 1946, 108, Α'). Απαγορεύεται η αναπαραγωγή οποιουδήποτε τμήματος αυτού του βιβλίου, που καλύπτεται από δικαιώματα (copyright), ή η χρήση του σε οποιαδήποτε μορφή, χωρίς τη γραπτή άδεια του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.