• Εμπόριο

Οι θαλάσσιοι εμπορικοί δρόμοι, που βρίσκονταν αρχικά στα χέρια των Πορτογάλων και των Ισπανών, πέρασαν από το 17ο αιώνα στους Ολλανδούς, τους Άγγλους και τους Γάλλους. Το μεγάλο ατλαντικό εμπόριο με τις αποικίες της Αμερικής γνωρίζει μεγάλη άνθηση, αλλά η πλέον προσοδοφόρα εμπορική δραστηριότητα είναι για τους Ευρωπαίους το λεγόμενο τριγωνικό εμπόριο, γιατί διεξάγεται σε τρεις φάσεις μεταξύ Ευρώπης, Αφρικής και Αμερικής: Οι Ευρωπαίοι μεταφέρουν στην Αφρική μικροεμπορεύματα, από εκεί αγοράζουν σκλάβους που τους ανταλλάζουν στην Αμερική με αποικιακά προϊόντα (ζάχαρη, καφέ κ.ά.), τα οποία στη συνέχεια μεταφέρουν στην Ευρώπη. Οι ευρωπαϊκές χώρες εισάγουν πρώτες ύλες, καρυκεύματα και άλλα αποικιακά προϊόντα, ενώ οι εξαγωγές συνίστανται σε βιομηχανικά προϊόντα, κυρίως υφάσματα και είδη μεταλλουργίας. Το 18ο αιώνα η Αγγλία καρπώνεται το μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς και κατέχει το 26% του ευρωπαϊκού εμπορικού στόλου και ακολουθεί η Γαλλία που συγκεντρώνει το 21%. Ωστόσο, οι ενδοευρωπαϊκές εμπορικές σχέσεις είναι περιορισμένες κατά το 16ο και 17ο αιώνα, γιατί οι χώρες ακολουθώντας την πολιτική του μερκαντιλισμού ή προστατευτισμού* ενισχύουν τις εξαγωγές και αποθαρρύνουν με διάφορα μέτρα τις εισαγωγές. Από το 18ο όμως αιώνα η πολιτική αυτή εγκαταλείπεται σταδιακά κάτω από την πίεση της οικονομικής σκέψης του Διαφωτισμού που ζητούσε ελεύθερη οικονομική δραστηριότητα.

Με πυρακτωμένο σίδερο Το 18ο αιώνα, το δουλεμπορικό πλοίο φέρνει στην Αφρική ράβδους σιδήρου, χάντρες, υφάσματα […]. Σε αντάλλαγμα όλων αυτών των ειδών λαϊκής κατανάλωσης ζητά σκλάβους. Οι σκλάβοι στοιβάζονται στην ακτή, αφού πρώτα ελεγχθεί η φυσική τους κατάσταση […]. Μόλις οι μαύροι αγοραστούν μαρκάρονται με πυρακτωμένο σίδερο με τα αρχικά του ιδιοκτήτη και μετά τους μπαρκάρουν. Ξυρισμένοι και γυμνοί κοιμούνται ο ένας πάνω στον άλλο μέσα σε ακαθαρσίες. Καθώς το ταξίδι διαρκεί δύο μήνες, τα αφεντικά αποδίδουν το θάνατο πολλών σκλάβων σε επιδημία! Πριν από την άφιξη του πλοίου στο λιμάνι, οι άρρωστοι πετάγονται στη θάλασσα. Τους άλλους τους παραταΐζουν και τους ντοπάρουν, για να φαίνονται σε καλή κατάσταση. Έπειτα νέα αφεντικά. Και όταν ο σκλάβος αγοραστεί από κάποιον αφέντη της Βραζιλίας, της Κούβας ή της νότιας Αμερικής, ο γολγοθάς τους δεν έχει τελειώσει. Από το βιβλίο του J. Ki-Zerbo, Histoire de I' Afrique Noire, 1978, 23. • Να περιγράψετε ακριβώς σε τι συνίσταται το τριγωνικό εμπόριο (σε συνδυασμό με το χάρτη).