Διδακτικά Βιβλία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Αναζήτηση

Βρες
Εμφάνιση

• Τέχνη

Η τέχνη (αρχιτεκτονική, ζωγραφική, γλυπτική) της περιόδου αυτής αποτύπωσε με τον καλύτερο τρόπο την ιδεολογία της Αναγέννησης. Στην αρχιτεκτονική, οι τεχνίτες και οι καλλιτέχνες υιοθετούν χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά σχέδια ή λεπτομέρειες στη δόμηση και διακόσμηση των κτιρίων, τα οποία εμπνέονται, αντιγράφοντας δημιουργικά, από την κλασική αρχαιότητα. Τη μεγαλύτερη ανάπτυξη, όμως, γνώρισε η γλυπτική και κυρίως η ζωγραφική, η οποία δεν διστάζει πλέον να απεικονίζει το γυμνό ανθρώπινο σώμα και να προβάλλει μύθους της αρχαιότητας και τη φύση παράλληλα με το θρησκευτικό συναίσθημα των ανθρώπων μέσα από θέματα με θρησκευτικό περιεχόμενο (σκηνές από τη Βίβλο κ.ά.). Όσον αφορά την τεχνοτροπία, οι καλλιτέχνες προχωρούν περισσότερο, εφαρμόζοντας την προοπτική, δηλ. δίνοντας την αίσθηση του βάθους στις απεικονίσεις, και την τεχνική της φωτοσκίασης. Το 15ο αιώνα, όταν η γοτθική τέχνη θριάμβευε ακόμα σε ολόκληρη τη Ευρώπη, η Φλωρεντία γίνεται το επίκεντρο μιας διαφορετικής καλλιτεχνικής άνθησης που επεκτείνεται σταδιακά και σε άλλες πόλεις της Ιταλίας. Ο αιώνας αυτός, γνωστός στην ιστορία της τέχνης ως κουατροτσέντο, προαναγγέλλει την ιταλική Αναγέννηση. Ήδη από την αρχή του αιώνα εμφανίζονται νέες τάσεις που εκπροσωπούνται από έξοχους καλλιτέχνες, όπως ο Μποτιτσέλι (1444-1510) που θεωρείται ως κυριότερος ζωγράφος της εποχής αυτής. Στην τέχνη του κουατροτσέντο μπορούμε να ανιχνεύσουμε επιρροές της γοτθικής και της βυζαντινής τέχνης, δηλ. της τέχνης των προηγούμενων περιόδων.

Λεονάρντο ντα Βίντσι, Μόνα Λίζα ή Τζοκόντα, περίπου 1505. Ελαιογραφία σε μουσαμά. Παρίσι, Λούβρο. • Πώς αξιοποιείται στον πίνακα αυτό η τεχνική της διαβάθμισης;

Μιχαήλ Άγγελος, Η δημιουργία του Αδάμ, 1508-1512. Λεπτομέρεια από την τοιχογραφία της Καπέλα Σιξτίνα, Βατικανό. • Μπορείτε να βρείτε στοιχεία από την εικόνα που να επιβεβαιώνουν τις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά της τέχνης του Μιχαήλ Αγγέλου;

Η πολιτισμική αυτή συνάντηση της Δύσης με την Ανατολή εκφράζεται χαρακτηριστικά μέσα από την τοιχογραφία του Μπενότσο Γκοτσόλι (1420-1498) Η πορεία των τριών Μάγων. Η ιταλική Αναγέννηση και τα μηνύματά της απλώνονται και προς τον υπόλοιπο ευρωπαϊκό χώρο το 16ο αιώνα με αποτέλεσμα, παρά τις τοπικές ιδιαιτερότητες στην καλλιτεχνική έκφραση, να διαμορφωθεί ένα ενιαίο καλλιτεχνικό ρεύμα με πολλά κοινά χαρακτηριστικά, δηλ. η Τέχνη της Αναγέννησης. Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι (1452-1519), ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της Αναγέννησης, είναι ταυτόχρονα και αξιόλογος επιστήμονας (αρχιτέκτονας, μηχανικός εφευρέτης), ενσαρκώνοντας έτσι τον οικουμενικό άνθρωπο. Καλλιτεχνικά επηρεάστηκε από το ανθρωπιστικό πνεύμα και την τεχνική της προοπτικής (Ευαγγελισμός). Αργότερα, όμως, επινόησε την τεχνική της διαβάθμισης (sfumato), η οποία με την εξαφάνιση των περιγραμμάτων δίνει την αίσθηση μιας ελαφριάς ομίχλης γύρω από τα σχήματα, προκαλώντας έτσι μια εντύπωση γλυκύτητας, ποίησης και μυστηρίου (Παρθένος των Βράχων, Τζοκόντα). Ο Μιχαήλ Άγγελος (1475-1564) θεωρείται αρχηγός της Φλωρεντινής Σχολής και διακρίθηκε ως ζωγράφος, γλύπτης, αρχιτέκτονας και ποιητής. Συνδυάζει χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής τέχνης και τάσεις της εποχής του. Μια από τις αριστουργηματικές ζωγραφικές του συνθέσεις είναι η διακόσμηση της οροφής της Καπέλα Σιξτίνα στο Βατικανό με θέμα τη Δευτέρα Παρουσία.

Ο σκούφος με το κερί Συχνά σηκωνόταν τη νύχτα, όταν δεν μπορούσε να ησυχάσει για να δουλέψει τη σμίλη. Γι' αυτόν τον σκοπό είχε κατασκευάσει έναν σκούφο από χοντρό χαρτί και στην κορυφή του είχε στεριώσει ένα κερί, ώστε να έχει φως οπουδήποτε και αν εργαζόταν χωρίς να εμποδίζονται τα χέρια του. Από τη ζωή του Μιχαήλ Άγγελου, Giorgio Vasari, Καλλιτέχνες της Αναγέννησης, εκδ. Κανάκης, Αθήνα 1995, 301.

Επικεφαλής της Ρωμαϊκής Σχολής ο Ραφαήλ Σάντι (1483-1520) τονίζει στα έργα του το ανθρώπινο στοιχείο, την ευγένεια και το πνεύμα, όπως στις περίφημες Μαντόνες (εικόνες της Παναγίας), ενώ ο Τιτσιάνο (1477-1576), ο κυριότερος εκπρόσωπος της Βενετικής Σχολής, προσέχει ιδιαίτερα το χρώμα, τη κομψότητα και τη χάρη. Στη Γερμανία διακρίθηκε ο διάσημος ζωγράφος και χαράκτης ο Άλμπρεχτ Ντύρερ (1471-1528). Στα έργα του εντοπίζονται τα χαρακτηριστικά της αναγεννησιακής τέχνης ως προς τα θέματα και την τεχνική αλλά και στοιχεία σκοτεινά, όπως η δεισιδαιμονία και φόβος (Αυτοπροσωπογραφία, Η αποκάλυψη). Στις Κάτω Χώρες αναδείχθηκαν ο Ιερώνυμος Μπος (1450-1510) και ο Πίτερ Μπρέγκελ ο πρεσβύτερος (1525-1569). Ο πρώτος συνέθεσε έργα με θέματα φανταστικά, συμβολικά και αινιγματικά στα οποία συνυπάρχουν η πραγματικότητα με το όνειρο, γι' αυτό και θεωρείται προάγγελος του υπερρεαλισμού* (Το κάρο με το χόρτο, Ο κήπος των ηδονών).

Ραφαήλ, Ο γάμος της Παρθένου, Φλωρεντία 1597. Ελαιογραφία σε σανίδι. Μιλάνο, Μουσείο. Πώς εκφράζονται στον πίνακα αυτό τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της τέχνης του Ραφαήλ;

Ο δεύτερος ζωγραφίζει θέματα από την καθημερινή ζωή των απλών ανθρώπων της εποχής του με μεγάλη μαεστρία, δίνοντας έμφαση στη λεπτομέρεια και το χρώμα καθώς και τις πιστές απεικονίσεις της φύσης και των εναλλαγών των εποχών (Οι ζητιάνοι, Οι κυνηγοί, Τοπίο με ουράνιο τόξο). Στην Ισπανία έζησε ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος ή el Greco (= ο Έλληνας) (1545-1614). Στα έργα του διακρίνουμε την τεχνοτροπία της Αναγέννησης ως προς τα θέματα και την προοπτική αλλά και τις επιρροές της βυζαντινής ζωγραφικής, ως προς τις μορφές και την πνευματικότητα. Τα έργα του, με την ιδιαιτερότητά τους, προβάλλουν έντονες συγκινησιακές καταστάσεις, όπως δραματικότητα και πάθος.