Η ανάπτυξη των πόλεων

Την ίδια εποχή οι πόλεις, έπειτα από μια μακρά περίοδο παρακμής, ανακτούν το δυναμισμό τους. Ιδρύονται πολλές νέες πόλεις ενώ οι παλιές επεκτείνονται έξω από τα τείχη. Οι μεταβολές στην ύπαιθρο ευνοούν την ανάπτυξη των αστικών κέντρων, όπου οι χωρικοί ανταλλάσσουν τα αγροτικά προϊόντα με βιοτεχνικά είδη και εμπορεύματα. Οι πόλεις αποτελούν το κέντρο του εμπορίου, της βιοτεχνίας, των τραπεζικών εργασιών και της τεχνολογίας.

Το λιμάνι της Μπριζ. Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη.

Οι τεχνικές εξελίξεις, όπως ο νερόμυλος και ο ανεμόμυλος, διαδραματίζουν αποφασιστικό ρόλο στην ανάπτυξη των αστικών κέντρων αλλά και της υπαίθρου. Μετά το 10ο αιώνα ο αριθμός των νερόμυλων αυξάνεται σταθερά και γίνεται η κύρια πηγή ενέργειας. Ο άνεμος χρησιμοποιείται ως κινητήρια δύναμη στις πεδιάδες από το 12ο αιώνα για το άλεσμα κυρίως των σιτηρών και για την αποξήρανση των βάλτων.

Χάρτης Ελευθεριών για την πόλη Σεντ-Ομέρ, 1127 Εγώ, ο Γουλιέλμος, με τη χάρη του Θεού, κόμης της Φλάνδρας, επιθυμώντας να ανταποκριθώ στην παράκληση των κατοίκων της πόλης Σεντ-Ομέρ […] παραχωρώ σ' αυτούς τα παρακάτω προνόμια με νόμο και διατάζω να είναι απαραβίαστα. Όσοι ανήκουν στη συντεχνία των εμπόρων και κατοικούν μέσα στα όρια της πόλης, απαλλάσσονται από τα λιμενικά τέλη […] Όπως όλοι οι υπήκοοι της Φλάνδρας, οι κάτοικοι της πόλης απαλλάσσονται από τελωνειακά τέλη. Το ποσό των εβδομήντα λιρών που εισέπραττα κάθε χρόνο από το Σεντ-Ομέρ και γενικότερα όλα τα ποσά εισπράττω, τα παραχωρώ για την αποκατάσταση των ζημιών των εμπόρων και για τη διατήρηση της συντεχνίας τους. Ο καθένας μπορεί να έλθει στο Σεντ-Ομέρ με τα εμπορεύματα του με όποιο πλοίο θέλει. J. Μ. Kemble, The Saxons in England, London, Quaritch, 1876, t. II, Appendix, 528. • Τι είδους προνόμια περιλαμβάνει ο χάρτης ελευθεριών πόλης Σεντ-Ομέρ; Γιατί;

Μέχρι το 10ο αιώνα η βιοτεχνική παραγωγή είναι πρωτόγονη και διεξάγεται στην ύπαιθρο, στα μεγάλα αγροκτήματα. Από τον 11ο, όμως, αιώνα μεταφέρεται στις πόλεις και βελτιώνεται σημαντικά χάρη στις τεχνολογικές εξελίξεις και την πολυάριθμη εργατική δύναμη που έχει συγκεντρωθεί στις πόλεις. Την εποχή αυτή η συσσώρευση πληθυσμού στα αστικά κέντρα είναι τόσο μεγάλη, ώστε μερικά από αυτά αριθμούν δεκάδες χιλιάδες κατοίκους. Μάλιστα, ο πληθυσμός του Μιλάνου και του Παρισιού φτάνει τις εκατό χιλιάδες στο τέλος του 12ου αιώνα.

Χάρτης ελευθεριών για την πόλη Οσέρ, 1215 Να γίνει γνωστό, στο παρόν και στο μέλλον, ότι ο ευγενής Πέτρος, κόμης της Οσέρ, ενοικιάζει στους αστούς της Οσέρ, τους φόρους της πόλης με τα προάστειά της, για έξι χρόνια, έναντι του ποσού των δύο χιλιάδων λιρών το χρόνο […]. Η κοινότητα της πόλης θα εκλέξει δώδεκα αστούς και αυτοί θα επιλέξουν ένα δήμαρχο. Όλοι μαζί θα διεκπεραιώνουν τις υποθέσεις της πόλης. Οφείλουν, επίσης, να εκλέξουν τρεις αστούς που θα είναι υπεύθυνοι για τις εξωτερικές υποθέσεις της Οσέρ. Abbe Lebeuf, Μ?moire concernant l'histoire d'Auxerre, Οσέρ 1864, 27-28. • Τι είδους προνόμια περιλαμβάνει ο χάρτης ελευθεριών της πόλης Οσέρ;

Στις πόλεις, ιδίως τις νέες, παραχωρούνται χάρτες ελευθεριών, δηλ. προνόμια οικονομικά και διοικητικά, και γι' αυτό ονομάζονται ελεύθερες ή αυτοκρατορικές, κοινότητες. Είναι αυτόνομες και διοικούνται από τους ευγενείς και τους αστούς. Στα δημοτικά συμβούλια συμμετέχουν, συνήθως, και εκπρόσωποι των επαγγελματικών συντεχνιών, όπως των εμπόρων, των υφαντουργών, των αρτοποιών και άλλων.